W zakresie funkcjonowania jednostek budżetowych Rzeczypospolitej Polskiej stosowana jest klasyfikacja budżetowa. Warto zastanowić się, jaka jest jej definicja i co stanowi jej podstawę prawną. Wiedza ta przyda się nie tylko urzędnikom.
Klasyfikacja budżetowa to system oznaczeń, dzięki któremu możliwe jest przejrzyste zarządzanie środkami publicznymi. Prowadzenie klasyfikacji warunkowane jest rozporządzeniem Ministra Finansów, które wprost określa jej zakres oraz cele. Sprawdź, co dokładnie wchodzi w skład tego pojęcia i w jakich sytuacjach wykorzystywana jest klasyfikacja budżetowa.
Klasyfikacja budżetowa – podstawowa definicja
O instytucji klasyfikacji budżetowej mówi Ustawa o finansach publicznych. Zgodnie z nią jest to dedykowany system oznaczeń, które wykorzystywane są do opisywania i klasyfikacji dochodów, wydatków oraz przychodów i rozchodów, które występują w jednostkach organizacyjnych sektora finansów publicznych. W ten sposób opisywane są środki publiczne. Z tego typu klasyfikacji korzysta się obowiązkowo w każdej jednostce sektora finansów publicznych, w tym także w jednostkach samorządu terytorialnego, czy też w budżecie państwa. Wszelkie dochody i wydatki, a także przychody i rozchodu powinny być zapisywane w specjalnej ewidencji. Uwzględnia się w tym zarówno środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, w tym funduszy unijnych, jak i powstałe z prowadzonej przez daną jednostkę działalności. Istnieją dwa podstawowe podziały według:
- działów i rozdziałów;
- paragrafów.
Jak wygląda klasyfikacja według tzw. podziałek?
Środki publiczne pozyskane z Unii Europejskiej oraz wydatki opisuje się wg tzw. podziałek klasyfikacji, czyli paragrafu oraz działu i rozdziału. Ten pierwszy wskazuje na określony rodzaj dochodów, przychodów i rozchodów oraz środków wydatkowanych, które pochodzą bezpośrednio z UE lub innych źródeł zagranicznych. Paragraf określa dochód ze względu na jego pochodzenie (np. wpływy z usług – par 0830, podatek od nieruchomości – par. 0310) lub ze względu na jego przeznaczenie i charakter prawny (np. dotacja podmiotowa z budżetu dla niepublicznej jednostki systemu oświaty – par. 2540, wynagrodzenie osobowe pracowników – par. 4010). Pierwsze trzy cyfry wskazują na wyodrębnione źródło dochodu lub rodzaj wydatku, a ostatnia wskazuje na powiązanie danych środków ze środkami pochodzącymi z funduszy zagranicznych. Jeżeli ostatnia cyfra to 0, to wówczas nie występuje takie powiązanie.
Dział i rozdział wskazują na dany rodzaj działalności, która jest właściwa dla dokonywanego wydatku lub planowanego przychodu. Przy działach stosuje się trzycyfrowe oznaczenie. Dwie pierwsze cyfry wskazują na daną działalność i pochodzą z Polskiej Klasyfikacji Działalności, a trzecia cyfra ma charakter porządkowy. Dzięki temu możliwe jest odróżnianie działów, które wchodzą do jednej klasy wg PKD. Przykładami są m.in.:
- dział 750 – administracja publiczna;
- dział 754 – bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa.
W określeniu rozdziałów stosuje się oznaczenia pięciocyfrowe, gdzie pierwsze trzy cyfry wskazują na dział, a dwie ostatnie mają charakter porządkowy. Np.:
- 75022 – rady gmin;
- 75023 – urzędy gmin.
Ostatnie zmiany w klasyfikacji budżetowej
W 2021 roku przygotowano duże zmiany w zakresie klasyfikacji budżetowej w kwestii dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących z zagranicy. Mają one ułatwiać prowadzenie rachunkowości w jednostkach publicznych, a także gwarantować czytelną i wiarygodną sprawozdawczość budżetową. Na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. wraz z późniejszymi poprawkami, jednostki sektora publicznego muszą realizować dokładną klasyfikację wydatków i innych środków (klasyfikacja części budżetowych). Ostatnie zmiany występują po rozporządzeniu ministra finansów z dnia 26 lipca 2021 roku. Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 stycznia 2022 r., przy czym wybrane zmiany ze wsteczną mocą od dnia 1 stycznia 2021 r. Zmiany zostały wprowadzone w związku z Systemem Monitorowania Usług Publicznych i są następstwem pisma przygotowanego przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Zgodnie z rozporządzeniem wprowadzono nowe paragrafy dla oświaty i wychowania, które dot. m.in.: wynagrodzenia osobowego i rocznego nauczycieli, a także wychowania przedszkolnego. Ze szczegółami można zapoznać się w rozporządzeniu.
Jakie funkcje spełnia klasyfikacja budżetowa?
Klasyfikacja tego typu spełnia kilka funkcji. Dzięki stosowaniu podziałek klasyfikacji księgowa ma ułatwione zadanie w przygotowaniu sprawozdania samorządowego z finansów. Ponadto stosowanie podziałek zgodnie z ustawą wspiera działanie systemu podatkowego. Cztery podstawowe funkcje prowadzenia klasyfikacji budżetowej to:
- prawna (planistyczna);
- informacyjna (sprawozdawcza);
- statyczna;
- ewidencyjna (księgowo-rachunkowa).
Przede wszystkim uwiarygadnia ona działanie zakładów budżetowych i innych jednostek państwa, a także wspiera efektywne zarządzanie nimi. Klasyfikacja według paragrafów dochodów czy też działów i rozdziałów pozwala na dokładną analizę i podejmowanie właściwych decyzji inwestycyjnych na poziomie ogólnokrajowym lub lokalnym.
- Deficyt budżetowy – definicja, rodzaje, przyczyny i skutki
- Sektory gospodarki – definicja i podstawowy podział
- Budżet Rzeczypospolitej Polskiej. Co składa się na dochody i wydatki budżetowe?
- Cash flow – co powinieneś wiedzieć o rachunku przepływów pieniężnych?
- Jak otrzymać dotacje i dofinansowania do działalności gospodarczej? Sprawdź warunki
