Badania medycyny pracy muszą zostać przeprowadzone, aby zaświadczyć, że pracownik nie ma przeciwwskazań do wykonywania obowiązków. Kto i kiedy musi udać się do lekarza medycyny pracy? Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się więcej.
Badania medycyny pracy różnią się od siebie zakresem i terminami wykonania na poszczególnych etapach kariery zawodowej pracownika.
Nie każdy z pracodawców wie, w jaki sposób powinien zadbać o aktualne badania swoich podwładnych. Pracownicy często niechętnie podchodzą do badań, nie wiedząc do końca czego się spodziewać na wizycie w placówce medycyny pracy i z czym wiążą się takie badania. Warto zatem zapoznać się z informacjami. Dzięki nim wszelkie obawy i wątpliwości powinny szybko zniknąć.
Badania lekarskie do pracy – kiedy potrzebne?
Brak obowiązkowych badań medycyny pracy może wiązać się z poważnymi konsekwencjami. Warto wobec tego wiedzieć, kto i w jakiej sytuacji musi je wykonać.
Kto podlega badaniom lekarskim do pracy?
Badania lekarskie przed przystąpieniem do pracy muszą przejść:
osoby przyjmowane do pracy na podstawie umowy o pracę;
małoletni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy;
inni pracownicy przenoszeni do pracy, której wykonywanie wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub pracą w warunkach uciążliwych.
Kto jest zwolniony z badań lekarskich do pracy?
Badania medycyny pracy nie są wymagane, gdy umowa o pracę zostaje zawarta powtórnie w ciągu 30 dni od rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniego stosunku pracy z tym samym pracodawcą, a osoba przyjmowana jest na to samo lub takie samo stanowisko pracy o takich samych warunkach. Podobnie nie ma konieczności wykonywania nowych badań, gdy umowa o pracę zostaje zawarta z innym pracodawcą, lecz spełnione są następujące warunki:
- osoba przyjmowana przedstawi pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie (orzeczenie lekarskie zostało wydane po 31 marca 2015 r.) oraz skierowanie na badania, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie lekarskie;
- pracodawca stwierdzi, że warunki pracy opisane w skierowaniu na badania lekarskie u poprzedniego pracodawcy są zgodne z proponowanymi warunkami;
- przerwa między zatrudnieniem u poprzedniego i nowego pracodawcy nie przekracza 30 dni;
- nie będą wykonywane prace szczególnie niebezpieczne.
Konsekwencje braku badań okresowych i wstępnych
Zgodnie z Kodeksem pracy, badania medycyny pracy są obowiązkiem zarówno pracodawcy, jak i pracownika. Zlekceważenie obowiązku badań lekarskich może skończyć się źle dla obydwu stron. Odmowa poddania się badaniom może skutkować zwolnieniem dyscyplinarnym, o czym mówi art. 52 Kodeksu pracy. Pracodawca, który dopuszcza do pracy osobę bez aktualnego orzeczenia o zdolności do pracy naraża się na grzywnę w wysokości do 30 tys. zł za naruszenie zasad BHP.
Rodzaje badań medycyny pracy i terminy ich wykonywania
Poszczególne typy badań medycyny pracy różnią się od siebie celem, terminem i zakresem. Kiedy wykonywane są poszczególne rodzaje badań?
Badaniom wstępnym podlegają wymienione wyżej osoby podejmujące pracę, które nie zostały zwolnione z tego obowiązku. Ten rodzaj badania poprzedza dopuszczenie do wykonywania pracy na określonym stanowisku.
Badania okresowe do pracy
Celem badań okresowych do pracy jest ponowne sprawdzenie zdolności do pracy w odpowiednich przedziałach czasu. Terminy badań okresowych nie zostały ustalone w sposób generalny. Decyzję o terminie kolejnych badań okresowych podejmuje lekarz, biorąc pod uwagę stan zdrowia pracownika i warunki pracy.
Badania kontrolne po długiej chorobie
Pracodawca ma obowiązek skierować pracowników na badania kontrolne, jeśli niezdolność do pracy była spowodowana chorobą i trwała dłużej niż 30 dni. Mają one potwierdzić, czy stan zdrowia pracownika pozwala mu na ponowne podjęcie pracy na dotychczasowym stanowisku, czy też problemy zdrowotne będą wykluczać kontynuowanie pracy w najbliższym okresie.
Badania końcowe
Badania te wykonuje się na wniosek pracownika gdy stosunek pracy uległ rozwiązaniu. Ma on prawo żądać takich badań, jeśli pracował w warunkach, które narażały go na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających. Badania te pomogą ustalić, czy pracownik cierpi na chorobę zawodową.
Skierowanie na badanie do pracy – kto wystawia i co powinno zawierać?
Skierowanie na badania medycyny pracy wystawia pracodawca. Ma on obowiązek wydać pracownikowi skierowanie na badania do pracy w dwóch egzemplarzach.
Jeden jest przeznaczony dla lekarza medycyny pracy przeprowadzającego badania, zaś drugi zachowuje pracownik. Kopia wydanego skierowania jest przechowywana w aktach osobowych pracownika.
Skierowanie na badania medycyny pracy powinno zawierać dane pracownika, którymi są:
- imię i nazwisko;
- numer PESEL, a w przypadku nowego pracownika – datę urodzenia;
- adres zamieszkania, w przypadku nowego pracownika należy zostawić puste pole;
- stanowisko pracy.
Skierowanie na badanie do pracy musi również zawierać opis warunków pracy uwzględniający informacje o narażeniu pracownika na czynniki niebezpieczne i szkodliwe dla zdrowia. Wśród wskazanych w skierowaniu informacji powinny znaleźć się również dane o dokładnych stężeniach czynników biologicznych, fizycznych i chemicznych, na które narażona jest osoba poddawana badaniom.
Badanie lekarskie pracownika – jak wygląda w praktyce?
Przebieg badania lekarskiego pracownika jest dość schematyczny. Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje związane z badaniami medycyny pracy.
Przebieg wizyty
Wizyta u lekarza medycyny pracy rozpoczyna się od przeprowadzenia wywiadu lekarskiego. Lekarz może zapytać o przyjmowane leki, choroby przewlekłe, przebyte operacje, nałogi. Następnie zostaną przeprowadzone podstawowe badania, np. osłuchanie klatki piersiowej, pomiar ciśnienia. Pozostałe badania specjalistyczne uzależnione są od charakteru wykonywanej pracy (np. pracownicy biurowi będą musieli przejść badania okulistyczne itp.).
Gdzie można zrobić badania i kto pokrywa ich koszt?
Pracownik nie ma możliwości swobodnego wyboru lekarza medycyny pracy, do którego chciałby się udać na badania. Zakład pracy podpisuje umowę współpracy z określoną placówką medyczną i to do niej zostanie skierowany pracownik. Koszt badań lekarskich pokrywa w 100% pracodawca.
Badania medycyny pracy a czas pracy
Jak wynika z art. 229 ust. 3 Kodeksu pracy: „Okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych”. Nie wymaga się zatem od pracownika, by udawał się na badania medycyny pracy po godzinach pracy lub w ramach urlopu.
Zaświadczenie lekarza medycyny pracy
Zaświadczenie lekarza medycyny pracy o zdolności (lub niezdolności) do pracy, otrzymasz po przeprowadzonych badaniach. Jak wygląda formalnie wydanie takiego zaświadczenia i co możesz zrobić gdy się z nim nie zgadzasz?
Orzeczenie lekarskie o zdolności do pracy
Orzeczenie lekarskie o zdolności do pracy jest zaświadczeniem wydanym według określonego wzoru. Gdy zdaniem lekarza nie ma żadnych przeciwwskazań do wykonywania przez daną osobę wykonywania określonej pracy, wydane zostanie orzeczenie lekarskie o zdolności do pracy.
Lekarz może jednak odmówić wydania takiego orzeczenia i wydać zaświadczenie o treści przeciwnej. Może ono wskazywać m.in.:
- utratę zdolności do pracy;
- zagrożenie dla życia lub zdrowia pracownika na stanowisku pracy;
- chorobę zawodową.
Prawo odwołania
Jeśli pracownik lub pracodawca nie zgadza się z treścią zaświadczenia lekarskiego, w ciągu 7 dni od wydania zaświadczenia może złożyć wniosek o powtórne badanie lekarskie. Złożenie wniosku musi być udziałem lekarza, który wydał wcześniejsze zaświadczenie. Badanie odbędzie się po raz kolejny w wojewódzkim ośrodku medycyny pracy (14 dni od daty złożenia wniosku). Orzeczenie wydane po przeprowadzeniu drugiego badania ma charakter ostateczny.
Jak widzisz, badania medycyny pracy to obowiązek zarówno pracownika, jak i pracodawcy. Zazwyczaj nie ma większych problemów, aby je przejść, ale jeśli taka sytuacja się wydarzy, będziesz już wiedział, jakie są procedury.
- Kto musi zrobić badania sanitarno-epidemiologiczne? Jak one wyglądają i ile kosztują?
- Badania psychotechniczne dla kierowców i nie tylko. Kto za nie płaci?
- Umowa zlecenie a zwolnienie lekarskie
- Książeczka sanepidowska – do czego jest potrzebna i jak ją wyrobić?
- Wypowiedzenie umowy o pracę bez okresu wypowiedzenia
