W kryzysie gospodarczym wzrasta ryzyko, że trzeba będzie ogłosić upadłość firmy. 2024 rok mocno daje się we znaki przedsiębiorcom, coraz więcej podmiotów ma problemy z wypłacalnością. Zobacz, co zrobić, by konsekwencje takiego scenariusza były jak najmniejsze.
Umiejętność kalkulowania i przewidywania pozwala uniknąć bankructwa. Przy spadającej opłacalności prowadzenia biznesu można wtedy uregulować zobowiązania finansowe i zakończyć działalność bez należności do spłacenia. Wiele zależy także od jej formy prawnej. Osoby z JDG są traktowane w sposób zbliżony do konsumentów, a zarząd spółki może (ale przy odpowiednich ruchach nie musi) odpowiadać prywatnym majątkiem za upadłość firmy – 2024 rok przyniósł wzmożone zainteresowanie usługami wyspecjalizowanych kancelarii. Kluczowe jest dochowanie wymaganych przez prawo terminów. Trzeba złożyć odpowiedni wniosek do sądu najpóźniej 30 dni po wystąpieniu przesłanek bankructwa.
Kiedy trzeba ogłosić upadłość firmy? 2024 rok nie przyniósł poważniejszych zmian w prawie
Ostatnia duża nowelizacja miała miejsce w 2020 roku. Podstawowym celem upadłości – firmy lub osoby fizycznej – jest oddłużenie i umożliwienie w miarę normalnego życia. Są ku temu 3 drogi, choć przygotowanie planu spłaty przestało być obowiązkowe. Ponadto przedsiębiorca, który w wyniku bankructwa straci dom/mieszkanie, może wystąpić o wydzielenie z masy upadłościowej środków na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych przez rok lub 2 lata. O sumie decydują ceny najmu lokali w regionie.
Najważniejsze przesłanki bankructwa przedsiębiorstwa
Podstawową przesłankę do upadłości firmy jest trwały stan niewypłacalności, czyli brak możliwości finansowych do regulowania swoich zobowiązań. Jeżeli zaległości przekraczają trzy miesiące od wyznaczonego terminu spłaty lub ich suma przekracza wartość majątku przez okres dłuższy, niż 2 lata, pojawia się niewypłacalność. Kiedy prognozy przychodów na 120 dni w przód nie dają podstaw, by sądzić, że pojawią się środki do ich uregulowania, można mówić o trwałej niewypłacalności.
Trzeba pamiętać, że każdy wniosek o upadłość firmy rozpatrywany jest przez sąd indywidualnie. Decyzja o rozpoczęciu procedury zależy od wielu okoliczności, np. przyczyn utraty płynności finansowej i liczby wierzycieli:
- rażące niedbalstwo i działania celowe nie pozwolą oddłużyć się poprzez ogłoszenie bankructwa;
- początkowe opóźnienia w płatnościach ze strony kontrahentów i spowodowany tym brak środków w firmie powodują tzw. niewypłacalność bieżącą, która nie jest jeszcze przesłanką do ogłoszenia upadłości;
- wierzycieli przedsiębiorstwa musi być minimum dwóch;
- jeśli do powstania zadłużenia przyczyniły się okoliczności niezależne od firmy, sąd może zdecydować o ich umorzeniu, co oddala widmo bankructwa.
Przebieg procedury upadłościowej podczas bankructwa firmy
To właściciel/zarząd przedsiębiorstwa odpowiada za to, by rozpoznać trwały charakter stanu niewypłacalności. Jeżeli w toku sprawy sądowej okaże się, że wniosek o upadłość firmy został złożony później niż w ciągu wymaganych 30 dni, konsekwencje mogą być bardzo poważne. Cała procedura może trwać przez wiele miesięcy, a nawet lat. Według kancelarii prawnych ogłoszenie upadłości firmy w 2024 r. zajmuje średnio 2 lata. W modelowym przebiegu postępowania wyróżnia się 2 główne etapy:
- rozpatrywanie wniosku o ogłoszenie bankructwa przez sąd:
- badanie przesłanek upadłościowych;
- sprawdzanie wniosku pod kątem formalnym;
- możliwość zaskarżenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości przez wierzycieli;
- właściwe postępowanie upadłościowe:
- tworzenie spisu wierzytelności;
- ustalenie masy upadłościowej z majątków firmy i osób odpowiedzialnych (niektóre elementy mogą zostać z niej wyłączone);
- likwidacja masy upadłościowej przez syndyka;
- spłata wierzycieli firmy;
- sądowe oddłużenie.
Zawartość wniosku o ogłoszenie upadłości firmy
Wniosek o upadłość firmy może złożyć nie tylko strona, która zmaga się z nierozwiązywalnymi problemami finansowymi, ale też wierzyciele. Mogą też wnieść odrębny pozew o odszkodowanie. Jeżeli o bankructwo wnosi zadłużony właściciel/zarząd, musi zawrzeć:
- wykaz składników majątku z ich wyceną;
- bilans finansowy ostatnich 30 dni;
- pełną listę wierzycieli i przysługujących im należności;
- oświadczenie o spłacie zobowiązań dokonanych 6 miesięcy wstecz;
- wykaz podmiotów, które mają zobowiązania wobec upadającej firmy;
- wszelkie tytuły egzekucyjne i wykonawcze przeciwko przedsiębiorstwu;
- pełne informacje o zabezpieczeniach na majątku firmy (hipoteki, zastawy);
- informacje o ostatnich dwóch latach obrotowych przedsiębiorstwa w zakresie:
- zatrudniania 250 lub więcej pracowników;
- rocznego obrotu netto przekraczającego równowartość 50 mln €;
- aktywów w bilansie na zakończenie roku o wartości powyżej 43 mln €.
Skutki ogłoszenia upadłości firmy, konsekwencje zaniechania
W wyniku bankructwa przedsiębiorstwo traci kontrolę nad pozostałymi zasobami i majątkiem. Rozpoczęcie procedury upadłościowej nie zwalnia ze wszystkich zobowiązań, np. płacenia składek do ZUS-u. Upadłość firmy nie oznacza też automatycznego zakończenia umów z pracownikami – obowiązuje okres wypowiedzenia (który można skrócić), a jednostronne rozwiązanie umowy przez pracodawcę daje podwładnym prawo do odszkodowania.
Wszelkie roszczenia pracownicze są wierzytelnościami uprzywilejowanymi. Złożenie wniosku o upadłość firmy do 30 dni po zaistnieniu przesłanek to obowiązek, a nie możliwość. W świetle prawa jego niedopełnienie stanowi wyrządzenie szkody. Grożą za to m.in.:
- zakaz prowadzenia działalności gospodarczej;
- odpowiedzialność karna;
- odpowiedzialność majątkowa;
- brak możliwości oddłużenia swojej osoby i umorzenia części zobowiązań poprzez późniejsze ogłoszenie upadłości konsumenckiej (gdyby prywatna sytuacja finansowa również była skrajna).
Zapobieganie upadłości firmy – porady nie tylko na 2024 rok
Wiele czynników może przyczynić się do trwałej niewypłacalności, a w konsekwencji bankructwa przedsiębiorstwa. Na część z nich – np. ograniczenia w trakcie pandemii COVID-19, kryzys energetyczny po ataku Rosji na Ukrainę, rosnące zobowiązania nakładane na przedsiębiorców przez polski rząd – nie można nic poradzić. Prawnicy, którzy specjalizują się w sprawach o upadłość firmy, doradzają weryfikację wypłacalności kontrahentów i niezwłoczną windykację swoich należności.
Eksperci z innych dziedzin jako najlepsze metody ochrony przed bankructwem wskazują:
- staranną i nieustanną analizę rynku;
- elastyczność biznesplanu;
- myślenie strategiczne zamiast działania „tu i teraz”;
- aktywne pozyskiwanie nowych klientów.
Upadłość firmy to jeszcze nie koniec świata. Jeśli przeprowadzisz wszystko w prawidłowy sposób, możesz otrzymać kolejną szansę. Czasami kurczowe podtrzymywanie bankrutującego przedsiębiorstwa przy życiu utrudnia późniejszy start od nowa. Warto zastanowić się nad zamknięciem lub zawieszeniem działalności, zanim nie będzie innego wyjścia, jak ogłoszenie upadłości.
- Problemy firm z wypłacalnością – czy jesienią czeka nas fala upadłości?
- Jak ogłosić upadłość firmy i dlaczego to orzeczenie jest istotne? Sprawdź, jak ogłosić bankructwo firmy
- Ile upadło firm w 2022 roku?
- Ewidencje środków trwałych w prowadzeniu przedsiębiorstwa – konieczne dla celów amortyzacyjnych
- Pasywa – definicja, rodzaje oraz wszystko, co warto o nich wiedzieć
