Zwolnienia grupowe to niestety częsta konsekwencja kryzysu. Praktyka ta obwarowana jest ściśle określonymi przepisami. Jakie zapisy chronią pracowników przed niesprawiedliwym traktowaniem? Sprawdź, czym jest zwolnienie grupowe i poznaj jego specyfikę.
Zwolnienia grupowe nie są przyczyną przewinień pracowników, ponieważ następują z powodu zewnętrznych czynników, niezależnych od zwierzchnika. Może to być wspomniany kryzys, zmniejszone zapotrzebowanie na dane produkty bądź usługi albo na przykład efekt polityki oszczędnościowej. Wprowadzenie tego typu zwolnień jest objęte konkretnymi przepisami, które chronią każdą osobę zwolnioną. Nasz poradnik pomoże zarówno pracodawcom, jak i pracownikom zrozumieć wszystkie kwestie związane ze zwolnieniami grupowymi!
Zwolnienie grupowe – ile osób musi objąć?
Zwolnienie kilku osób naraz nie czyni tego aktu automatycznie zwolnieniami grupowymi. Od ilu osób zatem można je uznać za grupowe w świetle prawa? Przede wszystkim, zwierzchnik musi zatrudniać minimum 20 osób. Jeśli warunek ten jest spełniony, stosuje się następujące kryteria:
- zwolnienie przynajmniej 10 pracowników przy zatrudnianiu mniej niż 100;
- zwolnienie minimum 10% osób, gdy w zakładzie pracuje od 100 do 300 pracowników;
- zwolnienie co najmniej 30 ludzi, jeśli pracuje więcej niż 300.
Rozwiązanie stosunków pracy z inicjatywy pracodawcy musi nastąpić na mocy porozumienia stron. Uwzględnia się tutaj także taką sytuację, gdy przynajmniej 5 osób zostało w ten sposób zwolnionych. Do stanu zatrudnienia nie wlicza się tutaj pracowników zatrudnionych tymczasowo, a także tych bez podpisanej umowy o pracę.
Zwolnienia grupowe – procedura doboru pracowników do zwolnienia
Przy zwolnieniach grupowych i indywidualnych pracodawca powinien brać pod uwagę wyłącznie czynniki związane z pracą, a nie te osobiste. W grę nie powinny tu wchodzić własne sympatie i antypatie, chociaż niestety trudno jest to wyegzekwować. Wszystkie kryteria muszą być obiektywne i sprawiedliwe, a pod uwagę trzeba wziąć wszystkich pracowników, a nie tylko określoną grupę. Decydującymi czynnikami przy zwolnieniach grupowych najczęściej są kwalifikacje, doświadczenie na danym stanowisku, staż pracy, dotychczasowa postawa w pracy i to, w jakim stopniu dana osoba jest konieczna dla zespołu.
Zwolnienia grupowe a związki zawodowe
W sytuacji, gdy w miejscu pracy działają związki zawodowe, pracodawca ma obowiązek poinformować je o zwolnieniach grupowych. Jeśli nie ma ich na miejscu, trzeba powiadomić przedstawicieli pracowników. Udzielone zawiadomienie powinno zostać dostarczone na piśmie i musi zawierać następujące punkty:
- powody, które wymusiły przeprowadzenie zwolnienia grupowego;
- ogólna liczba zatrudnionych wraz z grupami zawodowymi, których są oni częścią;
- czas, na jaki zaplanowano tego typu zwolnienie;
- kryteria, jakie przyświecały doborowi pracowników do zwolnienia;
- kolejność rozwiązywania umów z firmą;
- jeśli wypłacane są świadczenia pieniężne, trzeba przedstawić sposób, w jaki ustala się ich wysokość.
Zwolnienie grupowe – odprawa, jaka przysługuje pracownikom
Każda, która straciła pracę w ramach zwolnień grupowych, powinna otrzymać odpowiednią odprawę pieniężną. Wynosi ona:
- tyle, co jedno wynagrodzenie, jeśli pracownik był zatrudniony mniej niż 2 lata;
- równowartość 2 pensji za okres zatrudnienia od 2 do 8 lat;
- trzykrotność wynagrodzenia w przypadku stażu dłuższego niż 8 lat.
Trzeba tu zaznaczyć, że do doświadczenia zalicza się zatrudnienie wyłącznie w danej firmie, a nie ogólną liczbę przepracowanych lat. Nie ma tutaj znaczenia rodzaj zatrudnienia, ponieważ do stażu zalicza się wszystkiego rodzaju umowy oraz staże, jakie odbywała dana osoba.
Zwolnienie grupowe – ustawa i inne podstawy prawne
Wszystkie regulacje dotyczące kwestii zatrudnienia wiążą się z odpowiednimi aktami prawnymi. W przypadku grupowego zwolnienia istnieje kilka dokumentów ustalających zasady. W pierwszej kolejności należy wymienić Ustawę z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników oraz tę z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych. Odpowiednie zapisy przewiduje ponadto Ustawa z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji. Ogólniejsze informacje zawiera też Kodeks cywilny.
Zwolnienia grupowe – prawa pracownika do dodatku wyrównawczego
W niektórych sytuacjach wypowiedzenie warunków pracy oraz płacy skutkuje mniejszym wynagrodzeniem. Pracownicy, których objęły zwolnienia grupowe, powinni wówczas otrzymać odpowiedni dodatek wyrównawczy. Powinien on być wypłacany do końca okresu, w którym byliby chronieni przed rozwiązaniem stosunku pracy. Kwota dodatku powinna stanowić różnicę między poprzednim wynagrodzeniem, a tym po wprowadzeniu koniecznych zmian. Wylicza się ją na zasadzie analogicznej do tych obowiązujących przy ustalaniu kosztu wynagrodzenia za czas urlopu.
Jak wygląda ponowne zatrudnienie po zwolnieniu grupowym?
Jeżeli pracodawca, który wcześniej zwolnił grupowo zespół, ponownie rekrutuje na te same stanowiska, to ma obowiązek zatrudnić na nowo te same osoby. Problem może pojawić się w sytuacji, gdy powstałych etatów jest mniej niż zwolnionych osób (na przykład na skutek redukcji zatrudnienia). Powinno się wówczas postąpić sprawiedliwie i dobrać jak najodpowiedniejsze osoby. Kryteria, jakie się wówczas stosuje, powinny przypominać te stosowane podczas zwalniania grupowego. Można wziąć pod uwagę kwalifikacje, doświadczenie oraz umiejętność współpracy z wcześniejszym zespołem.
Zwolnienia grupowe – odprawa a okres wypowiedzenia
Odprawa przysługuje pracownikowi na zasadach i w wysokości, które określiliśmy powyżej. Warto jednak wiedzieć, jaką długość ma okres wypowiedzenia w przypadku tego typu zwolnień grupowych. Nie różni się ono od tego po standardowym rozwiązaniu umowy niezależnie od strony. W przypadku umów na czas określony i nieokreślony są to zatem:
- 2 tygodnie przy stażu w firmie krótszym niż pół roku;
- miesiąc jeśli osoba pracowała ponad 6 miesięcy;
- 3 miesiące po przepracowaniu minimum 3 lat.
Jeśli chodzi o umowy na umowy na okres próbny, to pracownikom przysługują 3 dni robocze poniżej 2 tygodni pracy. Mają tydzień przy czasie pracy dłuższym niż 2 tygodnie. Z kolei okres wypowiedzenia to 2 tygodnie w przypadku okresu dłuższego niż 3 miesiące.
Zwolnienie grupowe a L4 i ciąża
Jeśli jednak osoba, która ma być zwolniona, przebywa na zwolnieniu lekarskim, obowiązują nieco inne zasady. Pracodawca może bowiem rozwiązać stosunek pracy, kiedy okres uprawniający do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia się zakończy. Jeśli zaś pracownik przebywa akurat na urlopie rodzicielskim (niezależnie od płci tej osoby), nie można rozwiązać umowy w sposób definitywny. Da się za to wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i płacy, co stanowi pewne rozwiązanie w tej sytuacji.
Kto nie może zostać zwolniony w ramach zwolnienia grupowego?
Są pewne grupy osób, których nie można zwolnić w ramach zwolnień grupowych. Należą do nich m.in. pracownicy, którym brakuje 4 lata do osiągnięcia emerytury. Oprócz tego umowy nie można rozwiązać z członkami zarządu związku zawodowego w danym miejscu pracy. Podobnie jest w przypadku społecznych inspektorów pracy. Zwolnić nie można ponadto tych, którzy powołani zostali do służby wojskowej, służby zastępczej, zasadniczej służby wojskowej lub przeszkolenia wojskowego.
Zwolnienia grupowe to przykry element prowadzenia działalności. Warto wiedzieć, jak je przeprowadzać, aby móc uniknąć przykrych konsekwencji prawnych. Jako pracodawca powinieneś pamiętać, że w przypadku takich zwolnień nie należy się kierować sympatiami i antypatiami. Nie zapominaj też, że niektórych pracowników w ten sposób zwolnić nie można.
- Zwolnienie od psychiatry – wszystko, co powinieneś o nim wiedzieć
- Okres ochronny przed emeryturą – ile trwa? Jakiemu pracownikowi przysługuje ochrona przedemerytalna?
- Zwolnienie dyscyplinarne pracownika a Kodeks Pracy. Kiedy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia?
- Umowa zlecenie a zwolnienie lekarskie
- Społeczny inspektor pracy – kim jest i jakie ma uprawnienia? Poznaj społeczną inspekcję pracy