Umowa o pracę 2023 będzie wyglądała nieco inaczej niż rok wcześniej. Zmiany są konieczne, ponieważ Polska musi wcielić zapisy dyrektyw unijnych do swojego prawa. Nie bez znaczenia jest również inflacja. Sprawdź, co się zmieni po Nowym Roku!
Wraz z początkiem nowego roku Kodeks pracy ulegnie znacznym zmianom. Stanie się tak przede wszystkim dlatego, że koniecznym będzie zaimplementowanie do polskiego prawa dyrektyw unijnych. Dodatkowo postępująca inflacja sprawiła, że zmianom będą musiały ulec niektóre ze standardowych zapisów umów o pracę. 2023 rok stanie się zatem czasem sporych zmian w prawie pracy.
Stworzyliśmy kompendium wiedzy na ten temat. Warto zapoznać się z informacjami w nim zawartymi, niezależnie od tego, czy jesteś pracownikiem czy też pracodawcą.
Umowa o pracę 2023 – płaca minimalna wzrośnie dwa razy w ciągu roku
Początek roku to czas wielkich zmian. Te dosięgną również umów o pracę, a w szczególności wynagrodzeń. Z uwagi na wysoki poziom inflacji, podwyższone zostaną płaca minimalna oraz minimalna stawka za godzinę pracy. Podwyżki nastąpią dwukrotnie w ciągu roku – na początku stycznia oraz na początku lipca.
Płaca minimalna w 2023 roku
Płaca minimalna w 2023 r. wzrośnie i będzie wynosiła 3 490 złotych brutto, co oznacza, że pracownicy otrzymają minimalnie 2 709 złotych netto. Jednak styczniowa podwyżka płac nie będzie jedyną w nadchodzącym roku. Pracownicy zarabiający najniższą krajową otrzymają kolejną podwyżkę już na początku lipca. Tym razem ich minimalne wynagrodzenie będzie mogło wynieść 3 600 złotych brutto, co daje 2 784 złote ,,na rękę”.
Przypomnijmy, że w chwili obecnej płaca minimalna wynosi 3 010 złotych brutto, co daje 2 363,56 złotych netto. W roku 2021 było to 2 800 złotych brutto, a więc 2 061,67 złotych ,,na rękę”.
Minimalna stawka godzinowa w 2023 roku
W 2023 roku wzrośnie również minimalna kwota, jaką pracownicy będą mogli otrzymać za godzinę swojej pracy, której podstawę stanowi umowa o pracę. I tym razem podwyżka nastąpi dwukrotnie w ciągu roku – w styczniu oraz w lipcu.
Od 1 stycznia pracownik za godzinę swojej pracy będzie mógł otrzymać minimalnie 22,80 złotych brutto (16,41 złotych netto). Od 1. lipca stawka ta wzrośnie do 23,50 złotych brutto na godziną, a więc 16,98 złotych netto. Stawka ta w roku bieżącym wynosi 19,70 złotych brutto, co daje 13,91 złotych netto.
Świadczenia ustalane na podstawie wynagrodzenia minimalnego
Wzrost wynagrodzenia minimalnego będzie oznaczał również wzrost wysokości świadczeń pracowniczych, których wysokość uzależniana jest od wysokości minimalnego wynagrodzenia i wysokości wymiaru pracy w danym miesiącu kalendarzowym. Wśród tych na szczególną uwagę zasługuje dodatek za pracę w porze nocnej, ale do tej grupy zalicza się też:
- odszkodowanie za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu i odszkodowanie za stosowanie mobbingu;
- wynagrodzenie za czas przestoju niezawinionego przez pracownika;
- wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy ze względu na rozkład czasu pracy pracownika wynagradzanego w inny sposób niż stawką miesięczną lub godzinową.
Wynagrodzenie minimalne a kwoty wolne od potrąceń w 2023 roku
Co jeszcze warto wiedzieć w kontekście umów o pracę 2023? Wynagrodzenie pracownicze bywa obciążane potrąceniami o charakterze egzekucyjnym oraz nieegzekucyjnym.
Po zastosowaniu takiego potrącenia na koncie pracowniczym powinna pozostać co najmniej tak zwana kwota wolna od potrąceń. Jej wysokość uzależniona jest od rodzaju potrącenia oraz ustalana na podstawie wysokości wynagrodzenia minimalnego. Kwoty wolne od potrąceń ulegną zmianie dwukrotnie w ciągu 2023 roku. Stanie się tak, ponieważ dwukrotnie zmieni się wysokość wynagrodzenia minimalnego (w styczniu i w lipcu).
Zatrudnienie pracownika a czas pracy
Zgodnie z zapisami Kodeksu pracy czas pracy nie może przekroczyć 8 godzin na dobę, a wiec 40 godzin w przeciętnym, 5-dniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Okazuje się jednak, że rokrocznie wymiar pracy w poszczególnych okresach rozliczeniowych ulega zmianie, co związane jest z układem świąt, dni wolnych od pracy oraz z liczbą dni w lutym.
Wymiar czasu pracy w 2023 roku dla pracownika pełnoetatowego wyniesie 2 000 godzin, a więc 250 dni roboczych. W przyszłym roku możesz się spodziewać 13 dni świątecznych, z których 3 wypadną w niedzielę, więc nie przyczynią się do obniżenia wymiaru czasu pracy.
Współczynnik ekwiwalentowy za urlop wypoczynkowy w 2023 roku
Współczynnik ekwiwalentowy nazywany jest również ,,urlopowym”. To miara służąca do obliczania wysokości ekwiwalentu za 1 dzień urlopu wypoczynkowego. Jego wysokość różni się w poszczególnych latach kalendarzowych. W roku 2023 współczynnik urlopowy będzie wynosił 20,83. Dla porównania w roku 2022 było to 20,92, a w roku 2021 – 21,00.
Umowa o pracę 2023 – rozliczanie wynagrodzeń
Wraz z początkiem przyszłego roku zmienią się oświadczenia i wnioski składane płatnikom przez podatników. To istotna informacja, ponieważ ich kształt ma wpływ na kształt rozliczeń zaliczek na podatek dochodowy, a tym samym – na wysokość wynagrodzenia, jakie docelowo otrzymuje pracownik. Co zmieni się w tym aspekcie umów o pracę 2023?
Podstawową zmianą jest fakt, iż podatnicy będą mogli złożyć oświadczenie o stosowaniu kwoty zmniejszającej podatek do aż trzech płatników. W pewnych sytuacjach możliwe stanie się również zrezygnowanie z naliczania zaliczek na podatek.
Ważną informacją jest, że od 1 stycznia 2023 roku zacznie obowiązywać nowy PIT-2 (9). Będzie on służył do wskazania przez podatnika rodzajów zwolnień oraz ulg podatkowych, z jakich ten chciałby skorzystać.
Kalkulator wynagrodzeń: wyższe diety za podróż służbową
W 2023 roku dieta za dobę pobytu w krajowej podróży służbowej będzie wynosiła 45 złotych. W roku 2022 wynosiła ona najpierw 30 złotych, a potem 38 złotych za dobę. Zmiana dotyczyć będzie wszystkich pracodawców wysyłających pracowników w podróż służbową.
Wpłaty na PPK
W kwestii wynagrodzeń za pracę w 2023 roku należy też wspomnieć o Pracowniczych Planach Kapitałowych. Do tej pory możliwe było zrezygnowanie z odprowadzania wpłat. Rok 2023 to czas pierwszego automatycznego zapisu na PPK, co wiąże się z koniecznością odprowadzania na nie wpłat. Obowiązek będzie dotyczył wszystkich pracowników, nawet tych, którzy wcześniej złożyli deklarację o nieodprowadzaniu wpłat na PPK.
Zmiany w Kodeksie pracy dotyczące okresu próbnego
Zmiany w Kodeksie pracy odnośnie do okresu próbnego zatrudnienia wynikają z konieczności zaimplementowania do prawa krajowego unijnych dyrektyw. Zmieniony zostanie przede wszystkim czas trwania umów o pracę na okres próbny. Ustawodawca uzależni go od rodzaju umowy, jaką docelowo zamierza zawrzeć z pracownikiem.
Wprowadzane zmiany wynikają z celu, w jakim co do zasady podpisywana jest umowa na okres próbny, a jakim jest zweryfikowanie, czy dany pracownik poradzi sobie na obejmowanym stanowisku pracy.
Jeśli pracodawca zamierza zawrzeć z pracownikiem umowę o pracę na czas określony krótszy niż 6 miesięcy, to okres próbny nie będzie mógł trwać dłużej niż miesiąc. Natomiast jeśli pracodawca planuje zatrudnić nowego pracownika na czas określony w przedziale pomiędzy 6 a 12 miesiącami, to okres próbny nie będzie mógł być dłuższy niż 2 miesiące. Okres próbny będzie mógł wynosić maksymalnie 3 miesiące, kiedy pracodawca będzie chciał zawrzeć z pracownikiem umowę na czas określony dłuższy niż rok lub na czas nieokreślony.
Co może zawierać taka umowa o pracę? 2023 zmieni w umowie na okres próbny to, że będzie mogła zostać wyposażona w zapis o wydłużeniu jej trwania na wypadek urlopu, choroby lub inne nieobecności usprawiedliwione ze strony pracownika.
Należy zwrócić uwagę, że ustawodawca mówi o zamiarach pracodawcy co do nowego pracownika. Zamiary te mogą się zmienić w trakcie trwania okresu próbnego, co może być związane z wystąpieniem nowych okoliczności. W praktyce może to oznaczać trudności w weryfikacji przez organy kontrolne przestrzegania prawa przez pracodawcę.
Ponowne zawarcie umowy na okres próbny
Nie ma możliwości, aby umowa na okres próbny została zawarta po raz kolejny, jeśli pracownik miałby pozostawać zatrudniony w tym samym miejscu pracy i na tym samym stanowisku. Kiedy natomiast pracownik zostałby zatrudniony do wykonywania innego rodzaju pracy, to umowa na okres próbny będzie mogła zostać powielona.
Jeśli zatem charakter zatrudnienia nie ulegnie zmianie, to pracodawca nie ma prawa kontynuować umowy na czas próbny. Musi on podpisać z pracownikiem umowę na czas określony lub nieokreślony.
Okres próbny a urlop
W nielicznych przypadkach okres próbny może zostać wydłużony. Jedną z takich okoliczności jest urlop. Do czasu wydłużającego okres próbny będzie można doliczyć również nieobecności pracownika, w tym również czas, w jakim ten przebywał na zwolnieniu lekarskim.
Nowelizacja Kodeksu pracy w 2023 roku – zrównanie umów na czas określony i nieokreślony
W nowelizacji Kodeksu pracy znajdziesz też zapisy zrównujące na wielu płaszczyznach umowy zawierane na czas określony z tymi zawieranymi na czas nieokreślony:
- obowiązek uzasadniania wypowiedzenia przez pracodawcę umowy na czas określony;
- obowiązek pracodawcy co do zawiadamiania organizacji związkowej o zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy na czas określony.
Jeśli pracodawca nie wykona swojego obowiązku, to pracownik zostanie automatycznie przywrócony do pracy.
Zmiany w przepisach – wniosek o zmianę formy zatrudnienia
Zmiany dotyczące umów o pracę w 2023 roku będą dotyczyły również wprowadzeniem nowego rodzaju dokumentu dla pracowników – wniosku o zmianę formy zatrudnienia. W praktyce oznacza to, że pracownicy zatrudnieni w danym przedsiębiorstwie od co najmniej 6 miesięcy będą mogli zwrócić się do swojego pracodawcy z prośbą o zmianę:
- rodzaju umowy – na przykład z czasu określonego na nieokreślony;
- rodzaju wykonywanej pracy;
- wymiaru etatu.
Wniosek o zmianę formy zatrudnienia będzie mógł zostać złożony przez pracownika w formie elektronicznej lub papierowej, nie częściej niż raz w roku. Na pracodawcy będzie ciążył natomiast obowiązek wystosowania odpowiedzi na każdy taki wniosek. Ta w miarę możliwości powinna być przychylna.
Jeśli pracodawca podejmie decyzję odmowną, ta będzie musiała zostać przez niego uzasadniona. Ustawodawca stara się zapewnić pracownikowi bezpieczeństwo składania powyższego rodzaju wniosku poprzez zagwarantowanie, że ten nie może stać się przyczyną zerwania umowy z pracownikiem.
Zmiany w umowie o pracę 2023 a praca zdalna
Nowelizacja Kodeksu pracy zakłada również zmiany w kwestii świadczenia pracy zdalnej. Ta będzie mogła być wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika. Dodatkowo jej organizacja będzie mogła przebiegać na wniosek pracownika lub pracodawcy.
Fakt pracy w charakterze zdalnym może zostać uzgodniony w momencie zawierania umowy o pracę, ale również w dowolnym momencie jej trwania. Jeśli chodzi o ten aspekt umów o pracę, 2023 zmieni tu wiele, jednak są pewne sytuacje, gdy nie zawsze zdalne wykonywanie obowiązków jest możliwe.
Kiedy pracodawca może odmówić?
Pracownik może wnioskować o pracę zdalną, ale wniosek ten nie zawsze musi znaleźć przychylność ze strony pracodawcy. Ten drugi będzie mógł odmówić pracownikowi możliwości wykonywania swoich obowiązków w trybie zdalnym, kiedy nie będzie to możliwe z uwagi na organizację pracy lub jej rodzaj.
Zasady pracy zdalnej
Podstawową zasadą jest fakt, iż pracodawca ma obowiązek pokrywania kosztów świadczenia przez pracownika pracy zdalnej, a pracownik korzystający z możliwości pracowania online nie może być przez pracodawcę traktowany w sposób mniej korzystny niż pracownik pracujący stacjonarnie.
Co do wyglądu pozostałych zasad współpracy, powinny one być uwzględnione w porozumieniu zawieranym pomiędzy pracodawcą i zakładowymi organizacjami związkowymi (wszystkimi, jakie funkcjonują w danym przedsiębiorstwie).
Tryb zatrudniania cudzoziemców w 2023 roku
Zmiany co do świadczenia pracy w 2023 roku będą dotyczyć również cudzoziemców. Zakłada się, że proces ich zatrudniania powinien zostać całkowicie zelektronizowany. Oznacza to, że za pomocą specjalnego systemu informatycznego możliwe będzie staranie się o zezwolenie na pracę oraz przyjęcie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi.
Wspomniany powyżej system zostanie dodatkowo rozszerzony o bazę wynagrodzeń, która pozwoli na dokonywanie porównań i oceny, czy stawka proponowana obcokrajowcowi jest porównywalna do wysokości wynagrodzeń funkcjonujących na rynku pracy.
Nowelizacja ustawy to również rezygnacja z tak zwanego testu pracy, który opierał się na wymogu przedstawienia w postępowaniu o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemców informacji starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy.
Dodatkowo cudzoziemiec będzie mógł kontynuować wykonywanie swoich obowiązków służbowych w trakcie trwania procedury wydawania zezwolenia na pracę, kiedy poprzednie straciło ważność. Dotyczy to przypadków, kiedy osoba kontynuuje pracę na tym samym stanowisku.
Umowa o pracę 2023 a dyrektywa work-life balance
Dyrektywa unijna work-life balance nie została jeszcze zaimplementowana do prawa krajowego, ale z uwagi na fakt sporych opóźnień w tym zakresie można się spodziewać, że zmiany zostaną wprowadzone jeszcze w 2023 roku. Dyrektywa zakłada przede wszystkim wprowadzenie dla pracownika większej liczby dni wolnych od pracy:
- 2 dodatkowe dni wolne lub 16 godzin wolnych na okoliczność ,,siły wyższej” dotyczącej życia rodzinnego pracownika;
- 5 dni w roku z tytułu urlopu opiekuńczego;
- zwiększenie wymiaru urlopu wychowawczego do 41 tygodni (w przypadku ciąży mnogiej do 43 tygodni).
Podsumowując, niebawem znacznym zmianom ulegną zapisy umowy o pracę. 2023 rok przyniesie zmiany w: wysokości wynagrodzeń minimalnych, długości umów na okres próbny oraz charakterze umów na czas określony. Dodatkowo pracownicy będą mogli wystosować do pracodawcy wniosek o zmianę formy zatrudnienia.