Ta danina jest jedną z tych, które towarzyszą ludziom w zasadzie każdego dnia. Opłaca się ją w sposób pośredni, kupując wiele różnorodnych dóbr. Jakich? Jaka jest jej wysokość w różnych przypadkach? Przekonaj się.
Podatek akcyzowy to jeden z występujących w Polsce podatków pośrednich, obok na przykład VAT-u. Jego cele są dwojakie. Pierwszy z nich to intencja ograniczenia spożycia pewnych dóbr. Tu przede wszystkim mowa o produktach potencjalnie szkodliwych dla zdrowia, takich jak papierosy czy alkohol. Drugi cel jest jednoznacznie związany z zyskiem, jaki może uzyskać budżet państwa. Danina dotyczy bowiem tych dóbr, które generują niskie koszty produkcji, a zarazem legitymują się dużym spożyciem. W ten sposób akcyza jest stosunkowo łatwym sposobem na pozyskiwanie przez państwo funduszy do budżetu.
Cel akcyzy? Zmniejszenie popytu!
Jest to podatek o charakterze restrykcyjnym. Widać to szczególnie wyraźnie w przypadku produktów, których popyt chce ograniczać państwo. Czasem, gdy koszt produkcji takiego dobra jest dość niski, a ono samo składa się z niezbyt drogich surowców, akcyza stanowi istotną składową część ceny końcowej .
Dzieje się tak szczególnie w przypadku produktów alkoholowych oraz tytoniowych. W przypadku tych ostatnich, akcyza może sięgać nawet 75% końcowej ceny towaru. Sytuacja taka ma miejsce w niektórych państwach Unii Europejskiej.
Akcyza w Unii Europejskiej
W krajach wspólnoty jest to jeden z najbardziej popularnych podatków. Każde państwo członkowskie ustala jego własne poziomy procentowe, jednak, co istotne, muszą one mieścić się w ściśle określonych limitach zawartych w dyrektywach UE. Przepisy te przewidują, że akcyza na produkty takie jak alkohol i papierosy, a także choćby futra czy broń palną, nie będzie ani niższa, ani wyższa od zakładanych przez wspólnotę poziomów.
Co dokładnie podlega opodatkowaniu? Wedle wytycznych unijnych są to następujące kategorie dóbr:
- produkty alkoholowe, w tym m.in. wino, piwo, wódka i inne napoje alkoholowe;
- produkty tytoniowe, czyli papierosy, ale także np. tabaka i susz tytoniowy;
- energia elektryczna;
- produkty energetyczne, to jest takie, które służą celom grzewczym i napędowym; najlepszym przykładem jest paliwo.
Stawki podatku – przykłady
Stawki podatku akcyzowego mogą być wyrażane w różny sposób, w tym:
- w procencie maksymalnej ceny detalicznej;
- w procencie ceny wyrobu;
- w kwocie za jednostkę wyrobu, przy czym ta metoda dotyczy między innymi paliwa i alkoholu.
Jak przedstawiają się konkretne stawki? W przypadku alkoholi jest to np. 158 zł na sto litrów wina lub 4690 zł na sto litrów wódki. Akcyza pobierana jest od 100% alkoholu etylowego, który zawiera produkt. Benzyna to, wedle dyrektyw, 1565 zł na tysiąc litrów.
Produkcja wyrobów, które obejmuje podatek
By wytwarzać produkty, które z zasady powinny być objęte akcyzą, należy posiadać stosowną autoryzację. Jest to innymi słowy pozwolenie władz danego kraju na zajmowanie się produkcją wyrobów akcyzowych. Jednak, co istotne, autoryzacja wymagana jest tylko w przypadku, gdy planujesz dalszą komercyjną sprzedaż produktu. Oznacza to, że jeżeli warzysz piwo lub wytwarzasz wino jedynie na własny użytek, nie musisz się martwić o autoryzację. W takich przypadkach występuje tak zwane zawieszenie akcyzy.
Zawieszenie to jest uchylane w momencie, gdy dany produkt trafia na rynek. To znaczy, że jeżeli postanowisz sprzedać uwarzone przez siebie piwo, będziesz musiał uiścić podatek. W przeciwnym wypadku sprzedaż będzie nielegalna.
Oznaczanie produktów
Niektóre towary obciążone podatkiem akcyzowym należy odpowiednio oznakować. Służą do tego tak zwane banderole, czyli specjalnie znaczniki umieszczane na butelkach alkoholu, paczkach papierosów itp. W Polsce instytucją odpowiedzialną za tworzenie banderol jest Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych. Operuje ona także Systemem Informacji o Banderolach Akcyzowych.
Brak banderoli oznacza, że od produktu nie został opłacony podatek akcyzowy. W takim przypadku może on zostać uznany za nielegalny i zostać zarekwirowany przez odpowiednie służby. Jego producentowi mogą zaś grozić liczne kary.
Podatek akcyzowy w Polsce – podstawy prawne
W naszym kraju kwestie tej daniny są regulowane przez ustawę o podatku akcyzowym. Rejestr produktów podlegających opodatkowaniu jest zbieżny z unijnym. Akcyza w Polsce obejmuje:
- wyroby tytoniowe;
- alkohol;
- wyroby energetyczne;
- inne wyroby ropopochodne;
- energię elektryczną;
- samochody osobowe.
W Polsce jest to jedna z danin, które zasilają budżet państwa w największym stopniu. Dość powiedzieć, że stanowi drugie co do wielkości źródło wpływów do państwowej kasy.
Kto podlega opodatkowaniu?
Danina ta może dotyczyć zarówno osób fizycznych, jak i prawnych. Opłacać ją mogą także jednostki organizacyjne, które nie posiadają osobowości prawnej, ale których działania z zasady podlegają opodatkowaniu. Innymi słowy, gdy zaistniał stan faktyczny podlegający zasadom akcyzy.
O jakich stanach dokładnie mowa? Jest to siedem odmiennych sytuacji. Oto okoliczności, w których podmiot zobowiązany jest do uiszczenia daniny:
- nabywca końcowy energii elektrycznej musi opłacić akcyzę, jeśli nie została zapłacona w odpowiedniej kwocie i nie można ustalić podmiotu, który dokonał sprzedaży;
- nabywca wyrobów podlegających akcyzie znajduje się poza procedurą zawieszenia poboru podatku, a w wyniku kontroli urzędu skarbowego ustalono, że danina nie została uiszczona;
- dana osoba jest przedstawicielem podatkowym;
- u właściciela produktów podlegających akcyzie wystąpiły ich ubytki albo doszło do ich całkowitego zniszczenia;
- dana osoba jest zarejestrowanym wysyłającym wyroby akcyzowe z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy;
- jest zarejestrowanym odbiorcą;
- dana osoba dokonuje sprzedaży wyrobów węglowych, które zostały nabyte na drodze przestępstwa.
Podatek akcyzowy muszą opłacać także importerzy stosownych towarów, jeżeli zobowiązani są do opłacania cła.
Podstawa opodatkowania
W przypadku produktu alkoholowego, jakim jest alkohol etylowy, podstawę stanowi liczba hektolitrów alkoholu etylowego, który zawarty jest w ostatecznym produkcie. W przypadku wszelkich innych produktów, takich jak wino lub piwo, podstawą jest liczba hektolitrów produktu, niezależnie od zawartości czystego alkoholu etylowego. Gdy mowa o wyrobach tytoniowych, podstawę stanowi tysiąc sztuk papierosów lub kilogram liści tytoniu, które zostały wykorzystane do produkcji odpowiedniego dobra.
W kwestii wyrobów energetycznych podstawa opodatkowania podatkiem akcyzowym to ilość wyrobu, którą przedstawia się w litrach lub w kilogramach. Może być to także wartość opałowa danego produktu; wtedy przedstawia się ją w gigadżulach. Z kolei, w przypadku energii elektrycznej, podstawę obliczenia stosownej stawki stanowi ilość energii. Tę wyraża się w megawatogodzinach. Gdy mowa o samochodach osobowych, podstawą do zapłaty akcyzy jest cena zakupu albo wartość celna danego auta, jeśli mowa o pojazdach pochodzących z importu.
Przedmiot opodatkowania – 10 przypadków
Kwestię przedmiotu opodatkowania akcyzą reguluje artykuł ósmy stosownej ustawy. Stanowi on, że obowiązkowi zapłaty daniny podlegają następujące sytuacje:
- wprowadzanie do składu podatkowego wyrobów, które podlegają akcyzie;
- produkcja takich wyrobów;
- import wyrobów, przy czym wyłączone są tu niektóre produkty wysłane z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy;
- wprowadzanie do składu podatkowego wyrobów niebędących własnością osoby, która jest właścicielem składu;
- wewnątrzwspólnotowe nabycie wyrobów akcyzowych;
- wysłanie wyrobów przez zarejestrowanego wysyłającego, który jednakowoż nie jest importerem wskazanych towarów;
- niedozwolone użycie wyrobów objętych zwolnieniem z podatku;
- dostarczanie wyrobów objętych zwolnieniem z akcyzy bez zachowania odpowiednich warunków i procedur uprawniających do zwolnienia;
- sprzedaż wyrobów znajdujących się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, jeżeli odbyła się niezgodnie z przepisami;
- nabycie lub posiadanie wyrobów akcyzowych, których dotyczy procedura zawieszenia poboru akcyzy, jeżeli nie zapłacono od nich odpowiedniej daniny, co wykazała kontrola.
Akcyza – stawki
Warto znać stawki wysokości daniny, którą należy zapłacić w Polsce od kolejnych grup produktów. Te bowiem nie są jednolite i różnią się nie tylko w zależności od rodzaju danego dobra, ale także w zależności od konkretnego typu produktu.
Alkohol
W przypadku wyrobów alkoholowych opartych na alkoholu etylowym (spirytus, wódka itp.) wysokość daniny to 5704 zł za hektolitr czystego alkoholu etylowego w ostatecznym produkcie. Gdy mowa o piwie, stawka akcyzy wynosi 7,79 zł za hektolitr. W tym przypadku znaczenie mają jednak nie zawartość alkoholu etylowego, ale tak zwane stopnie Plato, czyli wartość określająca brzeczkę piwną. Wino to 158 zł za hektolitr. Analogiczna stawka dotyczy tak zwanych napojów fermentowanych. Z kolei alkoholowe wyroby pośrednie to 318 zł za hektolitr gotowego wyrobu.
Papierosy i wyroby tytoniowe
Jak przedstawiają się stawki podatku akcyzowego w przypadku papierosów i innych produktów tytoniowych? Papierosy to 206 zł i 76 gr za tysiąc sztuk, przy czym może to być maksymalnie 31,41% ceny detalicznej gotowego produktu. Niższa jest stawka przewidziana w przypadku tytoniu do palenia. Jest to 141,29 zł za kilogram. Najwyższa stawka wśród produktów tego typu dotyczy cygar i cygaretek. Jest to 280 zł za tysiąc sztuk. Warto dodać, że istnieją też stawki na wyroby, które nie mają określonej ceny maksymalnej. W takich przypadkach dla papierosów jest to 343,98 zł, zaś dla tytoniu 229,32 zł – odpowiednio za tysiąc sztuk oraz za kilogram.
Samochody osobowe
Poruszanie się autem po Polsce wiąże się z określonymi obowiązkami podatkowymi. Stawki różnią się w zależności od typu wykorzystywanego silnika. Jeżeli auto zostało wyposażone w silnik o pojemności większej niż 2 tys. centymetrów sześciennych, stawka wynosi 18,6% podstawy opodatkowania. Z kolei samochody osobowe, które są wyposażone w napęd hybrydowy, obowiązuje stawka 9,3%. Mowa tu o tego typu pojazdach, które mają silniki o pojemności między 2 tys. centymetrów sześciennych a 3,5 tys. centymetrów sześciennych.
Akcyza i stawki dotyczące energii
Stawki podatku akcyzowego dotyczące energii i wyrobów energetycznych to najbardziej rozległy temat. Oto najważniejsze przykłady, dotyczące kluczowych dla odbiorców produktów i sytuacji.
Benzyna i oleje napędowe
Benzyna silnikowa, to jest taka, którą wykorzystujesz w samochodzie, jest obarczona stawką 1540 zł za tysiąc litrów. Z kolei benzyna lotnicza ma o wiele wyższą stawkę, która wynosi 1822 zł za tysiąc litrów. Co ciekawe, najmniejsza akcyza towarzyszy paliwu przeznaczonemu do wykorzystania w silnikach odrzutowych. W tym przypadku jest to 1446 zł za tysiąc litrów.
Jeszcze inaczej wygląda sytuacja w przypadku olejów napędowych zmieszanych z biokomponentami. Tu wysokość daniny jest niższa – 1171 zł za tysiąc litrów. Taka sama stawka dotyczy biokomponentów, które stanowią samoistne paliwa.
Produkty opałowe
Jak wygląda sytuacja w przypadku wyrobów energetycznych, które są wykorzystywane w celach opałowych? Gdy kupujesz węgiel lub koks, są one obciążone akcyzą w wysokości 1,28 zł za każdy gigadżul energii. Z kolei oleje napędowe, które służą celom grzewczym, objęte są stawką 232 zł za każde tysiąc litrów. Dotyczy do olejów napędowych, które są zabarwione na czerwono i specjalnie oznakowane.
Akcyza – podsumowanie
Jak widzisz, omawiana danina ma zastosowanie w wielu dziedzinach twojego życia. Nie jest związana jedynie z produktami powszechnie uznawanymi za szkodliwe używki. Papierosy i wyroby alkoholowe to jedynie część większego katalogu.
Podatek akcyzowy bez wątpienia wpływa na regulację cen w gospodarce. Bez jego istnienia ceny detaliczne wielu produktów diametralnie by się zmieniły. Podobnej zmianie uległyby także wpływy budżetowe, które w znacznym stopniu zostałyby uszczuplone. Jak zaznaczyliśmy, omawiane rozwiązanie to bowiem drugie największe źródło wpływów do Skarbu Państwa. Tym samym najpewniej pozostanie ono w polskim systemie ekonomicznym na zawsze. Wynika to nie tylko z wagi podatku dla finansów publicznych, ale w równie wielkim stopniu z dyrektyw unijnych, do których przestrzegania Polska jest zobowiązana.
- Podatki w Polsce – ile ich jest? Przekonaj się, jak liczne są podatki obowiązujące w Polsce!
- Podatek cukrowy – czy obejmuje tylko słodzone napoje? Sprawdź, co konsumenci muszą wiedzieć o wprowadzonej opłacie za cukier
- Podatek pośredni – VAT i nie tylko. Kiedy jeszcze go płacisz?
- Podatek CIT 2024 – wszystko, co powinien o nim wiedzieć właściciel firmy
- Podatek katastralny – czym jest? Czy ten podatek od nieruchomości zostanie wprowadzony w Polsce?
