Urlop rodzicielski, który przychodzi na myśl jako pierwszy, to oczywiście urlop macierzyński. Nie jest to jednak jedyna przerwa od pracy, jaka przysługuje pracownikowi po narodzinach dziecka. Sprawdź, jak wygląda kwestia rodzicielskiego urlopu w praktyce!
Powszechnie wiadomo, że urlop rodzicielski jest prawem pracownika. Nie każdy wie jednak, jak wygląda urlop w praktyce. Ile trwa i jak kształtuje się wynagrodzenie pracownika w tym okresie? Czy urlop różni się czymś w przypadku ojca i matki dziecka? W naszym artykule postaramy się wyjaśnić w prosty sposób wszystkie te kwestie. Przeczytaj!
Urlop macierzyński i tacierzyński a urlop ojcowski
Zanim przejdziemy do urlopu rodzicielskiego, będziemy omawiać te, które przysługują wcześniej, czyli urlop macierzyński i tacierzyński oraz urlop ojcowski, warto zatem przyjrzeć się im w pierwszej kolejności.
Urlop macierzyński
Urlop macierzyński rozpoczyna się już w dniu porodu. Zasadą jest, że okres urlopu macierzyńskiego to 20 tygodni. Zgodnie z prawem każda świeżo upieczona mama musi wykorzystać część urlopu w wymiarze przynajmniej 14 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka. Gdy na świat przyjdzie większa liczba dzieci, okres ten będzie odpowiednio dłuższy:
- przy bliźniakach – 31 tygodni;
- przy trójce dzieci – 33 tygodnie;
- przy czwórce dzieci – 35 tygodni;
- przy piątce lub więcej dzieci – 37 tygodni.
Urlop tacierzyński
Z urlopu macierzyńskiego korzysta co do zasady mama dziecka, jednak przepisy zezwalają na częściowe przekazanie urlopu macierzyńskiego na rzecz ojca. W rzeczywistości jest to ten sam urlop, z którego korzysta matka i odbywa się on na takich samych zasadach. Zasiłek tacierzyński wynosi 100% podstawy – średniego wynagrodzenia pracownika z ostatnich 12 miesięcy.
Urlop ojcowski
Kodeks pracy gwarantuje ojcom w przypadku narodzin dziecka prawo do skorzystania z urlopu w wymiarze dwóch tygodni (14 dni kalendarzowych). Jest to urlop ojcowski, którego nie należy mylić z tacierzyńskim ani urlopem w ramach urlopu rodzicielskiego dla ojca. Urlop ojcowski musi być wykorzystany do ukończenia 2. roku życia przez dziecko. Za urlop ojcowski przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100% wynagrodzenia. Niewykorzystany urlop przepada bez prawa do otrzymania ekwiwalentu.
Urlop rodzicielski – komu i na jakich zasadach przysługuje?
Urlop rodzicielski przysługuje obojgu rodzicom. Udziela się go jednorazowo lub maksymalnie w czterech częściach. Należy zdecydować, kto i w jakim wymiarze będzie korzystać z urlopu rodzicielskiego, a całość można podzielić według własnego uznania, z zastrzeżeniem, że jedna część musi być nie krótsza niż 8 tygodni.
Urlop rodzicielski jest udzielany na wniosek pracownika i trzeba go zgłosić do pracodawcy w terminie najpóźniej 21 dni po porodzie. Również w trakcie urlopu rodzice mogą zdecydować o przejściu ojca na urlop, jeśli wcześniej zrezygnuje z niego matka. Powinna ona wówczas zgłosić taki wniosek najpóźniej na 7 dni przed przystąpieniem do pracy, zaś ojciec – na 14 dni przed rozpoczęciem urlopu.
Członkowie rodziny
W sytuacjach szczególnych uprawnieni do urlopu rodzicielskiego będą inni członkowie najbliższej rodziny. Te okoliczności to:
- śmierć matki dziecka;
- porzucenie dziecka przez matkę;
- niezdolność matki do samodzielnej egzystencji lub jej pobyt w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym stacjonarnym i całodobowym.
Ile trwa urlop rodzicielski?
Wymiar urlopu rodzicielskiego zależy od kilku czynników. Okres urlopu rodzicielskiego rozpoczyna się zaraz po zakończeniu macierzyńskiego i trwa łącznie 32 tygodnie (w przypadku bliźniaków są to 34 tygodnie). Jak sama nazwa wskazuje, do wykorzystania tego urlopu są uprawnieni zarówno matka, jak i ojciec narodzonego dziecka. Mogą oni także wykorzystać urlop w tym samym czasie (wtedy będzie to okres skrócony do 16 tygodni). Musi zostać wykorzystany nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy 6 lat.
Urlop rodzicielski – ile płatny?
Zasiłek macierzyński przysługuje każdemu rodzicowi, który podlega ubezpieczeniu chorobowemu (obowiązkowo lub dobrowolnie), niezależnie od tego, czy praca ma charakter etatowy. Już po pierwszym pełnym miesiącu opłacania składki z zasiłku mogą korzystać zarówno ci, którzy pracują w oparciu o umowę zlecenie, jak i osoby prowadzące działalność gospodarczą.
Zasiłek rodzicielski – w jakiej wysokości?
W czasie przebywania rodzica na urlopie rodzicielskim wypłacany jest zasiłek macierzyński wynoszący 80% lub 60% wynagrodzenia. Jeżeli w ciągu 21 dni od dnia porodu zadeklarowana zostanie chęć wykorzystania obydwu urlopów, przez cały czas trwania wypłacany będzie zasiłek w wysokości 80% średniego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy. Jeżeli wniosek zostanie złożony po terminie, za pierwsze 6 tygodni urlopu rodzic otrzyma 100% średniego wynagrodzenia, natomiast za pozostałe – 60%.
Urlop rodzicielski dla ojca – ile płatny?
Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego przez matkę pracujący ojciec dziecka ma prawo do wykorzystania urlopu rodzicielskiego dla ojca. Jest to urlop rodzicielski na zasadach ogólnych. Zasady ustalania zasiłku również są takie same.
Jak widzisz, urlop rodzicielski jest to coś innego niż macierzyński, tacierzyński i ojcowski. Teraz wiesz już, kiedy możesz ubiegać się o rodzicielski urlop i do kiedy możesz go wykorzystać. Jeśli jesteś lub będziesz rodzicem, na pewno ta wiedza ci się przyda.
