Budżet państwo to temat, który jest często poruszany w mediach – nie tylko tych ekonomicznych. Jakie wpływy i wydatki składają się na budżet roczny RP? Przeczytaj poniższy tekst, by poznać odpowiedź na to pytanie.
Zarządzanie tak skomplikowaną instytucją, jaką jest bez wątpienia państwo, nie byłoby możliwe, gdyby nie sprawne zarządzanie finansami. Taki stan rzeczy to jeden z powodów, dla których co roku powstaje budżet państwa – zestawienie planowanych przychodów i rozchodów.
Budżet państwa. W jaki sposób się go sporządza?
Zadaniem sektora publicznego jest m.in. zapewnienie środków pozwalających na funkcjonowanie kraju. Planowanie finansów odbywa się poprzez budżet. Tak rozumiany budżet powinien zostać sporządzony dla rocznych okresów rozliczeniowych. Oprócz tego istotna jest również reguła zupełności – w planie finansowym należy ująć wpływy i wydatki w pełnych kwotach.
Podczas przygotowywania projektu ustawy budżetowej dąży się do tego, by była zachowana równowaga finansów publicznych. Niestety, nie zawsze dochody państwa mogą pozostać zrównoważone – szczególnie w czasie recesji zwiększa się ryzyko wystąpienia deficytu, czyli nadwyżki kosztów nad dochodami. W takiej sytuacji państwo może finansować swoje przedsięwzięcia poprzez takie działania, jak na przykład pozyskanie środków pieniężnych w ramach emisji papierów wartościowych (obligacji), zaciąganie kredytów w instytucjach finansowych czy prywatyzacja majątku państwowego.
Konstrukcja budżetu – co obejmują poszczególne pozycje dochodów i wydatków? Deficyt i nadwyżka budżetowe
Wpływy w budżecie państwa dzieli się na podatkowe i niepodatkowe. Do pierwszej z tych grup zalicza się przede wszystkim zapłacone przez obywateli zobowiązania z tytułu podatku od towarów i usług (VAT), cła czy akcyzy. Z kolei druga kategoria obejmuje na przykład:
- wpłaty dokonywane przez Narodowy Bank Polski;
- zyski z tytułu dywidendy spółek Skarbu Państwa (przedsiębiorstw, w których Skarb Państwa ma pozycję dominującą);
- opłaty skarbowe, urzędowe;
- mandaty wniesione przez podatników;
- odsetki od kapitału zgromadzonego na rachunkach bankowych i lokat itp.
Jeżeli chodzi o część wydatkową, to składają się na nią m.in. takie pozycje, jak nakłady ponoszone na:
- funkcjonowanie administracji rządowej, sądów oraz trybunałów;
- subwencje przyznawane jednostkom samorządu terytorialnego;
- wpłaty do budżetu Unii Europejskiej;
- opłacanie odsetek od zaciągniętych zobowiązań (długu publicznego);
- funkcjonowanie partii politycznych;
- finansowanie służby zdrowia, państwowej oświaty, służb porządkowych oraz sił zbrojnych.
Wydaje się oczywiste, że realizacja budżetu RP to kwestia, która jest rzetelnie monitorowana przez organy państwowe. W związku z tym co roku Ministerstwo Finansów prezentuje sprawozdanie z wykonania budżetu. W ramach tej procedury omawia się m.in. sposób wydatkowania środków finansowych oraz uzasadnienie poszczególnych decyzji.
O tym, jak ważną rolę odgrywa budżet państwa w krajowej polityce, najlepiej świadczy fakt, że niemożność uchwalenia ustawy budżetowej (określa się to jako brak absolutorium) może doprowadzić nawet do upadku rządu.
Nie tylko budżet państwa
Z punktu widzenia funkcjonowania państwa budżet RP to ważny, ale nie jedyny rodzaj planu finansowego. Oprócz tego tworzy się także takie dokumenty, jak na przykład budżet obywatelski (obszar, w którym mieszkańcy danej gminy decydują o sposobie wykorzystania dostępnych środków) czy ministerialny.
- Klasyfikacja budżetowa – co to jest? O czym mówi rozporządzenie Ministerstwa Finansów?
- Cash flow – co powinieneś wiedzieć o rachunku przepływów pieniężnych?
- Bank centralny a emisja pieniądza. Nie tylko Narodowy Bank Polski
- Deficyt budżetowy – definicja, rodzaje, przyczyny i skutki
- Spowolnienie gospodarcze a inflacja. Co oznaczają i czym są spowodowane? Jak wpływają na stan finansów?
