Prawo do urlopu to jedno z podstawowych praw pracowniczych zagwarantowanych w Kodeksie Pracy osobom, które są zatrudnione na umowę o pracę. Pracownik co roku otrzymuje konkretną pulę dni do wykorzystania. Czy pracodawca może odmówić urlopu? Sprawdź.
Urlopy mogą być: wypoczynkowe, wychowawcze, na żądanie, czy też bezpłatne. Wymiar dni wolnych przysługujących pracownikowi zależy od stażu pracy. Standardowo jest to 20 dni lub 26 dni. Wniosek o urlop powinien być złożony z odpowiednim wyprzedzeniem po to, aby wpisać go w harmonogram i nie zaburzyć organizacji w zakładzie pracy. W związku z tym, czy pracodawca może odmówić urlopu pracownikowi? Sprawdź.
Ile dni urlopu ci przysługuje?
Zanim zdecydujesz się złożyć wniosek urlopowy, sprawdź, ile dni masz do wykorzystania. Jeżeli Twój staż pracy wynosi mniej niż 10 lat, to przysługuje ci 20 dni wolnych od pracy w skali roku (nie licząc dni ustawowo wolnych). W sytuacji gdy staż wynosi więcej niż 10 lat, to pracownikowi przysługuje urlop w wymiarze 26 dni. Warto jednak dokładnie zapoznać się z przepisami Kodeksu Pracy w tym obszarze, ponieważ do stażu pracy zaliczane są również lata edukacji, proporcjonalnie w zależności od rodzaju i stopnia ukończonej szkoły. W przypadku pracy w niepełnym wymiarze, liczbę dni urlopowych oblicza się proporcjonalnie (1/2 etatu to kolejno 10 lub 13 dni itd.) Jeżeli chcesz skorzystać z urlopu, to osoby zatrudnione w dziale HR z pewnością wskażą ci, ile dni w danym roku kalendarzowym ci pozostało.
Urlop powinno się w całości wykorzystywać w danym roku kalendarzowym. Jeżeli do tego nie dojdzie, to niewykorzystany urlop wypoczynkowy przechodzi na kolejny rok. Dopuszczalne jest jego wykorzystania najpóźniej do 30 września następnego roku. Standardowo nie pobiera się pełnego płatnego urlopu ciągiem, choć jest to możliwe. Kodeks Pracy wskazuje na to, że minimum jedna część urlopu wypoczynkowego musi trwać co najmniej 14 dni kalendarzowych. W praktyce jednak, nie zawsze tak się dzieje.
Kiedy pracodawca może odmówić urlopu wypoczynkowego?
Co do zasady, pracodawca musi udzielić urlopu wypoczynkowego, jednak może poprosić zatrudnionego o przesunięcie terminu urlopu. Wówczas pracownika spotyka odmowa udzielenia urlopu w danym terminie. Pierwszym przykładem odmowy pracownikowi urlopu jest sytuacja, w której plan urlopów na dany rok został już opracowany, a pracownik w ostatniej chwili składa wniosek o przesunięcie urlopu. Niezależnie od przyczyn przesunięcia, w takiej sytuacji pracodawca ma prawo nie udzielenia pracownikowi urlopu w nowym terminie. Każdorazowo decyzja podejmowana jest indywidualnie, a zatrudniający biorą pod uwagę m.in. okoliczności zmiany terminu wakacji i inne czynniki.
Odmowa urlopu wypoczynkowego może dotyczyć także wcześniej zaplanowanych i wpisanych do harmonogramu dni wolnych. Choć jest to stosunkowo rzadkie, to jednak pracodawca ma do tego prawo. Dzieje się tak wtedy, gdy zatrudniający stwierdzi, że w danym czasie obecność pracownika na stanowisku jest niezbędna.
Czy pracodawca może odmówić urlopu bezpłatnego?
Pracodawca na pełną swobodę w zakresie wyrażania zgody lub odmowy w przypadku wniosku o urlop bezpłatny. Zgodnie z art. 174 § 1 Kodeksu Pracy, decyzja dotycząca urlopu bezpłatnego w pełni zależy od woli zatrudniającego. W przypadku odmowy nie jest to traktowane jako objaw dyskryminacji. Przepisy mówią wprost, że w tym obszarze musi dojść do porozumienia obu stron stosunku pracy. Jeżeli to nie nastąpi, to pracodawca nie ma obowiązku udzielenia urlopu tego typu. Jednocześnie wniosek pracownika nie jest wiążący. W przypadku takiego urlopu każdorazowo pracodawca musi wyrazić zgodę. Wszystko dlatego, że traci pracownika na określony czas, co może zaburzyć tok pracy firmy oraz obniżyć jej dochody.
Czy pracodawca może odmówić urlopu wychowawczego?
Urlop wychowawczy to uprawnienie, które przysługuje rodzicom małych dzieci. Pracownik zobowiązany jest zgłosić urlop wraz z dedykowanym wnioskiem. W tym przypadku pracodawca nie może odmówić zatrudnionemu prawa do skorzystania z urlopu wychowawczego. Łącznie jego czas nie może przekroczyć 36 miesięcy. Urlop nie przysługuje rodzicom, których dziecko ukończyło 6. rok życia. Jedyne wyjątki, w których pracodawca może odmówić urlopu wychowawczego, to likwidacja firmy lub ogłaszanie stanu jej upadłości.
Urlop okolicznościowy – co w przypadku odmowy?
Kodeks Pracy wskazuje na to, że pracownikowi przypada urlop okolicznościowy z tytułu ważnych wydarzeń osobistych. To dni wolne, które nie pomniejszają liczby dni urlopu wypoczynkowego. Wymiar urlopu okolicznościowego to 1 lub 2 dni. Dwa dni wolne przypadają na takie wydarzenia jak:
- ślub pracownika;
- narodziny dziecka;
- śmierć i pogrzeb najbliższych osób (zaliczani są do nich: małżonek, dziecko, ojciec, matka, macocha i ojczym).
Czy pracodawca może odmówić urlopu na żądanie?
Specyficzną formą urlopu wypoczynkowego jest ten na żądanie. Pracownikowi przysługują 4 dni urlopu na żądanie w każdym roku kalendarzowym. Tego typu urlop pozwala na zgłoszenie żądania najpóźniej w pierwszym dniu. Co do zasady, pracodawca zgodnie z art. 167 Kodeksu Pracy ma obowiązek udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego na żądanie we wskazanym przez niego terminie. Zatrudniony może wziąć urlop, o ile w odpowiednim terminie poinformuje o tym swojego przełożonego.
Odmowa urlopu na żądanie
Z drugiej strony może dojść do sytuacji, w której pracodawca niesłusznie odmawia udzielenia pracownikowi urlopu na żądanie. Taka sytuacja nie może powstrzymać pracownika przed rozpoczęciem pracy, ani być powodem do zaniechania obowiązku świadczenia pracy. Nawet jeżeli odmowa pracodawcy jest bezzasadna, to obowiązkiem zatrudnionego jest stawienie się na stanowisku. Mogą pojawić się wyjątkowe sytuacje, w których obecność pracownika jest niezbędna do ochrony interesów przedsiębiorstwa i nie może on skorzystać z urlopu na żądanie. Wówczas pracodawca powołuje się na art. 100 § 2 pkt 4 Kodeksu Pracy. Jeżeli jednak odmowa nie ma uzasadnienia w wyjątkowej okoliczności i jest bezpodstawna, to zatrudniający naraża się na karę grzywny w wysokości od 1000 do 30 000 złotych. Wszystko dlatego, że narusza w ten sposób podstawowe prawa pracownicze. Pokrzywdzona osoba powinna skontaktować się z inspektorem Państwowej Inspekcji Pracy.
Urlop na żądanie może być bezpodstawny i pracodawca także może ubiegać się swoich praw. Dzieje się tak wtedy, gdy pracownik już wcześniej wie, że w danym terminie będzie nieobecny w pracy, jednak nie otrzymał standardowego urlopu wypoczynkowego. Wówczas popularny „nż” może być wykorzystywany niezgodnie z jego przeznaczeniem. Prawo pracy chroni interesy pracodawcy w tym zakresie. Za nie pojawienie się w zakładzie pracy pracownikowi grozi kara zgodnie z regulaminem firmy, w tym m.in.: nagana, upomnienie, czy też zwolnienie dyscyplinarne. Jeżeli pracodawca udowodni, że na skutek nieobecności pracownika poniósł szkodę, to może ubiegać się o jej rekompensatę na drodze sądowej.
- Czy pracodawca może wysłać na urlop pracownika bez jego zgody?
- Ile dni urlopu za miesiąc pracy? Garść praktycznych porad
- Umowa zlecenie a urlop wypoczynkowy. Co mówi o tym Kodeks pracy?
- Okres ochronny przed emeryturą – ile trwa? Jakiemu pracownikowi przysługuje ochrona przedemerytalna?
- Pracownik młodociany – wszystko, co powinien wiedzieć pracodawca i zatrudniony
