Wielu ekonomistów jest zdania, że Polska obecnie stoi na progu hiperinflacji. Czy tak jest w istocie? Podpowiadamy, co to oznacza w praktyce, z jakimi skutkami się wiąże i czy da się temu zapobiec.
Hiperinflacja to zdecydowanie negatywne zjawisko, które zazwyczaj stanowi następstwo całkowitego załamania systemu gospodarczego w danym kraju. Mianem hiperinflacji nazywa się bardzo szybki, postępujący, nadmierny i niekontrolowany ogólny wzrost cen, a więc drastyczny spadek siły nabywczej pieniądza w danej gospodarce. Sprawdziliśmy, jakie są przyczyny i skutki hiperinflacji, kto na niej może zyskać, a kto stracić oraz czy da się temu jakoś zapobiec? Zapraszamy do lektury!
Inflacja i jej definicja
Mianem inflacji określa się proces ogólnego wzrostu poziomu cen towarów i usług w danej gospodarce, który jest połączony z dużą utratą wartości pieniądza i utrzymuje się przez dłuższy czas.
Definicja hiperinflacji
Mianem hiperinflacji określa się inflację o stopie na poziomie minimum 50%, która utrzymuje się przez co najmniej miesiąc. Skutkiem hiperinflacji jest znaczne obniżenie wartości waluty, co sprawia, że staje się ona bezwartościowa. Hiperinflacja w bardzo negatywny sposób wpływa na gospodarkę kraju, ponieważ pozbawia budżet państwa wpływów podatkowych, przyczynia się do zamykania przedsiębiorstw, wzrostu poziomu bezrobocia i podwyższenia kosztów życia. Wszystko to sprawia, że w państwie dochodzi do braku stabilności politycznej.
Hiperinflacja a inflacja
Miernikiem inflacji są miesięczne wzrosty cen. Hiperinflację mierzy się w kategoriach wykładniczych wzrostów dziennych. Mogą się one zbliżać do 5-10% dziennie.
Przyczyny hiperinflacji
Podstawową przyczyną hiperinflacji jest chęć rządu do przetrwania panującego kryzysu gospodarczego. W tym celu władze państwowe emitują dodatkowe środki pieniężne, a więc dodrukowują walutę. Walutę tę określa się mianem fiat, co oznacza, że jej wartość ustalana jest przez rząd, nie na podstawie fizycznej wyceny towarów. Waluta fiat nie jest więc powiązana z żadnym miernikiem, który mógłby określać jej wartość. W rezultacie gospodarka przechodzi ekonomiczne załamanie, a wpływy z podatków drastycznie spadają, co jedynie pogarsza kryzys. Usługi publiczne znacznie obniżają swój poziom.
Drugą przyczyną hiperinflacji może być na tyle wysoki wzrost popytu, że przewyższa on podaż, co bezpośrednio przekłada się na wzrost cen. Sytuację taką nazywa się inflacją popytową. Jej powodem może być nagły wzrost eksportu lub zwiększone wydatki rządowe.
Dodruk pieniędzy przez rząd oraz inflacja popytowa są zjawiskami, które często idą ze sobą w parze. W takiej sytuacji rząd powinien ograniczyć podaż pieniądza, aby w ten sposób zahamować inflację. W przeciwnym razie w obiegu znajdzie się zbyt wiele pieniędzy, ceny zaczną drastycznie wzrastać, konsumenci gromadzić zapasy, a sklepowe półki świecić pustkami. Taki bieg zdarzeń jedynie pogorszy sytuację.
Skutki hiperinflacji
Występowanie hiperinflacji wiąże się z szeregiem konsekwencji dla gospodarki krajowej. Może się okazać, że ludność zacznie gromadzić towary, nawet te, które łatwo się psują, aby w ten sposób uniknąć konieczności kupowania ich po znacznie wyższych cenach. W ten sposób powstają niedobory w zaopatrzeniu w żywność i inne artykuły pierwszej potrzeby.
Nadmierny i bardzo szybki wzrost cen powoduje utratę wartości gotówki i oszczędności zdeponowanych na kontach bankowych. Dzieje się tak, ponieważ siła nabywcza pieniądza jest znacznie mniejsza niż w momencie jego deponowania. Prowadzi to do znacznego pogorszenia sytuacji finansowej konsumentów, co może być powodem licznych bankructw.
Pieniądze mają małą wartość, dlatego ludzie nie decydują się ich deponować na kontach bankowych, W ten sposób banki i inne instytucje pożyczkowe bankrutują.
Pogarszająca się sytuacja finansowa konsumentów nie pozwala na nabywanie dóbr i usług, co przyczynia się do upadku wielu przedsiębiorstw. Maleją więc wpływy z podatków, a więc państwo nie ma środków, aby realizować własną politykę społeczną i zdrowotną. Obywatele zostają pozbawieni podstawowych usług.
Kto może zyskać na hiperinflacji?
Na hiperinflacji zyskują dwie grupy społeczne:
- kredytobiorcy;
- eksporterzy.
Pierwsi beneficjenci hiperinflacji to kredytobiorcy. Drastyczny wzrost cen sprawia, że dług staje się praktycznie bezwartościowy, a w konsekwencji całkowicie wymazany.
Kolejni beneficjenci to eksporterzy, którzy korzystają z niskich cen eksportu, co wynika ze spadającej wartości waluty krajowej w stosunku do innych walut. Dodatkowym plusem dla eksporterów jest pozyskiwanie waluty obcej, która coraz to zyskuje na wartości, co jest oczywista konsekwencją spadków wartości waluty krajowej.
Jak najmniej stracić na hiperinflacji?
Hiperinflacje nie są zjawiskami częstymi, jednak historia pokazuje, że mogą one mieć miejsce w praktyce. Warto zatem wiedzieć, co należy zrobić, aby przetrwać hiperinflację przy jak najmniejszym szwanku dla gospodarstwa domowego. Wymienia się trzy podstawowe sposoby zabezpieczające finanse przed negatywnymi skutkami hiperinflacji. Wśród nich znajdują się:
- Dywersyfikacja posiadanych aktywów.
- Ważność paszportu.
- Inwestycja w umiejętności.
Dywersyfikacja aktywów
Pierwszym i podstawowym sposobem na uniknięcie negatywnych skutków płynących z hiperinflacji jest zadbanie o to, aby oszczędności zostały w odpowiedni sposób zdywersyfikowane. Oznacza to zachowanie odpowiedniego bilansu pomiędzy posiadanymi akcjami, obligacjami, kruszcami i nieruchomościami. Zasadniczo nie poleca się trzymania znacznych sum pieniędzy w postaci oszczędności na rachunkach bankowych.
Paszport
Kolejną kwestią jest dbałość o stałą ważność paszportu, co daje możliwość praktycznie natychmiastowego opuszczenia kraju w sytuacji, kiedy hiperinflacja w ojczyźnie zacznie znacznie utrudniać lub zupełnie uniemożliwi normalne funkcjonowanie. Alternatywę wyjazdu warto przemyśleć wcześniej. Pomyśl, dokąd chciałbyś wyjechać i zgromadź odpowiednią ilość waluty obcej, która umożliwi ci start w nowym miejscu.
Umiejętności
Inwestycja we własne umiejętności i kwalifikacje zawsze jest dobrym pomysłem, również w przypadku hiperinflacji. W przypadku, gdy pieniądze stają się bezużyteczne, koniecznym będzie posługiwanie się systemem barterowym. Umiejętności praktyczne okażą się zatem niezwykle potrzebne i dadzą niemałą przewagę w handlu.
Przykład hiperinflacji w Polsce
Polska jest jednym z nielicznych krajów, który w historii współczesnej aż dwukrotnie doświadczyły problemu hiperinflacji. Drugi przypadek miał miejsce w latach 1980-1989. Wówczas poziom cen wzrósł o 1 183,1%. Sytuacja została opanowana dopiero w roku 1991, dzięki planowi Leszka Balcerowicza.
Nieco wcześniej, bo w latach dwudziestych XX wieku miała miejsce jeszcze większa hiperinflacja. Wówczas sytuacja została uratowana przez ministra skarbu Władysława Grabskiego.
Hiperinflacja na świecie – Wenezuela i Zimbabwe
Obecnie hiperinflacja ma miejsce w Wenezueli. Tam jej poziom notuje się na wysokości 130 000%. Od lat z problemem hiperinflacji nie może się uporać również rząd Zimbabwe, gdzie inflacja wynosi obecnie 500%, co i tak jest historycznie dobrym wynikiem, ponieważ jeszcze kilkanaście lat temu poziom ten oscylował wokół 500 mld procent.
Podsumowując, mianem hiperinflacji nazywa się zjawisko bardzo wysokiej inflacji, która wzrasta w tempie dziennym. To bardzo negatywny proces, który może sparaliżować gospodarkę narodową i mocno wpłynąć na finanse społeczeństwa. Na szczęście mądrze prowadzona polityka krajowa jest w stanie przeciwdziałać, a nawet powstrzymać hiperinflację.
- Inflacja w Polsce – kwiecień 2023
- Inflacja w Europie 2022 – na co wpływa? Ile wynosi w Polsce i innych krajach?
- Inflacja w Polsce 2022 – na jakim jest poziomie? Co wpływa na wysokość inflacji?
- Inflacja w Czechach – kwiecień 2023
- Inflacja w Niemczech – kwiecień 2023. Jakie są ceny u naszych zachodnich sąsiadów?
