Podatek od czynności cywilnoprawnych to danina, którą opłaca wielu Polaków w przeróżnych sytuacjach. Ciężko byłoby znaleźć osobę, która chociaż raz nie miała do czynienia z tą opłatą. Sprawdź, czym jest podatek od czynności cywilnoprawnych.
Jest to jedna z tych danin, które nie są jednolite. Związane jest z nią wiele różnych uwarunkowań i rozmaitych kategorii. W niniejszym artykule poznasz wszystkie najważniejsze z nich. Znajdziesz też odpowiedź na pytanie o to, czym jest ów podatek, jak wysoka jest opłata PCC i kto musi ją ponosić.
Podatek od czynności cywilnoprawnych – co to jest?
Podatek od czynności cywilnoprawnych to danina, która dotyczy rozmaitych działań związanych najczęściej z nabyciem określonych dóbr. Mowa tu przede wszystkim o transakcjach kupna, sprzedaży czy przepisania majątku, np. darowizn lub spadków. Danina może także dotyczyć pożyczek czy rozmaitych umów.
Ustawa o PCC
Gama sytuacji, których dotyczy podatek od czynności cywilnoprawnych, jest szeroka. Wszystkie aspekty funkcjonowania podatku w polskim systemie prawnym zostały opisane szczegółowo w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych, w skrócie zwanym PCC. Ustawa weszła w życie 9 września 2000 roku. Wraz z późniejszymi nowelizacjami, obowiązuje do dziś.
Ustawa określa między innymi to, kogo dotyczy podatek od czynności cywilnoprawnych. Wskazuje także na sytuacje, w których powstaje obowiązek podatkowy. Sankcjonuje także wysokość podatku i przypadki, w których podatnik może zostać od niego zwolniony.
Podatek od czynności cywilnoprawnych – kto płaci?
Już pierwszy artykuł ustawy przedstawia katalog czynności cywilnoprawnych, które podlegają opodatkowaniu. Oto czynności, których dotyczy opłata PCC:
- czynności umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych;
- umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku;
- umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego;
- długi i ciężary albo zobowiązania darczyńcy;
- umowy dożywocia;
- umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat;
- ustanowienie hipoteki;
- ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności;
- umowy depozytu nieprawidłowego;
- umowy spółki.
Warto pamiętać przy tym, że powstanie obowiązku podatkowego może być spowodowane nie tylko zawarciem wszelkich wyżej wymienionych umów. Podatek od czynności cywilnoprawnych będziesz musiał zapłacić także w przypadku zmiany umów. Jednak tylko wtedy, gdy zmiana wpłynie na podwyższenie podstawy opodatkowania. Podobnie w przypadku, gdy takie efekt wywoła orzeczenie sądu.
Podatek od czynności cywilnoprawnych – na kim spoczywa obowiązek podatkowy?
W zależności od konkretnej czynności cywilnoprawnej, obowiązek uiszczenia daniny może spoczywać na różnych podmiotach:
- w przypadku umowy sprzedaży – płaci go kupujący;
- gdy mowa jest o umowie zamiany – obowiązek dotyczy obu stron;
- w przypadku darowizny – podatek płaci ten, kto ją otrzymał;
- w przypadku umowy o dożywociu – obowiązek podatkowy spoczywa na osobie, która nabyła własność nieruchomości.
Łatwo wysnuć z powyższych przykładów prosty wniosek. Co do zasady, podatek od czynności cywilnoprawnych w większości przypadków dotyczy tej strony danej czynności, która osiąga określoną korzyść. Zaś jeżeli mamy do czynienia z dwiema stronami, które osiągają podobny profit – najczęściej na obu.
Oto kilka dodatkowych przykładów tego, na jakim podmiocie spoczywa obowiązek podatkowy, który generowany jest przez podatek od czynności cywilnoprawnych:
- w przypadku umowy pożyczkowej – na tym, kto bierze pożyczkę;
- w przypadku ustanowienia hipoteki – na tym, który składa oświadczenie woli dotyczące ustanowienia hipoteki;
- gdy mowa o umowie spółki cywilnej – na wspólnikach;
- gdy mowa o umowie dotyczącej podziału spadku – na tym, kto nabywa rzeczy wchodzące w skład spadku.
Podatek PCC – ile wynosi?
Podatek od czynności cywilnoprawnych jest ściśle związany ze specyfiką danej czynności. Wiąże się z tym również odpowiednia stawka podatkowa. W przypadku umów sprzedaży nieruchomości, prawa do użytkowania danego lokalu w różnej formie czy też rzeczy ruchomych, podatek wynosi 2%. W przypadku sprzedaży innych praw majątkowych – 1%.
Analogicznie sprawa wygląda w przypadku umów o dział spadku czy dotyczących dożywocia, zamiany lub zniesienia współwłasności. Tu również podatek wynosi 2% w przypadku nieruchomości, praw do lokali i rzeczy ruchomych. W przypadku pozostałych praw majątkowych jest to 1%.
Podatek od czynności cywilnoprawnych przewiduje także kilka innych stawek w zależności od sytuacji. Oto one:
- od umowy pożyczki – 0,5%;
- od ustanowienia hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności istniejących – 0,1% od kwoty zabezpieczonej wierzytelności;
- od umowy ustanowienia odpłatnego użytkowania – 1%;
- od umowy spółki – 0,5%.
Tak prezentują się kluczowe stawki podatku PCC – termin ich płatności to oddzielna kwestia. Ten może się różnić w zależności od konkretnej czynności. Toteż kwestię dat należy zweryfikować każdorazowo w odniesieniu do ustawy.
Zwolnienie z podatku PCC
Podatek od czynności cywilnoprawnych przewiduje szereg zwolnień. Dzielą się one na dwie grupy – zwolnienia przedmiotowe i zwolnienia podmiotowe. Zwolnienia przedmiotowe odnoszą się do rodzaju podejmowanej czynności cywilnoprawnej. Zwolnienia podmiotowe dotyczą osób, które daną czynność wykonują.
Poniżej przedstawiamy najważniejsze wyłączenia z podatku według podziału na obie wyżej wymienione kategorie. Zawarte tu zostały wszystkie najważniejsze możliwości zwolnień. Ich kompletną, bardzo szczegółową listę znaleźć można w ustawie o PCC.
Podatek od czynności cywilnoprawnych – podstawowe zwolnienia przedmiotowe
Zwolnienia tego rodzaju możemy podzielić na sześć kategorii. Pierwszą z nich można ogólnie opisać jako rodzaj czynności cywilnoprawnych związanych z dobrem publicznym. Wymienia się tu czynności:
- cywilnoprawne dotyczące przeprowadzenia wyborów powszechnych;
- związane z powszechnym obowiązkiem obrony;
- związane z nauką i szkolnictwem;
- dotyczące zdrowia publicznego;
- związane z alimentami, kuratelą, czy przysposobieniem;
- dotyczące ubezpieczenia społecznego, zdrowotnego, ulg dla żołnierzy niezawodowych i poborowych, a także uprawnień dla niepełnosprawnych;
- podlegające przepisom o autostradach płatnych lub gospodarce nieruchomościami.
Druga kategoria to umowy sprzedaży nieruchomości lub użytkowania wieczystego, które są zawierane w związku z roszczeniami wynikającymi z ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości. Mowa tu o ograniczeniach, które wynikają z przepisów o ochronie środowiska. Wtedy podatek od czynności cywilnoprawnych nie ma zastosowania.
Trzecia kategoria to umowy sprzedaży rzeczy, gdy są dokonywane poprzez postępowanie upadłościowe lub egzekucyjne. Czwarta dotyczy czynności cywilnoprawnych innych niż umowa spółki. Mowa tu o sytuacjach, w których jedna ze stron danej umowy jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub zwolniona z owego podatku.
Piąta kategoria to umowy sprzedaży rzeczy, które są towarami wprowadzonymi do wolnego obszaru celnego lub składu wolnocłowego. Również wtedy, gdy towary zostały objęte procedurą składu celnego. Wreszcie, szósta kategoria dotyczy umowy spółki i ich zmian. Konkretnie – umów związanych z łączeniem oraz przekształcaniem spółek kapitałowych.
Podatek od czynności cywilnoprawnych – inne zwolnienia przedmiotowe
Istnieje szereg czynności, które są objęte zakresem normowania ustawy, jednak dotyczy ich zwolnienie z podatku od czynności cywilnoprawnych. Wynika ono z tego, że wykonywane są przez określone podmioty. Do tych czynności zaliczyć możemy:
- sprzedaż bonów i obligacji skarbowych;
- sprzedaż walut obcych;
- sprzedaż bonów Narodowego Banku Polskiego;
- sprzedaż rzeczy ruchomych – w przypadku, gdy podstawa opodatkowania nie jest wyższa niż tysiąc złotych;
- umowy spółki związane z łączeniem lub przekształceniem kapitału zakładowego – o ile jego część przed dokonaniem tej czynności została objęta podatkiem kapitałowym poza terytorium RP;
- sprzedaż i wymiana walut wirtualnych.
Istnieją także inne czynności zwolnione z podatku. Ich pełną listę zawiera ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych.
Podatek od czynności cywilnoprawnych – zwolnienia podmiotowe
Zwolnienia te odnoszą się, jak sama nazwa wskazuje, do specyfiki danego podmiotu. Zwolnienie z podatku od czynności cywilnoprawnych obejmuje:
- organizacje pożytku publicznego, jeżeli dokonywane czynności cywilnoprawne związane są wyłącznie z działalnością nieodpłatną;
- Skarb Państwa;
- jednostki samorządu terytorialnego;
- obce państwa i ich przedstawicielstwa;
- osoby niepełnosprawne, które na własny użytek nabywają sprzęt rehabilitacyjny lub wózki inwalidzkie, dokonują zakupu motocykli lub samochodów osobowych.
Ostatni przypadek dotyczy osób o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, chyba że niepełnosprawność związana jest z narządami ruchu. Wtedy zwolnienie z podatku PCC dotyczy również osób niepełnosprawnych w stopniu lekkim.
Podatek od czynności cywilnoprawnych – podsumowanie
Jak widzisz, omawiany podatek ma wiele rozmaitych odcieni. Dotyczy wielu grup oraz wielu rodzajów rozmaitych transakcji. Zasady dotyczące tej daniny są bardzo rozbudowane. W związku z tym, warto w razie potrzeby zajrzeć do ustawy, by sprawdzić, czy podatek dotyczy konkretnej sytuacji. W szczególnych przypadkach możesz skonsultować się z księgowym lub prawnikiem.
ŹRÓDŁA:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20000860959/U/D20000959Lj.pdf
https://pl.wikipedia.org/wiki/Podatek_od_czynno%C5%9Bci_cywilnoprawnych
- Podatek katastralny – czym jest? Czy ten podatek od nieruchomości zostanie wprowadzony w Polsce?
- Podatki w Polsce – ile ich jest? Przekonaj się, jak liczne są podatki obowiązujące w Polsce!
- Podatek od wzbogacenia – ile wynosi? Kiedy należy go zapłacić?
- Podatek od pożyczki – ile wynosi od czynności cywilnoprawnych, gdy korzystasz z pożyczki od osoby prywatnej?
- Jak zapłacić podatek od nieruchomości i wypełnić formularz w urzędzie? Sprawdź, ile wynosi budowlany podatek od gruntu
