Rękojmia to termin niezwykle istotny dla każdego konsumenta. Ma fundamentalne znaczenie w kontekście rozpatrywania rozmaitych reklamacji. Prawo rękojmi ma w założeniu chronić klientów przed potencjalnie nieuczciwymi praktykami ze strony sprzedawców.
Jakimi? Przede wszystkim związanymi ze sprzedażą wadliwego towaru. Dowiedz się, jak dokładnie wyglądają zasady rękojmi. Przekonaj się, o jakich prawach musisz wiedzieć jako konsument.
Rękojmia – definicja
Rękojmia – co to właściwie znaczy? Jest to odpowiedzialność, którą ponosi sprzedawca wobec klienta w związku z ewentualnymi wadami fizycznymi i prawnymi rzeczy, którą sprzedaje. Mówiąc wprost, jeżeli dany sprzedawca sprzeda ci wadliwy produkt, to po jego stronie leży obowiązek naprawienia wady.
Instrument ten, co oczywiste, ma zastosowanie przede wszystkim przy umowach sprzedaży. Rękojmia może jednak zostać zastosowana również w innych stosunkach prawnych. Wszelkie zasady dotyczące rękojmi reguluje Kodeks cywilny, a dokładnie jego artykuły 556-576.
Rękojmia a reklamacja
Jakie są różnice między rękojmią a reklamacją? Przedstawiając tę kwestię obrazowo, można stwierdzić, że wzajemny stosunek obu tych rzeczy jest taki sam jak kwadratu do prostokąta. Każdy kwadrat jest prostokątem. Podobnie rękojmia zawsze jest instrumentem wykorzystywanym przez kupującego w ramach złożenia reklamacji.
Rękojmia a gwarancja
Drugą opcją jest gwarancja. Ona również chroni interesy konsumenta, jednak na nieco innych zasadach. Gwarancja dotyczy bowiem trwałości określonej rzeczy. Sprzedawca zapewnia o tym, że rzecz będzie funkcjonować dobrze i bez usterek przez określony czas. Jeżeli tak się nie stanie, możesz ją zareklamować właśnie w ramach umowy gwarancyjnej. Tymczasem rękojmia dotyczy różnych wad fizycznych i prawnych produktu.
Rękojmia za wady fizyczne
Czym jest wada fizyczna? Według zapisów Kodeksu cywilnego jest to po prostu niezgodność rzeczy z umową. Oznacza to, że prawo rękojmi może pomóc konsumentowi nie tylko w przypadku, gdy zostanie mu sprzedany uszkodzony przedmiot, na przykład komputer. Również wtedy, gdy dany przedmiot nie jest zgodny z opisem zawartym w umowie kupna-sprzedaży. Przykładowo, w komputerze zamontowano niewłaściwą kartę graficzną.
Rękojmia ma zastosowanie także wtedy, gdy dana wada fizyczna wystąpiła nie z winy sprzedającego, ale producenta towaru. Idąc za powyższym przykładem – jeśli to producent komputerów dostarczył do sklepu wadliwy sprzęt, a sprzedawca nie wiedząc o tym, sprzedał go klientowi, rękojmia dalej jest po stronie tego ostatniego. Klient ma pełne prawo do reklamacji.
Co więcej, nawet jeżeli wada fizyczna powstanie w wyniku działań konsumenta, rękojmia może być podstawą do reklamacji. Może się to wydarzyć w konkretnym przypadku – wtedy, gdy konsument zamontuje jakiś element samodzielnie według instrukcji producenta. Jednak, jeśli owa instrukcja będzie źle sformułowana i wada powstanie w wyniku montażu, zaistnieje podstawa do reklamacji.
Warto przy tym pamiętać, że rękojmia zakłada winę ze strony sprzedającego lub producenta, jeśli daną wadę fizyczną stwierdzono przed upływem roku od zakupu rzeczy.
Rękojmia za wady prawne
Wiesz już, czym są wady fizyczne, do których zastosowanie ma rękojmia. A czym są wady prawne? Można je podzielić na trzy kategorie związane z trzema różnymi sytuacjami:
- po zakupie danego przedmiotu okazało się, że był on obciążony prawem na rzecz osoby trzeciej, to znaczy – ktoś inny był jego właścicielem, przykładowo przedmiot stanowił zastaw;
- rzecz należała całkowicie do innej osoby, przykładowo – była przedmiotem kradzieży;
- odpowiedni organ podjął decyzję ograniczającą korzystanie lub rozporządzanie daną rzeczą; przykładowo – rzecz jest dowodem w sprawie sądowej lub została zajęta przez komornika.
W przypadku odkrycia przez konsumenta którejś z wyżej wymienionych sytuacji, rękojmia gwarantuje prawo do reklamacji. Możesz się wtedy domagać na przykład zwrotu pieniędzy.
Prawa konsumenta – rękojmia chroniąca kupującego
Zwrot kwoty za zakup danego przedmiotu to tylko jedna z opcji, które gwarantuje kupującemu prawo. Co jeszcze można zrobić w wypadku reklamacji? Oto możliwości, które masz do wykorzystania w razie reklamacji związanej z wadami fizycznymi lub prawnymi:
- zwrot części środków, czyli obniżenie wyjściowej ceny za zakupiony przedmiot;
- żądanie naprawy przedmiotu obciążonego wadą fizyczną – koszt w tej sytuacji leży po stronie sprzedającego;
- wymiana danego przedmiotu na nowy, pozbawiony wad fizycznych bądź prawnych;
- odstąpienie od umowy, gdy wada jest istotna; definicja wady istotnej to niemożność korzystania z danego przedmiotu zgodnie z jego pierwotnym przeznaczeniem.
Pamiętaj – rękojmia gwarantuje, że to kupujący decyduje o formie rekompensaty. Aczkolwiek istnieją od tej zasady pewne wyjątki, w których pod uwagę brane są także prawa sprzedającego.
Kodeks cywilny w poniższy sposób określa uprawnienia kupującego:
§ 1. Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady.
§ 2. Jeżeli kupującym jest konsument, może zamiast zaproponowanego przez sprzedawcę usunięcia wady żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo zamiast wymiany rzeczy żądać usunięcia wady, chyba że doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez sprzedawcę. Przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się wartość rzeczy wolnej od wad, rodzaj i znaczenie stwierdzonej wady, a także bierze się pod uwagę niedogodności, na jakie narażałby kupującego inny sposób zaspokojenia.
§ 3. Obniżona cena powinna pozostawać w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość rzeczy z wadą pozostaje do wartości rzeczy bez wady.
§ 4. Kupujący nie może odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna.
Rękojmia – inne obowiązki sprzedającego i prawa konsumenta
Sprzedawca zawsze powinien ponieść wszelkie koszty związane z wymianą rzeczy lub jej naprawą. Dotyczy to także transportu nowego przedmiotu, jego zapakowania i innych koniecznych czynności. Należy jednak pamiętać, że jeżeli naprawa danego przedmiotu wiązałaby się z nadmiernymi kosztami, sprzedający ma prawo stwierdzić, że nie chce tego robić. Wtedy musi zaproponować kupującemu nowy przedmiot. Nadmierne koszty to innymi słowy takie, które przekraczają znacznie wyjściową wartość przedmiotu.
Należy także pamiętać, że nie w każdej sytuacji można żądać od sprzedającego obniżenia ceny. To jest możliwe tylko wtedy, gdy sprzedający nie może lub nie chce naprawić przedmiotu lub wymienić go na nowy. Jeżeli dokona odpowiednich napraw niezwłocznie lub z miejsca zaoferuje nowy przedmiot, konsument nie może domagać się zmniejszenia ceny.
Kodeks cywilny stanowi także, że sprzedawca ma obowiązek wymienić rzecz wadliwą na wolną od wad lub usunąć wadę w rozsądnym czasie bez nadmiernych niedogodności dla kupującego. Oznacza to, że wymiana lub naprawa towaru nie może ciągnąć się w nieskończoność.
Dochodzenie roszczeń z tytułu rękojmi – terminy
Przez ile czasu rękojmia obowiązuje? W kwestii wad fizycznych jest to okres dwóch lat od nabycia danej rzeczy, gdy mowa o mieniu ruchomym. W przypadku nieruchomości trwa to dłużej – aż przez pięć lat. Jeżeli kupujesz używane mienie ruchome, czas skuteczności rękojmi może zostać ograniczony. Nie może być jednak krótszy niż rok.
Roszczenie o wymianę przedmiotu na nowy bądź usunięcie wady fizycznej ulega przedawnieniu. Dzieje się tak po upływie roku od dnia stwierdzenia danej wady fizycznej. Bieg przedawnienia nie może się jednak skończyć przed upływem okresu odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi. W trakcie trwania terminu przedawnienia możesz odstąpić od umowy. Jeżeli zażądasz wymiany rzeczy na nową, a to nie nastąpi, bieg przedawnienia rozpoczyna się od terminu, w którym miała zostać dokonana niedoszła naprawa.
Jeśli wnioskowałeś o naprawdę przedmiotu, a to nie nastąpiło, rękojmia ma zastosowanie jeszcze przez kolejne dwa lata Dzieje się tak w przypadku nowych towarów; przy używanych nie może to być okres krótszy niż rok.
Rękojmia za wady prawne – terminy
A co z terminami, gdy w grę wchodzi rękojmia za wady prawne? Są one takie same. Z tym, że bieg przedawnienia rozpoczyna się w dniu, w którym dowiesz się o istnieniu danej wady.
Jeżeli dowiesz się o wadzie w związku z powództwem osoby trzeciej, np. okazało się, że przedmiot był kradziony i ktoś domaga się jego zwrotu, sprawa wygląda jeszcze inaczej. Wtedy bieg przedawnienia zaczyna się w dniu, w którym orzeczenie wydane w sporze z osobą trzecią stało się prawomocne.
Rękojmia – podsumowanie
Teraz już wiesz, na czym polega rękojmia. Jak widzisz, ten instrument prawny ma przede wszystkim na celu ochronę interesów konsumenta. Został skonstruowany w taki sposób, by zapewniać komfort i bezpieczeństwo kupującym przy transakcjach kupna-sprzedaży.
Wiesz już, jaka jest definicja rękojmi. Pamiętaj – prawo zawsze jest po twojej stronie, gdy dokonujesz zakupów. Rękojmia istnieje po to, by nieuczciwy sprzedawca nie mógł bezkarnie sprzedać ci wadliwych towarów. Dlatego zawsze miej na uwadze przysługujące ci prawa, by nie pozwolić na oszustwo.
ŹRÓDŁA:
https://pl.wikipedia.org/wiki/R%C4%99kojmia
https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-rekojmia-a-reklamacja
- Zwrot towaru zakupionego w sklepie stacjonarnym – podstawa prawna. To ważne!
- Door to door – co to za typ gwarancji? Jak skorzystać z gwarancji transportu door-to-door
- Umowa przedwstępna
- Numer paragonu – czym jest i gdzie go znaleźć?
- Specyfikacja istotnych warunków zamówienia (SIWZ) a prawo zamówień publicznych
