Praca na czarno wiąże się z konsekwencjami zarówno dla pracowników, jak i pracodawców. Prawo podatkowe znacznie podkreśla jednak w tym procederze rolę zatrudniających – głównie poprzez surowsze i liczniejsze kary. Sprawdź najważniejsze informacje na ten temat.
Kary związane z opłacaniem osób pracujących nielegalnie mogą być niezwykle dotkliwe dla pracodawcy. Nielegalna praca będzie się także wiązać z konsekwencjami dla zatrudnionych. Przedstawiamy najważniejsze informacje na temat pracy na czarno.
Praca na czarno, a konsekwencje dla pracowników – kiedy trzeba się z nimi liczyć?
Pomimo tego, że rynek pracy oferuje wiele atrakcyjnych możliwości – umowę o pracę, zlecenie czy dzieło, korzystne stawki lub pakiety zdrowotne i sportowe, to wciąż wiele osób decyduje się na pracę bez umowy. Wśród takich pracowników znajdują się najczęściej osoby bez odpowiednich kwalifikacji, doświadczenia lub pozwolenia na pracę w naszym kraju, lub chcących zawalczyć o wyższe wynagrodzenie poprzez niepłacenie podatków. Jakie są konsekwencje pracy na czarno w takich przypadkach?
W przypadku osób, które działają w tzw. szarej strefie, konsekwencje będą mniej dotkliwe niż względem pracodawcy. To, co grozi za pracę na czarno, w głównej mierze zależy od tego, czy wcześniej dana osoba widniała w rejestrze osób bezrobotnych. W momencie, kiedy takie zdarzenie miało miejsce, a sama osoba nie poinformowała Urzędu Pracy o tym, że znalazła zatrudnienie, będą ją czekać poważne konsekwencje pracy na czarno.
Co grozi za pracę na czarno? Wysokość kar finansowych dla pracowników
W momencie, kiedy ktoś rozpoczyna pracę na czarno, a jednocześnie jest zarejestrowany w Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna, może otrzymać karę w wysokości od 500 do 5 000 złotych. Dzieje się to w momencie, kiedy pracownik nie poinformował Urzędu o podjęciu zatrudnienia w ciągu 7 dni od rozpoczęcia pracy.
Wysokość kary będzie zależała od tego, który raz ktoś został przyłapany na tym procederze. Osoby, które podjęły się pracy zarobkowej na czarno po raz pierwszy w życiu, mogą spotkać się z łagodniejszym traktowaniem i najniższym wymiarem kary. Jednak jeżeli będzie to kolejny raz – Urząd Skarbowy może wdrożyć poważniejsze konsekwencje.
Warto pamiętać, że praca na czarno, to nie tylko praca bez umowy, ale również:
- brak odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne, czy zdrowotne dla pracownika;
- podjęcie zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności przez bezrobotnego bez informowania o tym urzędu pracy;
- zatrudnienie cudzoziemca bez wymaganego pozwolenia na pracę.
Co robić, kiedy nie można podjąć pracy legalnie?
Zdarzają się sytuacje, w których osoba jest oszukiwana przez pracodawcę i nie chce on jej zatrudnić na umowę o pracę, zlecenie lub dzieło. W takim momencie osoba ubiegająca się o legalne zatrudnienie może zgłosić skargę do PIP, czyli Państwowej Inspekcji Pracy. Urzędnicy po otrzymaniu zgłoszenia przeprowadzają kontrolę, a następnie zgłaszają wykroczenie Urzędowi Kontroli Skarbowej.
Warto jednak mieć na uwadze, że w momencie, gdy osoba zgłaszająca jest zarejestrowana w urzędzie pracy, to również i ona może otrzymać karę, a nie wyłącznie pracodawca. Trzeba także pamiętać o tym, aby zebrać odpowiednie dowody na popełnienie wykroczenia przez osobę, która zatrudnia pracowników na czarno. W takiej sytuacji przydadzą się świadkowie lub dowody w formie zdjęć i wiadomości tekstowych.
Zatrudnianie na czarno – pracodawcy powinni przygotować się na poważne konsekwencje
Konsekwencje pracy na czarno dotyczą również zatrudniających. W przypadku, kiedy zostanie wykryte wykroczenie, inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy mogą nałożyć 2 000 złotych mandatu w przypadku pierwszego wykroczenia lub 5 000 złotych, jeżeli zdarzenie miało miejsce drugi raz. Warto jednak zauważyć, że to dopiero początek konsekwencji dla pracodawcy, z jakimi może się wiązać zatrudnianie na czarno.
W momencie wykrycia wykroczenia przez inspektorów PIP powiadamiane są także takie instytucje, jak ZUS oraz Urząd Skarbowy. W pierwszym przypadku wiąże się to z tym, że zatrudniający prawdopodobnie nie odprowadzał społecznych i zdrowotnych składek za pracownika. Natomiast w drugim nie płacił podatku związanym z umową o stosunku pracy.
Jaka kara finansowa może zostać naliczona za zatrudnianie na czarno?
Żaden pracodawca nie chce wchodzić w konflikt z ZUS-em lub Urzędem Skarbowym. Wiąże się to z poważnymi konsekwencjami, a także kolejnymi kontrolami związanymi z brakiem zaufania do pracodawcy oraz znacznie surowszym podejściem do zatrudniającego.
Pracodawca powinien także wiedzieć, że zatrudnianie na czarno może zostać zgłoszone już w momencie, kiedy pracownik zaczął wykonywać swoje zadania, a jeszcze nie otrzymał umowy – nawet jeżeli zatrudniający ma zamiar mu ją przekazać. Praca na czarno wiąże się z następującymi karami dla pracodawcy:
- od 1 tys.do 30 tys. zł kary po skierowaniu sprawy do sądu przez pracownika PIP;
- 5 tys. zł kary za niepłacenie składek za pracownika;
- od 3 tys. do 5 tys. zł kary za niezgłoszenie danych do Funduszu Pracy;
- 720 stawek dziennych albo 3 lata pozbawienia wolności w momencie uznania winy pracodawcy w przypadku przestępstwa skarbowego.
Nielegalna praca – problem zarówno dla zatrudniającego, jak i pracownika
Cały proceder może być wyjątkowo przykry w skutkach dla pracodawcy oraz pracownika. Z tego powodu należy mieć na uwadze, żeby zadbać o spełnienie wszystkich warunków, które wykluczą możliwość wykrycia nieprawidłowości przez PIP, a następnie nałożenie kary finansowej lub pozbawienia wolności pracodawcy.
Wiele osób pracujących nielegalnie chciałoby zmienić swoją sytuację i zaprzestać procederu, jakim jest praca na czarno – gdzie zgłosić anonimowo wykroczenie zatrudniającego? Można to zrobić za pośrednictwem wiadomości e-mail, pocztą lub telefaksem w placówce PIP. Jak udowodnić wykroczenie? Żeby móc uzasadnić swoje zgłoszenie, warto dysponować potwierdzeniem zeznań świadka, zdjęcia lub korespondencji z pracodawcą.
- Porzucenie pracy przez pracownika – kiedy można się na to zdecydować?
- Wypowiedzenie umowy o pracę bez okresu wypowiedzenia
- Home office w pigułce, czyli zalety i wyzwania pracy z domu. Praca zdalna nie kończy się wraz z pandemią
- Okres ochronny przed emeryturą – ile trwa? Jakiemu pracownikowi przysługuje ochrona przedemerytalna?
- Wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony – poznaj obowiązki pracownika i pracodawcy w związku z rozwiązaniem umowy
