Wypalenie zawodowe to coś, o czym bardzo często można obecnie usłyszeć. Formalnie nie jest to choroba, to ale skutki wypalenia mogą poważnie odbić się na zdrowiu. Poznaj symptomy wypalenia zawodowego i sprawdź, w jaki sposób z nim walczyć!
Wypalenia zawodowego próżno szukać w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych, która jest aktualizowana na bieżąco przez Światową Organizację Zdrowia. Nie jest to zatem żadne schorzenie, a bardziej zespół objawów składających się na uciążliwy syndrom. Objawy wypalenia zawodowego mogą być inne u różnych osób. Trzeba mieć na uwadze, że niektóre z symptomów mogą także świadczyć o jakiejś chorobie. Co zrobić, aby nie dotknęło cię wypalenie zawodowe? Przyczyny i zapobieganie, a także objawy wskażemy w naszym artykule. Warto go przeczytać!
Wypalenie zawodowe – definicja tego zjawiska
W pracy często można usłyszeć dosyć mocno już wytarte slogany w stylu „chyba się wypaliłam” albo „nie chce mi się pracować, to chyba wypalenie”. Mimo że intencje osób mówiących tego typu rzeczy nie są zapewne złe, to przyczyniają się one do banalizowania symptomów. Wypalenie zawodowe to zaś poważny temat, który nie powinien być lekceważony. Ustalenie jednej definicji nie jest proste, jednak można uznać, że to zespół objawów świadczących o nadmiernym zmęczeniu wykonywaniem obowiązków zawodowych. Przyczyny wypalenia zawodowego mogą być najróżniejsze i nie zawsze będą takie same.
Czym nie jest syndrom wypalenia zawodowego?
Stres i wypalenie zawodowe nie zawsze muszą być tym samym. Oczywiście, ten pierwszy może długofalowo spowodować wypalenie, jednak nie jest z nim tożsamy. Również chwilowe zmęczenie nie powinno być powodem do obaw. To normalna reakcja organizmu, która ustępuje po odpoczynku. Syndrom wypalenia nie jest też sytuacją znudzenia daną pracą, ponieważ wypaleniem można nazwać moment, kiedy żaden odpoczynek nie przynosi regeneracji, a złe samopoczucie przekłada się także na niezadowolenie w życiu prywatnym.
Symptomy wypalenia zawodowego i jego etapy
Syndrom wypalenia zawodowego ma zazwyczaj 3 etapy. Każdy z nich charakteryzuje się innymi cechami, dlatego warto je poznać, by móc szybko zdiagnozować objawy.
Etap 1. Wyczerpanie emocjonalne
Pierwszym stadium wypalenia zawodowego jest poczucie niechęci do pracy. Wiadomo, że tego typu uczucia dotykają od czasu do czasu każdego, jednak gdy towarzyszą nam ciągle, powinny wzbudzić niepokój. W tym stadium można też zauważyć zmienność nastrojów, pesymizm oraz wyjałowienie emocjonalne.
Etap 2. Depersonalizacja
Mechanizmem obronnym przed wyżej wymienionymi czynnikami jest zobojętnienie na kontakty międzyludzkie. Osoba dotknięta wypaleniem zawodowym będzie obwiniała inne osoby o swoje niepowodzenia, traktowała je protekcjonalnie i z cynizmem. Na początku dotyczy to głównie współpracowników, później zaś może się przenieść też na bliskich.
Etap 3. Utrata wiary w siebie
Ostatni, najgroźniejszy etap wiąże się z utratą wiary we własne możliwości oraz poczuciem braku sprawczości. Nie można sobie wówczas poradzić sobie z napięciem oraz kolejnymi zadaniami w pracy, przez co wzrasta niechęć do innych ludzi. Wypalenie zawodowe w tym stadium może też prowadzić do innych chorób psychicznych. Nie można go zatem lekceważyć.
Wypalenie zawodowe – objawy somatyczne i psychiczne
Wypalenie zawodowe ma objawy, które łatwo można zlekceważyć lub wziąć za przyczynę innego schorzenia. Trzeba też zaznaczyć, że mogą się różnić w zależności od danej osoby i nie zawsze przyjmują tę samą formę. Wśród najczęściej wymienianych symptomów wypalenia zawodowego wymienia się:
- bóle głowy;
- problemy ze snem, tj. bezsenność, trudności z zasypianiem, częste koszmary, budzenie się w nocy, niedosypianie;
- podwyższone ciśnienie;
- chroniczne zmęczenie, które nie znika nawet po próbach regeneracji;
- problemy żołądkowe – bóle brzucha, zgaga, biegunki, wzdęcia;
- trudności z koncentracją;
- poczucie bezsilności, nieuzasadnionego gniewu i irytacji;
- trudniejsze nawiązywanie relacji z ludźmi;
- wahania nastrojów;
- obniżone samopoczucie.
U kogo najczęściej można zauważyć objawy wypalenia zawodowego?
Niektórzy uważają, że wypalenie zawodowe może dotknąć tylko osoby z długoletnim stażem w danej branży lub wyłącznie przedstawicieli pewnych zawodów. Wbrew pozorom syndrom ten może dotknąć nawet dwudziestokilkulatków z każdej branży. Są oczywiście zawody bardziej podatne na syndrom wypalenia. Należą do nich przede wszystkim:
- lekarze;
- pielęgniarki;
- ratownicy medyczni oraz inne osoby związane ze służbą zdrowia.
Nieustanna gotowość oraz częsty brak zrozumienia wzmagają niezadowolenie z pracy. Oprócz wymienionych medyków syndrom wypalenia może też dotknąć nauczycieli i inne osoby, dla których praca z ludźmi to istota zawodowego funkcjonowania.
Wypalenie zawodowe – przyczyny tego stanu
Przyczyny wypalenia zawodowego mogą być najróżniejsze, choć najczęściej za jego wystąpienie odpowiada stres. Może on być skutkiem niewłaściwej atmosfery w pracy, lub np. braku dostosowania odpowiednich zadań. Wypaleniu zawodowemu sprzyja także nadmiar obowiązków, przez które dana osoba nie ma czasu na odpoczynek i zregenerowanie sił. Oprócz tego objawy się pogłębiać ze względu na niewłaściwe warunki pracy – siedzący tryb, brak przerw czy brak miejsca na właściwe posiłki.
Wypalenie zawodowe i jego skutki
Wypalenie zawodowe jest niekorzystne nie tylko dla pracowników, lecz także dla samego pracodawcy. Powoduje ono bowiem mniejszą satysfakcję z wykonywanej pracy, a przez to także zmniejszoną efektywność. Osoby, które są wiecznie przemęczone, nie będą w stanie normalnie wykonywać swoich obowiązków, a ponadto ucierpi również atmosfera w pracy. Skutki wypalenia zawodowego mogą również odbić się na rodzinie dotkniętej nim osoby. Poprzez zwiększoną irytację i niezadowolenie coraz trudniejsze będzie utrzymywanie zdrowych relacji, zatem występuje zagrożenie rozbicia więzi międzyludzkich.
Jak zapobiegać wypaleniu zawodowemu?
Wypalenie zawodowe nie grozi osobom, które pracują w dostosowanym do ich warunków środowisku. Mowa tutaj o właściwym zawodzie, dobrym towarzystwie oraz odpowiedniej puli zadań. Zapobieganie wypaleniu zawodowemu może polegać na walce ze stresem, czyli eliminowaniu czynników stresogennych, a także odpowiedniemu rozładowywaniu napięcia. Nie można zapominać o utrzymywaniu odpowiednich relacji z bliskimi. Osoby samotne częściej cierpią na wypalenie zawodowe, więc warto dbać o relację z rodziną lub przyjaciółmi.
Wypalenie zawodowe – jak sobie radzić?
Stres i wypalenie zawodowe w najpoważniejszym stadium trudno jest wyleczyć samodzielnie. Przydatna może się okazać psychoterapia z właściwie wybranym i odpowiednio wykwalifikowanym specjalistą. Alternatywną metodą jest także stosowanie technik relaksacyjnych lub łagodzących napięcie. Oprócz masażów i medytacji warto wypróbować także jogę lub inne ćwiczenia tego typu. Wypalenie zawodowe mogą też zneutralizować pasje, najlepiej te wymagające aktywności fizycznej – sport, spacery, taniec lub śpiew pomogą na krótką chwilę zapomnieć o problemach.
Wypalenie zawodowe – L4. Czy można je wziąć?
Wypalenie zawodowe nie jest traktowane jako osobna choroba, dlatego lekarz nie może wystawić na jego podstawie zwolnienia. Obecnie medycy mogą wysłać osobę z takim syndromem na L4 z powodu innych dolegliwości, które mogą być powiązane z wypaleniem. Sytuacja zmieni się jednak w 2022 roku. Na ten rok zapowiedziano wpisanie wypalenia zawodowego na listę chorób prowadzoną przez Światową Organizację Zdrowia. Już niedługo będzie można więc brać zwolnienie ze względu na objawy wywołane nieodpowiednimi warunkami pracy. Trzeba będzie wówczas zadbać o to, by lekarz postawił odpowiednią diagnozę.
Wypalenie zawodowe nie powinno być powodem do żartów ani lekceważenia. Syndrom ten może spowodować nieprzyjemne skutki dla osób nim dotkniętych oraz ich bliskich, więc odpowiednia diagnostyka jest niezwykle ważna. Jeśli masz objawy wypalenia, staraj się z nimi radzić np. w sposób, który zasugerowaliśmy w artykule.
- Urlop szkoleniowy – kiedy możesz go dostać? Sprawdź!
- 26 dni urlopu – komu się należy? Poznaj przepisy!
- Urlop bezpłatny – co może Cię zaskoczyć?
- Urlop okolicznościowy – ślub to jedna z możliwych opcji
- Urlop na poszukiwanie pracy – kiedy przysługuje i czy jest płatny tak jak urlop wypoczynkowy? Czy ilość dni wolnych zależy od długości okresu wypowiedzenia? Co mówi o tym Kodeks pracy?
