W Polsce wyróżnia się dwa rodzaje podatków – pośredni i bezpośredni. Przykładów tego drugiego znajdziesz o wiele więcej. Na co dzień kształtuje on twoje życie. Dowiedz się, jak!
Podatek bezpośredni to, jak sama nazwa wskazuje, danina, która obciąża podatnika wprost. Stanowi ona ponoszony przez niego koszt. Muszą ją opłacać, przekazując odpowiednie kwoty do organów podatkowych. Co za tym idzie, wysokość tego podatku wpływa wprost na stan twojego portfela.
Funkcjonuje on według dwóch podstawowych modeli. Pierwszy to tak zwany podatek liniowy, w którym stawka jest zawsze taka sama i nie ma związku z dochodem osiągniętym przez podatnika. Drugi to model progresywny, w którym stawka rośnie wraz z dochodem. Podatki bezpośrednie dzielą się na:
- przychodowe;
- dochodowe;
- majątkowe.
Różnica między podatkiem bezpośrednim i pośrednim
Jak przedstawia się różnica między podatkiem bezpośrednim i pośrednim? Ten drugi opłacasz niejako „przy okazji”. Nie stanowi on opłaty, którą musisz uiścić wprost. Jest wliczony w cenę różnego rodzaju dóbr jako ich integralna część. Tymczasem ten bezpośredni to danina, którą przekazujesz w określonej formie do budżetu państwa.
W Polsce wyróżnić można kilka podatków pośrednich. Zaliczają się do nich podatek od towarów i usług, czyli VAT, podatek akcyzowy, a także ten od gier i cło.
Podatki bezpośrednie w Polsce – jakie występują?
Z pewnością dwa najważniejsze podatki bezpośrednie, które są pobierane w Polsce, to podatek dochodowy od osób fizycznych, czyli PIT, a także podatek dochodowy od osób prawnych, czyli CIT. Są one opłacane rokrocznie przez zdecydowaną większość płatników i stanowią w dużej mierze o kształcie budżetu państwa. Przyjrzysz się im bliżej za moment.
Wśród pozostałych podatków bezpośrednich w Polsce możemy wymienić:
- podatek od czynności cywilnoprawnych;
- podatek od spadków i darowizn;
- podatek od nieruchomości;
- podatek od środków transportowych;
- podatek od wydobycia niektórych kopalin;
- podatek leśny;
- podatek rolny;
- podatek tonażowy.
Podatek dochodowy od osób fizycznych
Podatek ten pod względem prawnym jest regulowany poprzez ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych. Została ona uchwalona w 1991 roku. Danina ma on charakter osobisty i jest obowiązkowa. Jest to jednocześnie jedna z najistotniejszych opłat, które kształtują państwowy budżet.
Przedmiot opodatkowania
W przypadku tego podatku przedmiot opodatkowania to dochód, który osiągnąłeś. Mowa tu o wpływach ze wszystkich możliwych źródeł. Rzecz jasna, za wyjątkiem tych, które według prawa są zwolnione z podatku.
Jak obliczyć dochód? Musisz wziąć pod uwagę przychód, czyli wszystko, co zarobiłeś w danym roku podatkowym, i odjąć od tej kwoty koszty uzyskania przychodu. Te ostatnie to konieczne wydatki, które poniosłeś w związku z prowadzoną działalnością. Aby dany wydatek mógł zostać zaklasyfikowany jako koszt uzyskania przychodu, musisz go odpowiednio udokumentować. Od kwoty przychodu odliczasz też wszelkie ulgi, które ci przysługują.
Formy opodatkowania w przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych
Opłacając ten podatek jako osoba fizyczna, możesz zdecydować się na jedną z trzech form opodatkowania. Może być to:
- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych;
- karta podatkowa;
- opłacanie podatku według zasad ogólnych.
W przypadku ryczałtu stawka podatku jest stała i uzależniona od rodzaju działalności, którą prowadzisz. Jeżeli rozliczasz się na zasadach ogólnych, zapłacisz podatek w wysokości 18% lub 32% dochodu. Uzależnione jest to z kolei od tego, w którym progu podatkowym się znajdziesz. Limit dla pierwszego progu to 85 528 zł.
Podmiot podatkowy w przypadku PIT
Płatnicy tego podatku bezpośredniego to osoby fizyczne, które posiadają zdolność prawną. Daninę opłacasz od dochodów, które osiągnąłeś w ciągu całego roku podatkowego. Znaczenie ma fakt zamieszkiwania podatnika w Polsce lub poza jej granicami. W pierwszym przypadku masz tak zwany nieograniczony obowiązek podatkowy. Oznacza to, że płacisz podatek od wszystkich swoich dochodów. Jeżeli zaś mieszkasz za granicą, zapłacisz podatek tylko od tych dochodów, które uzyskasz na terenie Rzeczypospolitej Polskiej.
Ustawa przewiduje także określone regulacje dla:
- małżonków, którzy rozliczają się wspólnie;
- wspólników spółek osobowych;
- osób, które wychowują dzieci bez drugiego rodzica;
- małoletnich, którzy osiągają dochody.
Takie osoby także stają się podmiotami podatku, ale na nieco innych prawach.
Podatek dochodowy od osób prawnych
Ten podatek, innymi słowy CIT, jest regulowany prawnie poprzez ustawę o podatku dochodowym od osób prawnych. Została ona uchwalona w Polsce w 1992 roku. Jest to podatek obowiązkowy o charakterze bezpośrednim.
Przedmiot opodatkowania i stawka
W przypadku tego podatku bezpośredniego przedmiot opodatkowania to również dochód, który osiągnęło dane przedsiębiorstwo. Wyliczany jest on analogicznie jak w przypadku podatku od osób fizycznych. Obecnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obowiązuje podatek od osób prawnych w jednolitej wysokości 19%. Jest to więc tym samym tak zwany podatek liniowy.
Podmiot opodatkowania CIT
Podstawowy podmiot to w tym przypadku rzecz jasna osoby prawne. W polskim prawie definiowane są one jako „trwałe zespolenie ludzi i środków materialnych w celu realizacji określonych zadań, które zostało wyodrębnione w postaci jednostki organizacyjnej wyposażonej przez prawo w osobowość prawną”. Innymi słowy, jest to organizacja prowadzona przez ludzi i odpowiednio zarejestrowana, prowadząca działalność gospodarczą.
Tym samym, wśród płatników podatku dochodowego od osób prawnych można wskazać:
- przedsiębiorstwa;
- spółki kapitałowe;
- spółki komandytowo-akcyjne, które funkcjonują na terytorium Polski;
- jednostki organizacyjne, które nie posiadają osobowości prawnej;
- podatkowe grupy kapitałowe, czyli grupy co najmniej dwóch spółek handlowych, które posiadają osobowość prawną i pozostają w związku kapitałowym;
- spółki, które nie mają osobowości prawnej, jednak posiadają siedzibę lub zarząd w innym kraju i w kraju tym są osobami prawnymi oraz podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
Podatki bezpośrednie – podsumowanie
Tak właśnie przedstawiają się najważniejsze informacje dotyczące podatków bezpośrednich, które występują nad Wisłą. Jak widzisz, kluczowe znaczenie mają w naszym kraju PIT oraz CIT. Tym niemniej, wszystkie podatki bezpośrednie wpływają na funkcjonowanie różnych przedsiębiorstw i organizacji. Dochody z nich stanowią jeden z najważniejszych elementów budżetu państwa. A one same są kluczowymi elementami na liście wydatków domowych budżetów Polaków.
- Podatki w Polsce – ile ich jest? Przekonaj się, jak liczne są podatki obowiązujące w Polsce!
- Podatek pośredni – VAT i nie tylko. Kiedy jeszcze go płacisz?
- Podatek CIT 2024 – wszystko, co powinien o nim wiedzieć właściciel firmy
- Optymalizacja podatków – zobacz, jak może Ci pomóc optymalizacja podatkowa!
- Podatek katastralny – czym jest? Czy ten podatek od nieruchomości zostanie wprowadzony w Polsce?
Zobacz również:
