Jeszcze na początku lata były powody do ostrożnego optymizmu. Teraz analitycy twierdzą, że nie uda się uniknąć recesji – tak mocno przyspieszyła inflacja w Niemczech. Listopad 2022 ponownie przyniósł duże wzrosty cen. Sprawdź, co to może oznaczać dla europejskiej i polskiej gospodarki!
Niemcy od miesięcy zmagają się z inflacją. Co kilka tygodni mieliśmy informacje o kolejnych rekordach cenowych w RFN w ciągu ostatnich 20, 40 czy 50 lat. Teraz można mówić o małej stabilizacji i małych powodach do ostrożnego optymizmu. Odczyty inflacji w Niemczech za listopad 2022 nieznacznie spadły – jak bardzo, to już zależy od wskaźnika (metodologii pomiaru). Szybki szacunek CPI pokazał 10,0%, czyli mniej niż w październiku (10,4%) Natomiast wskaźnik HICP dla Niemiec w listopadzie 2022 wyniósł 11,3% – w październiku było to 11,6%. Zmiany miesiąc do miesiąca to -0,5% CPI oraz 0,0% HICP.
Inflacja w Niemczech. Listopad 2022 przyniesie spadek wskaźnika CPI do 10,0% rok do roku
Tak wskazują wstępne szacunki upublicznione przez Destatis, czyli Niemiecki Urząd Statystyczny. Podobnie jak GUS w Polsce, dokładniejsze dane zaprezentuje w połowie miesiąca – Niemcy zapowiadają publikację pełnych odczytów na 11 listopada. Jednak zazwyczaj wstępne wskaźniki zwykle nie odbiegają znacząco od finalnych pomiarów. Inflacja w Niemczech – listopad 2022 do analogicznego miesiąca poprzedniego roku – wyniesie 10,0%. Jeszcze w sierpniu wzrost cen był dużo wolniejszy, wskaźnik CPI zatrzymał się na 7,9%.
W skali całego kraju, w ujęciu miesiąc do miesiąca, niemieckie ceny spadną o ok. 0,5%. W niektórych landach wyniki mogą być nieco mniej optymistyczne. Szybkie szacunki Destatis przyniosły rezultaty inne, lepsze od przewidywań większości ekspertów. Najczęściej prognozowano utrzymanie inflacji CPI w Niemczech w listopadzie na poziomie 10,4% rdr. oraz spadek o 0,2% mdm.
Przyczyny, skutki i składowe inflacji w Niemczech. W listopadzie 2022 najbardziej zdrożały energia i żywność
Ceny nośników energii na rynku niemieckim wzrosły o 38,4% w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Wczesną jesienią odczyty dla tego czynnika inflacyjnego były wyraźnie – 43,9% we wrześniu i 43% w październiku. Za to w sierpniu podwyżki rok do roku sięgały „zaledwie” 35,6%. Niektórzy eksperci podkreślają synergiczny wpływ sytuacji międzynarodowej oraz wieloletniej polityki energetycznej kraju (ograniczanie i wstrzymywanie dostaw rosyjskiego gazu, zamykanie elektrowni atomowych). Jak dotąd uszkodzenie gazociągu Nord Stream nie wpłynęło na przyspieszenie wzrostu cen energii w Niemczech. Nasi zachodni sąsiedzi sprowadzają surowiec z innych źródeł, a ceny gazu na rynkach międzynarodowych przestały rosnąć w tempie z poprzednich miesięcy.
Bardzo dotkliwe dla Niemców są rosnące ceny żywności. Dane za listopad 2022 r. pokazują wzrost o 21,0% rdr., podczas gdy w poprzednich miesiącach dynamika zmian w tym sektorze była wyraźnie słabsza. Jeszcze we wrześniu odczyty inflacyjne dla żywności wynosiły 18,7%. W czerwcu produkty spożywcze były droższe o 12,7% w porównaniu z 2021 rokiem, w lipcu było to 14,8%, natomiast w sierpniu 16,6%. Inflację widać także po cenach usług (wzrost rok do roku to 3,7% w listopadzie, miesiąc temu 4,0% rdr.) oraz podwyżkach czynszów (1,9% rdr.). Latem, w związku z utrzymującą się inflacją, Fundacja Hansa Böcklera przeprowadziła badania zachowań i planów konsumentów:
- ponad 66% Niemców zamierza oszczędzać na prądzie i paliwie;
- ok. 60% planuje ograniczyć wydatki na ogrzewanie i ciepłą wodę;
- 53% ankietowanych deklaruje rzadsze zakupy butów i odzieży;
- 39% planuje kupować mniej używek i zredukować budżet na jedzenie.
Część komentatorów zwraca uwagę, że tak radykalne cięcia w planach obywateli wynikają z niemieckiej pragmatyczności oraz historii. Hiperinflacja z czasów międzywojennych doprowadziła do wielu dramatów, pozwoliła też dojść do władzy NSDAP.
Inflacja HCIP w Niemczech za listopad 2022. Ceny konsumpcyjne miesiąc do miesiąca bez zmian
Zharmonizowany indeks cen konsumpcyjnych bierze pod uwagę nieco inne kategorie, poszczególnym towarom i usługom przypisuje inną wagę. Według wskaźnika HICP inflacja w Niemczech w listopadzie 2022 wyniosła 11,3% rdr. i 0,0% mdm. To odczyty zbliżone do oczekiwań przedstawianych wcześniej przez ekspertów w mediach. Wzrost cen rok do roku nieco zwolnił, a w ujęciu miesiąc do miesiąca udało się uniknąć odczuwalnych podwyżek. To jednak marne pocieszenie dla niemieckich portfeli. Jeszcze w sierpniu 2022 r. odczyty inflacyjne HICP dla Niemiec wynosiły 8,8% rdr. i 0,4% mdm., co wówczas odbierano jako ogromny problem.
Niemiecka inflacja, listopad 2022. Skąd coraz wyższe ceny w Niemczech?
Według Destatis głównymi czynnikami napędzającymi wzrost cen w Niemczech w listopadzie i wcześniejszych miesiącach 2022 roku były wydarzenia zewnętrzne:
- długofalowe konsekwencje pandemii COVID-19:
- zaburzenia w łańcuchu dostaw;
- wstrzymywanie produkcji;
- zwolnienia pracowników;
- wojna Rosji z Ukrainą:
- zamknięcie Nord Stream 2 przed otwarciem gazociągu;
- działania odwetowe Rosji w odpowiedzi na sankcje;
- spadek produkcji rolnej na Ukrainie, import żywności z tego kierunku niższy od zapotrzebowania.
Wciąż trwa szacowanie wpływu działań osłonowych na odczyty inflacji w Niemczech. Latem wprowadzono zniżek na paliwa oraz biletu za 9 euro miesięcznie. Ulga podatkowa i możliwość przejazdu komunikacją publiczną na jednym bilecie skończyły się 31 sierpnia. Destatis podkreśla, że na podstawie szybkiego szacunku nie można określić, ile punktów procentowych wrześniowych odczytów inflacyjnych to efekt końca tej niemieckiej tarczy antyinflacyjnej. Wciąż czekamy na oficjalne podsumowanie, które odpowie na pytanie, jak zostały zrealizowane oficjalne cele tych obniżek:
- ograniczenie zużycia paliw;
- oszczędność energii;
- finansowe odciążenie społeczeństwa (i jak przypuszcza część analityków – zahamowanie spadku wydatków na konsumpcję dzięki oszczędnościom w domowym budżecie).
Jak Niemcy walczą z inflacją? Przegląd działań władz państwowych
W związku ze zwiększonym zapotrzebowaniem na gaz (sezon grzewczy) i podwyżkami cen energii niemiecki rząd zdecydował się obniżyć stawkę VAT na gaz ziemny i ciepło z 19 do 7 procent. Według Destatis ten ruch wpłynął na obniżenie inflacji w Niemczech w październiku i listopadzie 2022 roku. Na razie jest zbyt wcześnie, by oszacować dokładny wpływ obniżki tego podatku na punkty procentowe CIP i HCIP. Niższe stawki VAT mają obowiązywać do marca 2024 roku, czyli znacznie dłużej niż ulgi paliwowe i transportowe. Jednocześnie w tym samym czasie odbiorcy gazu w Niemczech będą płacić nową opłatę gazową na rachunkach i fakturach.
Wakacyjna ulga paliwowa i krajowy bilet miesięczny za 9 € kosztowały niemiecki budżet ok. 2,5 miliarda euro. Być może rząd federalny zdecyduje się na wprowadzenie podobnych rozwiązań w niedalekiej przyszłości. Na początku lipca 2022 niemiecki bank centralny rozpoczął cyklu stopniowych podwyżek stóp procentowych. Do końca września obowiązywały kolejne pakiety ulg, skierowane głównie do osób o niskich i średnich dochodach. Być może działania pomocowe zostaną przedłużone – wspominali o tym już kanclerz Olaf Scholz, prezydent Frank-Walter Steinmeier i wielu innych polityków.
Obywatele Niemiec mogą policzyć, jak dostosować swoje wydatki do obecnej inflacji w kraju
Część komentatorów zwraca uwagę, że przywykli do dobrobytu Niemcy niekoniecznie potrafią oszczędzać na dobrach konsumpcyjnych – a wobec kolejnych podwyżek, zwłaszcza za prąd i gaz, mogą nie mieć innego wyjścia. Destatis opracował Osobisty Kalkulator Inflacji, który ma pomóc obywatelom w dostosowaniu wydatków do zmieniających się cen poszczególnych produktów i usług. Inflacja dotyka każdego, ale w różnym stopniu z uwagi na zróżnicowane profile wydatków.
Skutki wysokiej inflacji w Niemczech
Prognozy, które dominowały w połowie roku, praktycznie nie mają już szans na sprawdzenie. Teraz analitycy przewidują, że jeszcze w 2022 r. lub w pierwszym kwartale 2023 r. padnie nowy rekord inflacji w Niemczech (RFN) – za największy problem uważają sytuację na rynku surowcowym. Ewentualna niemiecka recesja odbije się negatywnie także na polskiej gospodarce – z naszym zachodnim sąsiadem prowadzimy intensywną wymianę handlową. W 2021 r. eksport do Niemiec stanowił ok. 29% całkowitej sprzedaży towarów z Polski za granicę, a więzi gospodarcze obejmują wiele innych dziedzin.
W związku z rekordami inflacji eksperci obniżają przewidywania względem niemieckiego PKB. W 2021 r. Niemcy cieszyli się 2,6-procentowym wzrostem PKB. Dane za pierwsze półrocze 2022 r. pokazywały wzrost w tempie 1,8%. W trzecim kwartale 2022 r. niemieckie PKB wzrosło o 1,2% rdr. i o 0,4% kdk. Tymczasem prognozy na 2023 rok zmieniły się z 3,4-procentowego wzrostu na spadek o 0,4% jesienią.
Inflacja w Niemczech a sytuacja w Europie – strefa euro
Często można spotkać się z opiniami ekspertów, że inflacja w Niemczech nie jest reprezentatywna dla całej strefy euro. Potwierdzały to m.in. „rozjeżdżające się” odczyty wskaźników HICP dla całej wspólnoty – z reguły jednak niemieckie wyniki były niższe od średniej. W listopadzie 2022 inflacja w Niemczech będzie już bardziej zbliżona od wskaźnika dla wszystkich państw posługujących się wspólną walutą. HICP w strefie euro zatrzyma się na 10,0% rdr. Niektórzy analitycy oczekiwali odczytów na poziomie 10,4%. W październiku ostatecznie było to 10,6%.
W lipcu Europejski Bank Centralny podjął działania zmierzające do zacieśnienia polityki pieniężnej:
- zakończenie programu APP (skup aktywów);
- podwyższenie stóp procentowych o 50 pb.:
- 0,5% dla operacji podstawowych;
- 0,75% dla kredytów w EBC;
- 0% dla depozytów.
We wrześniu EBC podwyższył stopy procentowe o 75 pb., w październiku wykonał kolejny taki ruch. Zdaniem wielu ekonomistów główna stopa procentowa EBC nawet na poziomie powyżej3% to wciąż za mało, by realnie zahamować spadek wartości pieniądza i ustabilizować kurs euro do dolara amerykańskiego. Obecnie wskaźniki są już dokładnie 5 razy wyższe od zakładanego celu inflacyjnego.
Zobacz też:
- Inflacja w Polsce – listopad 2022
- Inflacja w Europie 2022 – na co wpływa? Ile wynosi w Polsce i innych krajach?
- Inflacja w Polsce 2022 – na jakim jest poziomie? Co wpływa na wysokość inflacji?
- Inflacja w Turcji – listopad 2022. Niewielki spadek inflacji CPI
- Inflacja w Czechach – październik 2022
