Jakiś czas temu w Polsce wprowadzono umowy uaktywniające. To rodzaj dokumentu, na podstawie którego osoby fizyczne mogą zatrudnić nianię do opieki nad dzieckiem. Dzięki temu nie jest do tego wymagane prowadzenie działalności gospodarczej. Sprawdź podstawowe informacje na ten temat.
| Pobierz wzór w .pdf |  |
| Pobierz wzór w .docx |  |
Umowa uaktywniająca to rozwiązanie, dzięki któremu nianie mają możliwość zdobycia legalnego zatrudnienia i nabycia praw socjalnych. Ponadto każdy opiekun może zatrudnić nianię na umowę, bez potrzeby zakładania działalności gospodarczej. Inną nazwą dla tego stosunku prawnego jest umowa aktywizacyjna.
Czym jest umowa uaktywniająca?
Ten rodzaj umowy regulowany jest przez przepisy Kodeksu cywilnego, które odnoszą się bezpośrednio do umowy zlecenia. Umowa uaktywniająca została przygotowana z myślą o nianiach i opiekunkach. Jednocześnie w umowie należy bezpośrednio wskazać, że przedmiotem zlecenia jest świadczenie usług opieki nad dzieckiem lub dziećmi w liczbie mnogiej. Możliwość podpisania tego dokumentu ma tylko osoba, która realizuje funkcje opiekuńcze, wychowawcze i edukacyjne, a także osobistą opiekę nad dzieckiem.
Oznacza to, że tego typu umowa nie może być z osobą trzecią, która zleca opiekę komuś innemu. Warto zwrócić uwagę na to, że pomiędzy nianią a rodzicami może występować pokrewieństwo. Dodatkowo zatrudniający nie musi prowadzić firmy, aby zdecydować się na podpisanie umowy. Pamiętaj o tym, że obowiązki niani w ramach umowy mogą obejmować tylko opiekę od 20. tygodnia życia dzieci do ukończenia przez nie 3. roku życia.
Jak ją sporządzić?
Sporządzenie umowy jest bardzo intuicyjne. Wystarczy zawrzeć w niej takie dane jak:
- informacje o stronach umowy;
- cel i przedmiot;
- miejsce i czas sprawowania opieki;
- szczegółowy wykaz obowiązków;
- długość trwania umowy;
- wysokość wynagrodzenia;
- sposób rozliczenia.
Dodatkowo w dokumencie warto uwzględnić również:
- okres wypowiedzenia;
- sposób rozwiązania umowy;
- inne ustalenia.
Zgodnie z przepisami umowa może zostać rozwiązana w dowolnym momencie, jednak jeżeli nie było ku temu ważnego powodu i naraziło to jedną ze stron na szkody, to druga strona ponosi odpowiedzialność w tym zakresie.
Składki ZUS od umowy aktywizacyjnej
Dużym atutem tej umowy jest to, że składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz wypadkowe, emerytalne i rentowe opłaca w imieniu niani Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Stawka wyliczana jest od minimalnego wynagrodzenia w danym roku kalendarzowym. W związku z tym ani rodzic, ani niania nie odprowadzają składek. Ponadto nie ma potrzeby ponoszenia kosztów na:
- Fundusz Pracy;
- Fundusz Emerytur Pomostowych;
- Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Jednocześnie niania może zdecydować się na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. To w całości pokrywane jest ze środków własnych opiekunki (np. z uzyskanego przychodu). Zgłoszenia niani jako płatnik dokonuje zatrudniający. W przypadku dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego składki opłaca rodzic ze środków, które przekazuje mu niania. Ten dodatek jest o tyle istotny, że dzięki niemu niania otrzymuje prawo do chorobowego, gdy znajduje się na zwolnieniu lekarskim.
Może dojść również do sytuacji, w której niania otrzymuje wynagrodzenie wyższe niż minimalna krajowa. Wówczas rodzic pokrywa różnice w opłatach na poszczególne ubezpieczenia ponad stawki, które wyliczane są w oparciu o minimalną pensję w danym roku.
Kto płaci podatek dochodowy?
Rodzice nie są płatnikami podatku dochodowego od podpisanej z nianią umowy. Oznacza to, że nie mają obowiązku pobierania i wpłacania zaliczek na podatek dochodowy, ani przygotowywania deklaracji i informacji podatkowych, w tym PIT-11 i PIT-4R. W przypadku wynagrodzenia niani stosuje się koszty uzyskania przychodu w wysokości jego 20%. Stawkę tą oblicza się od przychodu, który pomniejszony jest o zapłacone w danym okresie rozliczeniowym składki rentowe, emerytalne i chorobowe. Na zakończenie każdego roku podatkowego niania zobowiązana jest złożenia zeznania podatkowego PIT-36.
Kto może zawierać umowę tego typu?
Umowa uaktywniająca z opisanym wsparciem przysługuje tylko rodzicom, którzy we dwójkę pracują zawodowo. Jeżeli jest to jeden rodzic wychowujący samotnie dziecko i pracujący, to również może skorzystać ze wsparcia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w tym zakresie. Składki są opłacane przez ZUS, jeżeli zostaną spełnione poniższe warunki:
- nastąpiło zgłoszenie niani przez rodzica do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego;
- rodzice są zatrudnieni, świadczą usługi na umowie cywilnoprawnej lub prowadzą pozarolniczą działalność;
- dziecko nie znajduje się w klubie dziecięcym, nie zostało objęte opieką sprawowaną ani umieszczone w żłobku.
Rodzice mają 7 dni na dokonanie zgłoszenia od momentu rozpoczęcia wykonywania opieki przez nianie. W tym celu wykorzystuje się druk ZUS ZUA. W przypadku gdy niania podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu, bo pracuje dodatkowo na pełny etat, to wykorzystuje się druk ZUS ZZA. Ponadto jeden z rodziców ma obowiązek zgłoszenia się na druku ZUS ZFA jako płatnik składek za nianię. Ten ostatni wymóg nie dotyczy osób, które już figurują w systemie jako płatnicy.
Kto nie może zostać nianią?
Przepisy regulują również to, kto nie może zostać nianią w ramach umowy aktywizacyjnej. Obowiązków tych nie może wykonywać żadna osoba niepełnoletnia, a także rodzic dziecka, którym się opiekuje. Oznacza to, że nie ma żadnych przeciwwskazań ku temu, by umowa została zawarta z pełnoletnimi członkami rodziny lub z obcymi osobami.
Czy umowa uaktywniająca wlicza się do stażu urlopowego?
Niestety okres pracy na tej umowie nie wlicza się do tzw. stażu urlopowego. Wszystko dlatego, że zalicza się ją do umów o świadczenie usług, które regulowane są zapisami Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku z późniejszymi poprawkami. Jednocześnie według Kodeksu cywilnego stosowane są tu zapisy dotyczące umów zlecenie. Umowa tego typu nie wlicza się również do stażu pracy pod kątem nagrody jubileuszowej, czy też dodatku stażowego. Istnieją jednak od tego wyjątki. Poszczególne firmy mogą w ramach wewnątrzzakładowych regulacji uwzględniać czas pracy na uaktywniającej umowie do powyższych stażów, jednak jest to stosunkowo rzadko spotykana praktyka.
Umowa o pracę dla niani
Opiekunowie prawni i rodzice mogą zdecydować się również na podpisanie z nianią umowy o pracę. Wówczas podlega ona pod zapisy Kodeksu pracy. Ponadto wszystkie składki odprowadzane są przez pracodawcę, czyli osoby zatrudniające nianię do opieki nad swoim dzieckiem lub swoimi dziećmi. Pamiętaj o tym, że zwolnienie ze składek i wsparcie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dotyczy tylko uaktywniającej umowy.
To wyjątkowy rodzaj umowy cywilnoprawnej, który stworzono po to, aby ułatwić codzienne funkcjonowanie rodzicom, ograniczyć ich koszty oraz pozwolić nianiom na nabycie praw socjalnych. Dzięki temu coraz więcej opiekunek decyduje się na legalną formę zatrudnienia, co korzystnie przekłada się na ich bezpieczeństwo oraz wygodę. Opiekują się dziećmi i jednocześnie odprowadzane są za nich składki emerytalne, rentowe i wypadkowe.
Umowa uaktywniająca – wzór
Jeśli nie wiesz, jak powinna wyglądać treść umowy uaktywniającej, skorzystaj z wzoru PDF, który dla ciebie przygotowaliśmy. Poniżej znajdziesz go w wersji PDF całkowicie nieodpłatnie.
| Pobierz wzór w .pdf | |
| Pobierz wzór w .docx | |
- Umowa zlecenie – składki obowiązkowe
- Umowa o dzieło
- Umowa o współpracy
- Umowa na czas nieokreślony
- Umowa na czas określony