Zadaniem prawa pracy jest ochrona zatrudnionych z uwzględnieniem aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej. W takiej sytuacji nikogo nie powinny dziwić zmiany w Kodeksie pracy. 2024 rok niesie kilka nowości. Jeśli chcesz je poznać, przeczytaj nasz tekst.
Zadaniem prawa pracy jest unormowanie relacji na linii pracodawcy – pracownicy z naciskiem na ochronę interesów tej ostatniej grupy. Rynek pracy oraz system gospodarczy dynamicznie się zmieniają, więc każdego roku konieczne są nowelizacje prawa. Jeśli chodzi o zmiany w Kodeksie pracy, 2024 rok oznacza przedefiniowanie licznych aspektów. Celem dostosowania przepisów jest polepszenie sytuacji zatrudnionych, co ma szczególne znaczenie w czasie kryzysu gospodarczego oraz czasów popandemicznych.
Dlaczego nowelizacja przepisów jest konieczna? Harmonizacja prawa polskiego i unijnego
Poza tym trzeba mieć na uwadze, że zmiany w prawie pracy są narzucane także przez przepisy unijne. Mowa tu w szczególności o następujących dyrektywach unijnych:
- Dyrektywa PE (Parlamentu Europejskiego) i Rady (UE) nr 2019/1152 z dnia 20 czerwca 2019 roku w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr 186),
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 roku w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającą dyrektywę Rady 2010/18/UE (Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr 188).
Główne zmiany w Kodeksie pracy (2024)
Nie sposób w jednym zdaniu ująć wszystkich zmian przewidzianych na 2024 rok. Część z nich została wprowadzona wraz z dniem 1 stycznia. Do najbardziej znaczących zmian w regulacjach prawnych należą między innymi:
- wypowiedzenie umowy na czas określony tylko z podaniem przyczyny i zmiany w umowach na okres próbny;
- pracodawca nie będzie mógł odmówić pracy zdalnej pracownikowi, którego profesja jest przewidziana dla jej wykonywania;
- zmiany w urlopach dla pracowników;
- elastyczny czas pracy dla rodziców dzieci do 8. lat;
- większy zasiłek macierzyński.
Czego dotyczą zmiany w wyżej wymienionych obszarach? Poniżej bardziej szczegółowo opisujemy nowe zasady w Kodeksie pracy 2024.
Umowy na okres próbny – nowe zasady
Z jednej strony wciąż możliwe jest zawieranie umów próbnych z nowymi pracownikami w celu weryfikacji ich kompetencji i postawy. Z drugiej jednak strony na pracodawców nałożone zostanie nowe ograniczenie. Zgodnie ze zmianami 2024 roku pracownik, który wykonywał pracę co najmniej pół roku (w tym na podstawie umowy na okres próbny), będzie miał prawo do wystąpienia o formę zatrudnienia z bezpieczniejszymi warunkami pracy. Pracodawca będzie miał miesiąc na pisemną odpowiedź wraz z uzasadnieniem.
Dodatkowe urlopy – opiekuńczy i z powodu „siły wyższej”
W 2024 pracownicy zyskają prawo do skorzystania z urlopu opiekuńczego. Będzie on przysługiwał pracownikom w wymiarze do 5 dni w roku kalendarzowym. Zgodnie z nowymi zasadami urlop może zostać przyznany, jeśli pracownik zostanie zmuszony nad chorym członkiem rodziny, który boryka się z problemami medycznymi. Jest tak, ponieważ problemy rodzinne spowodowane poważnymi względami medycznymi mogą utrudnić wykonywanie pracy.
Zmiany przewidują urlop, jeśli konieczna opieka nad osobą zamieszkującą w tym samym gospodarstwie domowym. Zalicza się do nich m.in.:
- dziecko;
- rodzic;
- małżonek.
Jak ma to wyglądać w praktyce?
- Uzyskanie tego rodzaju urlopu będzie poprzedzone złożeniem wniosku w okresie nie późniejszym niż trzy dni przed okresem, którego dotyczy prośba.
- Trzeba przy tym pamiętać, że zwolnienie od pracy w celu opieki najprawdopodobniej będzie miało bezpłatny charakter.
- Czas przeznaczony na urlop wychowawczy nie wlicza się również do okresu zatrudnienia (stażu pracy). Mimo to urlop jest świetnym rozwiązaniem, gdy konieczna jest np. natychmiastowa obecność pracownika w szpitalu.
„Siła wyższa”
Nowe przepisy przewidują też skorzystanie z dodatkowych dni wolnych w przypadku zaistnienia tzw. „siły wyższej”. Będą to 2 dni do wykorzystania w sytuacjach takich jak nagła choroba czy wypadek. Urlop ten ma być płatny w wysokości 50 procent wynagrodzenia.
Dłuższy urlop rodzicielski
Urlop rodzicielski w 2024 roku został wydłużony o 9 tygodni. W przypadku urodzenia jednego dziecka rodzicowi będzie przysługiwało nie 32 a 41 tygodni. Dziewięć tygodni z tego urlopu będzie możliwe do wykorzystania wyłącznie przez ojca. Dodatkowo ojcowie będą mogli wykorzystać swój urlop rodzicielski jedynie przez 12 miesięcy od urodzenia dziecka.
Elastyczna organizacja pracy w 2024 r.
Zmiany w Kodeksie pracy 2024 mają na celu aktywizację zawodową młodych rodziców oraz ułatwienie im wykonywania pracy. Nowelizacja przepisów przewiduje tzw. elastyczny tryb pracy. Oznacza to, że:
- zatrudnieni, którzy mają dziecko w wieku do ósmego roku życia, uzyskają liczne udogodnienia zwiększające ich szanse na rynku pracy;
- opisywana grupa pracowników może ubiegać się o dostosowanie trybu pracy, np. z zastosowaniem ruchomego, indywidualnego lub przerywanego czasu pracy. Jeśli zajdzie taka potrzeba, pracodawca powinien dać zatrudnionemu możliwość pracy w weekendy lub pozwolić przejść na system skróconego tygodnia pracy.
Oczywiście, pracodawca nie zawsze będzie w stanie umożliwić pracownikom preferencyjne rozwiązania. Może to wynikać ze specyfiki danej firmy, co jest często spotykane w przedsiębiorstwach produkcyjnych, logistycznych itp.
Większy zasiłek macierzyński
Do tej pory matka korzystająca z zasiłku macierzyńskiego mogła liczyć na 100% zasiłku za pierwsze 6 tygodni urlopu i 60 proc. za cały pozostały okres. Od 2024 będzie obowiązywała stawka 70% zasiłku za cały okres trwania urlopu rodzicielskiego dla obojga rodziców.
Wypowiedzenie umowy na czas określony z podaniem przyczyny
Ważną zmianą w Kodeksie pracy jest obowiązek podania przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie umów na czas określony.
Jak widzisz, zmiany w Kodeksie pracy 2024 są liczne. Dotyczą one licznych kwestii – od urlopu rodzicielskiego aż po informację o warunkach zatrudnienia. Pozornie część z nich może wydawać się niewiele znacząca, ale w rzeczywistości wywierają one duży wpływ na sytuację pracowników.
Najczęściej zadawane pytania
Kiedy wejdą zmiany w kodeksie pracy 2024?
Nowe przepisy wejdą w życie na początku 2024 roku.
Co nowego w kodeksie pracy 2024?
Największą zmianą w Kodeksie pracy jest obowiązek uzasadniania wypowiedzenia umowy na czas określony. Uproszczeniu poddano zasady zatrudniania cudzoziemców. Do praw pracodawców dołączono kwestię kontroli trzeźwości pracowników w pracy. W kwestii urlopów opiekuńczych – pracownik otrzyma prawo do skorzystania z dodatkowych 5 dni bezpłatnego urlopu w celu opieki nad dzieckiem.
Czy praca zdalna jest w Kodeksie pracy?
Praca zdalna nadal nie została uregulowana w Kodeksie pracy. Ma to zmienić nowelizacja Kodeksu pracy, w której ma się znaleźć definicja pracy zdalnej i związane z nią obowiązki i przywileje.
