Praca w warunkach szkodliwych być groźna dla zdrowia, a nawet życia pracowników. Które zawody znajdują się w wykazie tych szczególnie traktowanych pod tym względem? Co to są szkodliwe warunki pracy i kto przyznaje dodatek za warunki szkodliwe? Przeczytaj!
Praca w warunkach szkodliwych nie jest zbyt kuszącą perspektywą. Niektóre niebezpieczne zawody muszą być jednak wykonywane. Z czym to się wiąże? Pracownikom, którzy podejmują ryzyko, przysługuje dodatek za warunki szkodliwe, który może częściowo zrekompensować straty. Oczywiście, nie wszystkie profesje są uznawane za niebezpieczne. Tylko wybrane z nich są zamieszczone w specjalnym wykazie. Praca w szkodliwych warunkach musi też zostać odpowiednio udokumentowana, by stała się podstawą do wyższej emerytury. Sprawdź, co musisz wiedzieć o uciążliwych warunkach pracy i o jakie świadczenia możesz się ubiegać. Czytaj nasz artykuł!
Jaka jest klasyfikacja warunków szczególnych w pracy?
Warunki uciążliwe w pracy są podzielone według tego, jaki skutek mają wobec pracownika. Różnią się one intensywnością oraz tym, jak bardzo niebezpieczne mogą być. Wyróżnia się czynniki:
- niebezpieczne – oznacza to, że dane okoliczności stwarzają ryzyko wystąpienia wypadku przy pracy;
- uciążliwe – nie prowadzą długofalowo do trwałego pogorszenia stanu zdrowia, lecz mają negatywny wpływ na ogólne samopoczucie pracujących;
- szkodliwe – stwarzają duże ryzyko wystąpienia choroby zawodowej u pracowników.
Ostatnie z nich można ponadto podzielić ze względu na rodzaj. Mogą one być fizyczne i mieć źródło w hałasie, temperaturze lub niebezpiecznych maszynach (które mają na przykład ostre krawędzie). W podziale dotyczącym pracy w warunkach szkodliwych wyróżnia się też czynniki chemiczne, czyli te związane z różnego rodzaju toksycznymi substancjami. Ostatnią kategorią są warunki biologiczne, czyli na przykład wirusy, bakterie i grzyby.
Szkodliwe warunki pracy – wykaz prac
Wszelkie zawody szkodliwe są wymienione w specjalnym wykazie.Wskazuje on branże, w których mogą zaistnieć czynniki narażające pracowników na kontakt z niebezpieczeństwami. Są to przede wszystkim różne gałęzie przemysłu:
- górniczego;
- energetycznego;
- chemicznego;
- hutniczego.
Praca w warunkach szkodliwych może też mieć miejsce w służbie zdrowia oraz sektorze rolnictwa. Nie można też zapominać o niektórych działach transportu, szczególnie lotnictwie i żegludze.
Prawa pracownika i obowiązki pracodawcy
Każdy przedsiębiorca jest zobowiązany do przeprowadzenia specjalnych badań i pomiarów związanych z występowaniem czynników niebezpiecznych dla zdrowia. Jeśli praca zalicza się do zawodów szkodliwych, zwierzchnik jest zobowiązany do wykonywania regularnych badań kontrolnych.Oprócz tego właściciel zakładu musi prowadzić specjalny rejestr czynników szkodliwych. Praca w warunkach szkodliwych musi być zatem regularnie kontrolowana i ewidencjonowana.
Kto dokonuje pomiaru uciążliwych warunków pracy?
Nie każda instytucja może przeprowadzać badania, po których można ustalić dodatek za warunki szkodliwe. Na liście są odpowiednie instytucje, które mogą stwierdzać szkodliwość danych zawodów. Są to przede wszystkim laboratoria szkół wyższych oraz instytutów naukowych PAN. Orzecznictwo w sprawie pracy w niebezpiecznych warunkach prowadzą ponadto laboratoria Wojskowej i Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz Inspekcji Sanitarnej MSWiA.
Praca w szkodliwych warunkach a wcześniejsza emerytura
Praca w warunkach szkodliwych uprawnia osoby ją wykonujące do wcześniejszej emerytury. Minimalny wiek wynosi wówczas:
- 55 lat w przypadku kobiet;
- 60 lat w przypadku mężczyzn.
Jest to dość ogólne kryterium, ale warto przejść do pewnych niuansów. Osoby zatrudnione w szczególnych warunkach, na przykład jako ratownicy górscy lub maszyniści pojazdów trakcyjnych, mogą iść na emeryturę jeszcze 5 dodatkowych lat wcześniej. Szkodliwe warunki pracy są zatem podstawą pewnych uzasadnionych przywilejów.
Dodatki za pracę w szczególnych warunkach
Praca w warunkach szkodliwych dla zdrowia wiąże się też z możliwością otrzymania rekompensaty. Należy pamiętać o tym, że nie łączy się to z możliwością przejścia na wcześniejszą emeryturę, pracownik musi wybrać to, co będzie mu bardziej odpowiadać. Niestety, w wielu przedsiębiorstwach trudno jest dostać odpowiednie świadczenie. Trzeba zawsze przygotować się na przedstawienie zaświadczenia z odpowiednim wpisem. Aby przekonać się, czy staż wystarcza do rekompensaty lub wcześniejszej emerytury, warto zastosować przelicznik lat pracy w warunkach szkodliwych.
Przelicznik lat pracy w warunkach szkodliwych
Jeśli wykonujesz niebezpieczny zawód, powinieneś wiedzieć, jak obliczyć lata pracy w szczególnych warunkach. Duże znaczenie ma tutaj data urodzenia. Pracownik urodzony między 1949 a 1968 rokiem musi mieć udokumentowany staż okresów składkowych i nieskładkowych. Jest to:
- 20 lat w przypadku kobiet;
- 25 lat w przypadku mężczyzn.
Rzecz jasna, zatrudnienie trzeba potwierdzić odpowiednimi dokumentami. Praca w szkodliwych warunkach powinna być szczególnie skrupulatnie dokumentowana.Jej długość może mieć bowiem znaczący wpływ na wysokość rekompensat lub dopuszczalny wiek emerytalny.
Praca w warunkach szkodliwych wiąże się nie tylko z wyjątkowo trudnymi okolicznościami, lecz także z konkretnymi wynagrodzeniami. Rekompensaty te mają za zadanie wynagrodzić pracownikom niebezpieczeństwo, na jakie byli narażeni w pracy. Jeśli ci przysługują, warto się o nie postarać.
- Badania medycyny pracy – przygotuj się na wizytę u lekarza medycyny pracy. Podstawowe badania lekarskie
- Chcesz ubiegać się o dodatek aktywizacyjny? Sprawdź, komu przysługuje oraz jak go otrzymać!
- Wcześniejsza emerytura – komu przysługuje to świadczenie i kiedy?
- Komu przysługuje dodatek stażowy do wynagrodzenia? Sprawdź, jak jest naliczany! Dodatek stażowy a płaca minimalna
- Budżetówka – czy praca w instytucjach państwowych to dobry wybór?
