Czy wszystkie podatki w Polsce mają związek ze skalą podatkową? Jakie są podstawy prawne funkcjonowania tego instrumentu? Jak kwestia ta wygląda w innych regionach świata? Przekonaj się.
Skala podatkowa – definicja
Co to skala podatkowa? Jest to, innymi słowy wzór, wedle którego określana jest wysokość podatku. Mowa tu o podatku od dochodu, który podatnik uzyskał w jednym roku. Podstawą opodatkowania w przypadku skali podatkowej jest właśnie dochód.
Skala podatkowa wykorzystywana jest w wielu państwach na świecie. Stosowane są w nich różne stawki podatków. W Polsce obowiązują dwie – 17% i 32%. To, jaka stawka obejmie podatnika, jest uzależnione od wysokości jego dochodu w danym roku.
Skala podatkowa w 2026 roku w Polsce – zasady rozliczania
Rozliczasz swoje podatki dochodowe, wykorzystując do tego założenia skali podatkowej? Jesteś więc zobowiązany do uiszczania zaliczek na podatek dochodowy wprost na rachunek w odpowiednim Urzędzie Skarbowym. Wysokość zaliczki naturalnie uzależniona jest od tego, która stawka cię obejmuje. To z kolei wynika z faktu, jaki dochód udało ci się wygenerować w danym roku.
Pamiętaj – niezależnie od tego czy opłacasz zaliczki na podatek dochodowy w formie miesięcznej, czy kwartalnej, jesteś zobowiązany do złożenia odpowiedniego rozliczenia rocznego. Podatnicy dokonują go, wypełniając w tym celu druki PIT-36 lub PIT-37. Czas na złożenie druku masz do 30 kwietnia w roku, który przypada po danym roku rozliczeniowym.
Skala podatkowa – podatek dochodowy. Jak wyliczyć?
Podatek dochodowy od osób fizycznych to innymi słowy PIT (Personal Income Tax). W skali podatkowej określany jest mianem podatku progresywnego. Wynika to z faktu, że wraz z przekraczaniem kolejnych progów następuje progres stawki podatku.
Jak wyliczyć jego wysokość? Przede wszystkim, tak jak zawsze w przypadku podatku dochodowego, musisz obliczyć swój dochód. Jego wartość uzyskasz, gdy od kwoty swoich przychodów w danym roku odejmiesz koszty ich uzyskania. Będziesz musiał także odjąć od wartości przychodu inne kwoty podlegające odliczeniu. Znając dochód, możesz z łatwością obliczyć wartość podatku progresywnego w ramach skali.
Skala podatkowa a kwota wolna od podatku
Najpierw musisz wziąć pod uwagę tak zwaną kwotę wolną od podatku. Jest to dochód, który nie podlega opodatkowaniu. Następnie obliczasz podatek od dochodu do wysokości pierwszego progu. Jeżeli go nie przekroczyłeś, proces się kończy. Natomiast, jeżeli kwota dochodu wyszła ponad wartość drugiego progu, obliczasz podatek od nadwyżki.
Progi podatkowe
Czym są progi? Skala określa jasno stawki, wedle których są opodatkowane dochody podatnika. Pozwalają one odpowiednio wyliczyć stosowną kwotę podatku. Pamiętaj – jeżeli twoje dochody w danym roku wykroczą poza określony próg podatkowy, będziesz musiał zapłacić więcej.
Jednak, co istotne, zmiana stawki po przekroczeniu progu nie dotyczy całego dochodu, jaki osiągnąłeś. Odnosi się ona jedynie do nadwyżki.
Skala podatkowa – progi, ich wysokość i podstawy prawne
Wiesz już, że progi pod względem procentowym wynoszą odpowiednio 17% i 32%. Warto dodać, jaka wysokość dochodu sprawia, że podatnik przekroczy pierwszy próg podatkowy. Jest to dokładnie 85 528 zł. Jeżeli twój dochód wyniósł w danym roku dokładnie tyle albo mniej, zapłacisz 17% podatku. Jeżeli zarobiłeś więcej, każda złotówka powyżej tej kwoty będzie obciążona podatkiem wynoszącym 32%.
Wszelkie zasady i regulacje dotyczące skali w Polsce zostały określone w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Skala podatkowa nie obowiązuje jednak w przypadku wszystkich podatków. Polski system wyróżnia daniny, których wysokość nie jest przez nią określana. Podatki te obejmują przychody, które nie łączą się z dochodami opodatkowanymi według skali.
Skala podatkowa w Polskim Ładzie i ulgi
Warto wspomnieć także o ulgach, które mogą cię dotyczyć, jeśli będziesz rozliczać się na zasadach skali. Wybór opodatkowania na zasadach ogólnych pozwala na skorzystanie z takowych. W porównaniu do innych form opodatkowania działalności gospodarczej, daje ono największe możliwości w tym zakresie.
Mowa tu o ulgach dotyczących rozmaitych sytuacji. Rozliczający się poprzez skalę może liczyć na ulgę na dziecko czy rehabilitacyjną. Istnieją także ulgi skorelowane ściśle ze sposobem prowadzenia działalności gospodarczej. Zalicza się do nich chociażby ulga z tytułu działalności w specjalnej strefie inwestycyjnej.
Dość szeroki jest katalog ulg, które zapewnia przedsiębiorcy skala. Oto one:
- odliczenia związane z podatkiem zagranicznym;
- odliczenia, na które może liczyć przedsiębiorca z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne;
- ulga na dziecko;
- ulga rehabilitacyjna;
- ulgi związane z odliczeniem wpłat na Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego;
- tak zwana ulga internetowa, związana z wydatkami ponoszonymi ze względu na korzystanie z łącza internetowego w ramach prowadzenia działalności gospodarczej;
- ulgi związane z przekazywaniem darowizn;
- ulga termomodernizacyjna, związana z wydatkami poniesionymi na realizację przedsięwzięcia termomodernizacyjnego;
- ulgi z tytułu działalności w specjalnej strefie inwestycyjnej;
- ulgi na działalność badawczo-rozwojową.
Jak widzisz, katalog ulg, z którymi wiąże się skala podatkowa, jest wielowymiarowy. Może to stanowić jeden z argumentów za tym sposobem opodatkowania działalności.
Skale podatkowe na świecie
A jak wygląda skala podatkowa w innych gospodarkach na świecie? W tej chwili skale i progresywne podatki są stosowane przez większość krajów. Dotyczy to tak opodatkowania osób fizycznych, jak i prawnych. Eksperci ekonomiczni obstający za skalą podatkową argumentują, że rozwiązanie to pozwala rozłożyć obciążenia podatkowe bardziej równomiernie. Podmioty, które legitymują się mniejszym dochodem, płacą mniej. Natomiast wielkie przedsiębiorstwa o bardzo wysokich dochodach płacą więcej.
Argument dotyczący sprawiedliwości społecznej jest często przywoływany w dyskusji na temat zasadności skali i podatków progresywnych. Zwolennicy tego typu rozwiązań wskazują, że skala pozwala nie tylko na odciążenie tych, którzy mają mniejsze dochody. Równie ważna jest redystrybucja dóbr od bogatszych w kierunku innych warstw społecznych. Szczególnie wyraźne jest to w krajach, w których skala w odniesieniu do osób fizycznych jest rozbudowana. Zaliczają się do nich w Europie Francja, Niemcy czy choćby Szwecja.
Skala podatkowa na świecie – miejsce Polski
Jednak, choć w gospodarkach zachodnioeuropejskich skala podatkowa w odniesieniu do osób fizycznych nie budzi wątpliwości, rozwiązanie to stosowane w przypadku osób prawnych często budzi pewne kontrowersje. Co ciekawe, dynamicznie rozwijające się kraje Europy Środkowo-Wschodniej niezwykle aktywnie wprowadziły w ostatnich dekadach rozwiązania progresywne. Wśród nich oczywiście znalazła się również Polska.
Obecnie Polska znajduje się na dziewiątym miejscu w Unii Europejskiej, gdyby wziąć pod uwagę stawkę podatku progresywnego wedle najwyższego progu. Gdzie skala przewiduje najwyższą stawkę? Przoduje Szwecja, gdzie jest to 57%. Z kolei najniższą stawką maksymalną mogą pochwalić się Czesi. W kraju polskich południowych sąsiadów jest to 22%.
Skala podatkowa – podsumowanie
Jak widzisz, skala podatkowa to rozwiązanie niezwykle popularne w wielu krajach Europy. Współczesne gospodarki chętnie z niego korzystają. Skala nie jest tym samym niczym specyficznym dla polskiego krajobrazu gospodarczego. Czy warto rozliczać się na zasadach skali? Z pewnością ma ona swoje wady i zalety, jak każde rozwiązanie podatkowe. Jej plusy to jasne reguły i, jak argumentują jej zwolennicy, sprawiedliwe obciążenie różnych podmiotów.
ŹRÓDŁA: