Osoby nieradzące sobie ze spłatą swoich zobowiązań mogą zdecydować się na upadłość. W tym celu wykorzystywana jest procedura sądowa znana jako upadłość konsumencka. Na czym polega i kto może z niej skorzystać? Sprawdź już teraz!
Zapewne większość konsumentów w Polsce o niej słyszała. W dobie postępującej inflacji i coraz trudniejszej sytuacji gospodarczej wielu osób pojęcie to pojawia się w mediach i prywatnych rozmowach jeszcze częściej. To sprawia, że warto dowiedzieć się trochę więcej o tym, czym jest upadłość konsumencka, jak wygląda cała procedura oraz z czym się wiąże. Zapraszamy do lektury!
Upadłość konsumencka – co to takiego?
Na samym początku warto przybliżyć, co kryje się za pojęciem upadłości konsumenckiej.
- Przede wszystkim jest to upadłość na drodze sądowej, które może być prowadzona tylko wobec osób prywatnych. To oznacza, że z takiej drogi formalnej nie mogą skorzystać osoby prowadzące działalność gospodarczą.
- Ten rodzaj oddłużenia wykorzystywany jest w przypadku osób niewypłacalnych. To takie, które nie są w stanie regulować swoich zobowiązań od minimum 3 miesięcy.
- Instytucja upadłości konsumenckiej ma na celu zaspokojenie wierzycieli za pośrednictwem majątku dłużnika oraz umorzenie długu w całości lub jego części.
Możliwość ogłoszenia upadłości przez dłużnika weryfikowana jest sądownie. Dla wielu osób to szansa na wyjście z zadłużenia i rozpoczęcie od nowa. Regulacją prawną w tym zakresie jest Prawo upadłościowe, wprowadzone z ustawą z dnia 28 lutego 2003 roku.
Zmiany w przepisach, czyli poprawki z marca 2020 roku
Z punktu widzenia konsumentów bardzo ciekawe zmiany w prawie zaszły 24 marca 2020 roku. Sprawiły one, że cała procedura bankructwa osoby fizycznej została znacząco uproszczona i skrócona. Wniosek o upadłość może zgłosić więcej osób, a sądy nie odrzucają spraw skierowanych przez tych, którzy do niewypłacalności doprowadzili w sposób świadomy i umyślny. Wcześniej takie wnioski były odrzucane. Warto zauważyć, że jako niewypłacalność określa się sytuację, w której miesięczne przychody dłużnika nie wystarczają na spłatę zobowiązań. To najnowsze poprawki prowadzone do zapisów ustawy Prawo upadłościowe.
Czy każdy dłużnik może skorzystać z takiej możliwości?
Z procedury sądowej, jaką jest upadłość konsumencka, może skorzystać każda osoba prywatna, w przypadku której zachodzą przesłanki niewypłacalności. Upadłość osoby fizycznej każdorazowo jest zatwierdzana przez sąd i regulują to przepisy prawa polskiego. Z takiej możliwości nie mogą skorzystać przedsiębiorcy oraz osoby pozostające w jakiejkolwiek spółce.
Kto nie może przeprowadzić upadłości konsumenckiej?
Istnieją określone wskazania do tego, jakie osoby nie mają możliwości przeprowadzenia upadłości konsumenckiej. Przede wszystkim z instytucji skorzystać nie mogą:
- akcjonariusze i komandytariusze odpowiadający za długi spółki;
- osoby, które nie są niewypłacalne (np. ich przychody są wyższe niż zobowiązania lub zaległości wynoszą mniej niż trzy miesiące);
- dłużnicy, którzy skorzystali z procedury w ciągu ostatnich 10 lat i upadłość została ogłoszona, a zobowiązania w całości lub w części były umorzone;
- dłużnicy, którzy w ciągu minionych 10 lat dokonali czynności na szkodę wierzyciela i została ona udowodniona (np. dłużnik przekazał majątek na rzecz osób bliskich, aby uniknąć jego zajęcia przez komornika).
Jak wypełnić i złożyć wniosek o upadłość? Warunki do spełnienia
Wniosek o rozpoczęcie procesu upadłościowego może zostać złożony zarówno przez samego dłużnika, jak i przez jego wierzyciela lub wierzycieli. Powinien zostać złożony w sądzie właściwym dla miejsca zamieszkania dłużnika. Jeżeli ten warunek będzie spełniony, wówczas wniosek o upadłość konsumencką zostanie zbadany przez sąd pod kątem poprawności formalnej. Podstawowe informacje, które powinny znaleźć się w treści dokumentu, to m.in.:
- imię i nazwisko dłużnika;
- numer PESEL;
- miejsce zamieszkania;
- uzasadnienie dla wniosku;
- poświadczenie wierzytelności (jeżeli wniosek składa wierzyciel).
Ponadto w momencie składania dokumentacji należy wnieść opłatę w wysokości 30 złotych. Wniosek z powodzeniem może zostać przygotowany przez dłużnika we własnym zakresie. Alternatywą pozostaje skorzystanie z profesjonalnej kancelarii prawnej, która ma doświadczenie w tego typu sprawach.
Jakie są koszty postępowania?
Całościowe koszty procesu sądowego w przypadku upadłości konsumenckiej nie są wysokie. Podstawowa opłata to 30 złotych, które wpłaca się na konto właściwego sądu rozpatrującego wniosek. Wpłata zasila budżet Skarbu Państwa. Jeżeli dłużnik jest reprezentowany przed radcę prawnego lub adwokata, to dodatkowy koszt pełnomocnictwa wynosi 17 złotych.
Trzy sposoby procedowania sprawy
Obecnie istnieją trzy podstawowe sposoby procedowania sprawy. W zależności od tego, który zostanie wdrożony, poszczególne etapy postępowania upadłościowego mogą się różnić. Te trzy warianty to:
- procedura na zasadach ogólnych;
- układ na zgromadzeniu wierzycieli;
- uproszczona upadłość konsumencka.
Procedura na zasadach ogólnych
O wyborze tego sposobu decyduje sąd. Najczęściej jest wykorzystywany w przypadku przedsiębiorców. Proces na zasadach ogólnych jest możliwy, gdy:
- istnieje liczne grono wierzycieli wobec jednej osoby;
- dłużnik ma spory majątek;
- obecna sytuacja dłużnika wskazuje na potencjalne komplikacje w procesie.
Układ na zgromadzeniu wierzycieli
O wybór tego sposobu może wnioskować każdy dłużnik, a także sąd. Ustawa Prawo restrukturyzacyjne jest główną podstawą prawną, a proces bada aktualne możliwości zarobkowe dłużnika oraz jego bieżącą sytuację i pozycję zawodową. Ten wariant procedowania upadłości konsumenckiej pozwala na regulowanie zobowiązań w ramach korzystniejszych warunków i jednocześnie na zachowanie części majątku dłużnika. Jest to atrakcyjną alternatywą dla upadłości o charakterze stricte likwidacyjnym.
Uproszczona upadłość konsumencka
To stosunkowo nowe rozwiązanie, w ramach którego cała procedura przebiega szybko. Najczęściej wariant wybierany jest w przypadku osób o małym majątku i przy niewielkiej liczbie wierzycieli. Cała procedura przeprowadzana jest przez syndyka i w procesie upadłości sąd nie wyznacza specjalnego sędziego-komisarza.
Korzyści dla upadłego
W wielu przypadkach po prostu warto ogłosić upadłość konsumencką. Dzięki niej zadłużona osoba zyskuje komfort psychiczny, ponieważ przestaje być nękana przez specjalistyczne firmy windykacyjne i wierzycieli. Instytucją monitorującą kwestie zobowiązań upadłego pozostaje syndyk. Kolejną korzyścią jest to, że unika się procedury komorniczej, a ewentualne postępowania egzekucyjne zostają na początku zawieszone, a następnie umorzone. Dochodzi do tego w momencie, gdy postanowienie o ogłoszeniu upadłości zyska moc prawną. W przypadku upadłości kolejne egzekucje nie są już prowadzone. Jeżeli upadły nie ma majątku, to koszty całej procedury pokrywane są z zasobów Skarbu Państwa.
Jakie jeszcze są konsekwencje ogłoszenia upadłości?
Oczywiście cała procedura wiąże się z określonymi konsekwencjami. Mają one m.in. charakter:
- majątkowy (masą upadłościową w pełni zarządza syndyk, a upadły traci majątek);
- małżeński (powstaje rozdzielność majątkowa);
- spadkowy (ewentualny spadek przysługujący upadłemu wchodzi do masy upadłości);
- zobowiązań (poszczególne wierzytelności stają się wymagalne w momencie zatwierdzenia upadłości).
W związku z tym przed rozpoczęciem całej procedury każdy dłużnik powinien dokładnie zapoznać się z treścią przepisów prawnych obowiązujących w tym zakresie w Polsce, a także z potencjalnymi konsekwencjami.
Dlaczego upadłość konsumencka to skuteczny sposób na uwolnienie się od długów?
Mimo określonych konsekwencji upadłość konsumencka pozostaje skutecznym sposobem na uwolnienie się od długów. Uprawomocnienie się upadłości sprawa, że umorzeniu podlegają takie zobowiązania jak m.in.:
- kredyty hipoteczne;
- podatki;
- chwilówki;
- nieopłacone rachunki;
- zobowiązania w ramach wcześniej prowadzonego biznesu.
Rozpoczęcie procedury upadłościowej może być ostatnią deską ratunku dla osób, które pomimo najszczerszych chęci nie są w stanie same poradzić sobie z problemami finansowymi i rosnącym zadłużeniem.
Jakie zobowiązania nie podlegają umorzeniu?
Jednocześnie istnieją określone rodzaje zobowiązań, które nie podlegają umorzeniu. Dotyczy to takich przeterminowanych należności w postaci:
- alimentów;
- grzywien i kar pieniężnych zasądzonych przez sąd;
- odszkodowań względem osób.
Nie umarza się także wszelkich długów, które celowo zostały pominięte przez dłużnika we wniosku.
Ile trwa cała procedura?
Wnioskowanie o upadłość konsumencką tylko z pozoru wydaje się rzeczą prostą i szybką. Tak naprawdę cała procedura może trwać nawet kilka miesięcy lub lat. Wszystko zależy od stopnia komplikacji sytuacji materialnej dłużnika, liczby jego wierzycieli, a także wielkości majątku. Cały proces dzieli się na kilka etapów, które muszą następować po sobie zgodnie ze z góry ustaloną sekwencją.
Czy wierzyciel jest na straconej pozycji?
Nawet w przypadku upadłości dłużnika wierzyciele nie są na straconej pozycji w dociekaniu swoich praw i należności. Przede wszystkim muszą oni w odpowiednim czasie zgłosić swoje wierzytelności do syndyka. Obecnie termin ten wynosi 30 dni. Jeżeli zostanie przekroczony, to plan spłaty wierzycieli danego dłużnika może cię nie uwzględnić. Próba odzyskania pieniędzy może być wówczas praktycznie niemożliwa lub w najlepszym przypadku – bardzo trudna. Jeżeli dany wierzyciel nie zostanie uwzględniony w planie spłat, to nie może zaspokoić swoich roszczeń w ramach masy upadłości z likwidacji majątku.
Gdzie sprawdzać rejestr dłużników?
Szczegółowe informacje dotyczące dłużników oraz ich lista znajdują się w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Wierzyciele powinni regularnie sprawdzać wykaz, aby nie przeoczyć wpisania swoich dłużników na listę. Jeżeli zostanie to zaobserwowane, należy niezwłocznie rozpocząć procedurę ubiegania się o swoje należności w ramach planu spłat. Podstawowe narzędzia wierzycieli w takiej sytuacji to m.in.:
- ustalenie planu i wprowadzanie do niego ewentualnych korekt;
- umorzenie zobowiązań dłużnika;
- uchylenie postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań.
Poszczególne postanowienia sądu mogą również być zaskarżane przez wierzycieli.
Jak widać, procedura upadłości konsumenckiej może pomóc dłużnikowi. Należy oczywiście pamiętać, że nie jest możliwe wykorzystnie jej, jeśli jesteś przedsiębiorcą i masz problemy finansowe. Powyższe informację są jednak ważne również z punktu widzenia wierzycieli.
- Krajowy Rejestr Zadłużonych – jak działa system prowadzony przez Ministerstwo Sprawiedliwości?
- Kim jest wierzyciel, a kim dłużnik? Obowiązki i uprawnienia stron
- Wskaźnik LTV (loan to value). W jaki sposób wskaźnik ten wpływa na kredyt hipoteczny?
- Cykl konwersji gotówki — wskaźnik, który pokazuje poziom zapotrzebowania na kapitał
- Inflacja w Europie 2022 – na co wpływa? Ile wynosi w Polsce i innych krajach?
