Wcześniejsza emerytura to świadczenie pieniężne, które przysługuje w szczególnych przypadkach. Do jej uzyskania konieczne jest spełnienie kilku warunków. Jednym z nich jest praca w szczególnych okolicznościach.
Wcześniejsza emerytura to zagadnienie, które żywo interesuje wiele osób. Emerytura jest świadczeniem pieniężnym, które wypłacane jest co miesiąc osobie posiadającej ubezpieczenie, a która rozwiązała stosunek pracy. Do przejścia na emeryturę uprawnia przepracowanie odpowiedniej liczby lat i osiągnięcie właściwego wieku. Obecnie ten wiek to 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn. Możliwe jest jednak skorzystanie z prawa do wcześniejszej emerytury. Zasady szczegółowo są opisane w dokumencie Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zatem komu przysługuje wcześniejsza emerytura i jak można ją uzyskać? Zapraszamy do lektury naszego artykułu, w którym poruszamy najważniejsze kwestie.
Wcześniejsza emerytura – kogo dotyczy?
Wcześniejsza emerytura to świadczenie, które przysługuje osobom urodzonym w latach 1949 (po 31 grudnia 1948 r)–1968, pracującym w szczególnych warunkach lub charakterze. Na dzień 31 grudnia 2008 roku osoby te musiały spełnić następujące warunki:
- osiągnięcie wieku emerytalnego, uzależnione od płci i rodzaju pracy;
- możliwość udokumentowania okresów składkowych i nieskładkowych (wynoszą one 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn);
- możliwość udokumentowania stażu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (taka informacja musi pojawiać się na świadectwie pracy);
- brak członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym OFE lub złożenie za pośrednictwem ZUS-u wniosku o przekazanie zgromadzonych na rachunku środków na rzecz budżetu państwa.
Co oznacza praca w szczególnych warunkach?
Ważnym pojęciem związanych z wcześniejszą emeryturą jest praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Definicję tego terminu odnaleźć można w art. 31 ust. 1 Ustawy o emeryturach i rentach. Oznacza pracę, która posiada znaczący stopień szkodliwości dla zdrowia, charakteryzuje się dużą uciążliwością lub wymaga wysokiej sprawności psychofizycznej, ze względu na konieczność zachowania bezpieczeństwa swojego lub otoczenia. Przez wykonywanie takiej pracy przyspiesza proces naturalnego zmniejszania się sił pracownika i jego zdolności do dalszej pracy.
Jeśli chodzi o prawo do wcześniejszej emerytury, staż w takich warunkach musi wynosić 15 lat pracy dla kobiet do osiągnięcia przez nie 55 lat i dla mężczyzn do osiągnięcia 60 lat. Do tej definicji zaliczyć można między innymi prace w:
- górnictwie i energetyce;
- zakładach chemicznych;
- hutnictwie i przemyśle metalowym;
- przemyśle drzewnym i papierniczym;
- transporcie i łączności;
- rolnictwie;
- w ochronie zdrowia i opiece społecznej;
- przy przetwórstwie materiałów niebezpiecznych, takich jak ołów, azbest, kadm;
- w przemyśle poligraficznym;
- prace wykonywane w Najwyższej Izie Kontroli;
- nauczycieli, wychowawców i pracowników pedagogicznych (Karta Nauczyciela);
- żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Służby Wywiadu i Kontrwywiadu Wojskowego, Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Biura Ochrony Rządu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Celnej, Granicznej i Więziennej i Państwowej Straży Pożarnej.
Emerytura dla osób wykonujących działalność twórczą lub artystyczną
Czy wcześniejsza emerytura należy się osobom, które wykonują działalność artystyczną? Tak, pod takimi samymi warunkami, jak w innych przypadkach. Osoby te muszą posiadać 20 lat stażu dla kobiet i 25 lat pracy dla mężczyzn, w tym co najmniej 15 lat wykonywania działalności twórczej lub artystycznej.
Wiek emerytalny dla osób wykonujących działalność artystyczną lub twórczą wynosi:
- 40 lat dla kobiet i 45 lat dla mężczyzn w przypadku wykonywania zawodu tancerza, akrobaty, gimnastyka, ekwilibrysty lub kaskadera;
- 45 lat dla kobiet i 50 lat dla mężczyzn, wykonujących pracę solisty wokalisty, muzyka grającego na instrumentach dętych, tresera zwierząt drapieżnych;
- 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, pracujących jako muzyk grający na instrumentach smyczkowych, perkusyjnych lub klawiszowych, a także operator obrazu filmowego oraz fotografik.
Wcześniejsza emerytura górnicza
Jeśli chodzi o emeryturę górniczą, ubiegać się o nią mogą osoby, które nie są członkami OFE lub przekazały zgromadzone tam środki na rzecz budżetu państwa. Dodatkowo dla kobiet obowiązuje staż pracy górniczej (lub równorzędnej) 20 lat i ukończone 55 lat. Jeśli chodzi o mężczyzn, staż wynosi 25 lat (w tym 10 lat okresu pracy górniczej). Dla osób, które ukończyły 50 lat i mają 20 lat pracy górniczej lub równorzędnej (kobiety) lub 25 lat i 15 lat górniczej (mężczyźni) także jest możliwość uzyskania wcześniejszej emerytury.
Czy wcześniejsza emerytura jest niższa od normalnej? Czy warto na nią przechodzić?
Wiele osób zastanawia się, czy wcześniejsza emerytura jest niższa od normalnej. Odpowiedź na to pytanie jest niestety twierdząca. Wysokość świadczenia zależna jest od kapitału, który uda się zgromadzić w czasie lat pracy. Z tego powodu, decydując się na emeryturę na zasadach wcześniejszego przyznania, nie uda się osiągnąć wysokości równej stawce świadczenia podstawowego. Warto także pamiętać, że jeśli ktoś decyduje się przejść na wcześniejszą emeryturę, jej stawka nie wzrasta w momencie osiągnięcia powszechnie obowiązującego wieku emerytalnego.
Biorąc pod uwagę ogólne tendencje, wcześniejsza emerytura nie jest korzystna z punktu widzenia całego systemu emerytalnego. Z tego powodu rząd zachęca Polaków, żeby pracować jak najdłużej. Nie w każdym przypadku jednak jest to możliwe i warto wiedzieć o tym, że posiada się prawa do emerytury. Dla wielu osób to wciąż dobre rozwiązanie, ponieważ zyskać można bezcenny czas. A do świadczenia emerytalnego można dorabiać wykonując lżejszą i przyjemniejszą pracę. Wszystko zależy od indywidualnej sytuacji. Nie każdy chce czekać do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego.
Wcześniejsza emerytura – jak ją otrzymać?
Wcześniejsza emerytura jest wypłacana na podstawie odpowiedniego wniosku. Jak to wygląda w praktyce?
- Złożenie wniosku o wypłatę świadczenia w dowolnej jednostce ZUS. Warto jednak wiedzieć, że złożenie wniosku we właściwym miejscu zamieszkania oddziale przyśpieszy cały proces.
- Wniosek można złożyć także drogą pocztową lub przesłać elektronicznie przez PUE, czyli Platformę Usług Elektronicznych. W tym celu trzeba posiadać profil zaufany lub bezpieczny podpis elektroniczny.
- Po analizie wniosku i załączonej dokumentacji oraz ewentualnym przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego decyzja wydawana jest w terminie 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.
- Od decyzji dotyczącej wcześniejszej emerytury przysługuje odwołanie, które nie wiąże się z żadnymi opłatami. Można wnieść je pisemnie lub ustnie do protokołu, za pośrednictwem jednostki, która wydała decyzję. Odwołanie kierowane jest do sądu okręgowego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, w terminie 30 dni od daty doręczenia decyzji.
Czy wniosek o wcześniejszą emeryturę może zostać złożony przez pracodawcę?
Wiele osób zastanawia się, czy wcześniejsza emerytura może zostać wypłacana na podstawie wniosku pracodawcy. Takie przekonanie nie jest zupełnie bezzasadne, bowiem taka możliwość obowiązywała odnośnie świadczeń przyznawanych na starych zasadach, to znaczy dla osób, które urodziły się przed 1 stycznia 1949 r. Aktualnie pracodawca nie ma takiego obowiązku. To pracownik musi złożyć wniosek sam. Może zrobić to osobiście lub przez pełnomocnika.
Czy staż pracy musi być potwierdzony świadectwem pracy?
Ważnym elementem, który jest podstawą do wypłacania świadczeń emerytalnych, jest staż pracy. Podstawowym dokumentem, który potwierdza to, ile faktycznie dana osoba wykonywała obowiązki zawodowe, jest świadectwo pracy. Jednak w przypadku jego braku, ZUS może wziąć pod uwagę także inne dokumenty. Jakie?
- umowa o pracę;
- pisma potwierdzające angaż;
- decyzja o przyznaniu nagrody;
- zaświadczenie, które wystawił pracodawca;
- wpisy do legitymacji ubezpieczeniowej i starszej wersji dowodu osobistego w formie książeczki;
- zeznania minimum dwóch świadków (w wyjątkowych sytuacjach).
Wcześniejsza emerytura to coś, o czym myśli wiele osób. Jest to jedno w ważnych pojęć dotyczących tego świadczenia. Poza tym istnieje także emerytura pomostowa i emerytura częściowa. Decyzja w każdym przypadku jest indywidualna i zależy od wielu czynników.
- Okres ochronny przed emeryturą – ile trwa? Jakiemu pracownikowi przysługuje ochrona przedemerytalna?
- Praca w warunkach szkodliwych – prawa pracowników, których dotyczą szczególne warunki
- Emerytury dla nauczycieli – czy nauczyciel może przejść na wcześniejszą emeryturę w 2025 roku?
- Emerytura wojskowa – ile wynosi? Po ilu latach można przejść na emeryturę w wojsku?
- Emerytura obywatelska – realna przyszłość czy utopijna wizja?