Trzynastka to popularne określenie dodatkowej trzynastej pensji. Jest ona wypłacana pracownikom określonych profesji. Jakich? Kiedy można ją otrzymać? Tego dowiesz się z artykułu. Sprawdź, czy trzynasta pensja ci się należy!
Przekonaj się, czy trzynastka dotyczy także ciebie. A jeżeli tak, poznaj najistotniejsze informacje dotyczące tego aspektu życia zawodowego w Polsce. Czy, aby otrzymać dodatkową pensję, musisz podjąć określone działania? I ile właściwie owa pensja wynosi? Na te i inne kwestie znajdziesz odpowiedzi w niniejszym artykule. Zapraszamy.
Co to jest trzynastka?
Trzynastka to innymi słowy dodatkowe wynagrodzenie, które pracownicy otrzymują raz w roku. Co ważne, wypłata ta przysługuje tylko osobom pracującym w sektorze budżetowym. Oczywiście nie oznacza to, że w sektorze prywatnym nie może występować rozwiązanie polegające na wypłacie trzynastej pensji pracownikom. Jednak tylko trzynastka w budżetówce to kwestia regulowana przez odpowiedni akt prawny w Polsce.
Aktem tym jest ustawa o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej. Uchwalono ją w grudniu 1997 roku. Określa ona wszelkie warunki wypłaty dodatkowego wynagrodzenia dla pracowników tak zwanej budżetówki.
Co w takim razie z pracownikami sektora prywatnego? W ich przypadku wypłata trzynastki zależy każdorazowo od przepisów wewnątrzzakładowego prawa pracy u danego pracodawcy. Tym samym, jeśli pracujesz w prywatnej firmie, to twój pracodawca decyduje o dodatkowej pensji. Zaś jeśli jesteś zatrudniony w sektorze budżetowym, trzynasta wypłata należy ci się z urzędu.
Komu należy się trzynastka – katalog
Wiesz już, jak szeroka grupa pracowników może liczyć na tego rodzaju wynagrodzenie. Warto jednak wiedzieć dokładnie, komu należy się trzynasta. Kim jest dokładnie pracownik sfery budżetowej?
Oto katalog osób, które ustawowo powinny otrzymywać trzynastkę:
- pracownicy zatrudnieni w urzędach organów władzy publicznej – mowa tu o organach kontroli, a także ochrony prawa, np. sądach;
- osoby będące pracownikami samorządowych jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych;
- pracownicy biur poselskich, senatorskich, a także zespołów parlamentarnych, kół i klubów;
- wszyscy pozostali pracownicy jednostek sfery budżetowej, to jest instytucji publicznych takich jak np. szkoły, placówki służby zdrowia, wojsko czy straż pożarna.
Kiedy nabywa się prawo do trzynastki?
Pracownik musi na danym stanowisku pracować przynajmniej jeden rok, aby mógł otrzymywać pełne dodatkowe wynagrodzenie. A co, jeżeli pracował krócej? W takim przypadku również otrzymuje trzynastkę, jednak o mniejszej wysokości.
Wysokość tę ustala jego zakład pracy. Bierze przy tym pod uwagę konkretny staż pracy. Trzynasta pensja jest w takim przypadku pomniejszana proporcjonalnie do długości owego stażu. Naturalnie, po przepracowaniu kolejnego pełnego roku pracownik otrzymuje już dodatkowe uposażenie w zwykłej wysokości.
Ile wynosi 13 pensja w budżetówce?
O jakich wysokościach uposażenia mowa? Te są dokładnie określone przez przepisy. Ustawowo trzynasta pensja powinna stanowić dokładnie osiem i pół procent wynagrodzenia, które dany pracownik pobierał w danym roku kalendarzowym.
Co bardzo istotne, do owej podstawy obliczania wysokości trzynastki nie wlicza się jedynie pensja. Twój pracodawca powinien wziąć tu pod uwagę także inne świadczenia, jakie ponosił na rzecz swojego pracownika. Mowa tu przykładowo o pieniądzach wypłacanych przez zakład pracy w trakcie urlopu wypoczynkowego. Z tego powodu nie da się powiedzieć, ile wynosi 13 pensja w budżetówce nawet dla dwóch pracowników na tych samych stanowiskach.
Trzynastka a zwolnienie lekarskie
Urlop dla poratowania zdrowia a trzynastka to kwestia ważna z punktu widzenia codziennego życia. Jako pracownik powinieneś pamiętać, że okresy zwolnienia chorobowego mogą ci zaszkodzić w staraniach o dodatkową pensję. Wyrok Sądu Najwyższego z lipca 2011 roku stanowi, że okresy pobierania zasiłku chorobowego nie wliczają się do okresu pracy, który jest podstawą prawa do trzynastki.
Jednym słowem, jeżeli chorujesz zbyt długo i za długo pobierasz zasiłek, trzynastka może cię ominąć. Jeśli sprawdzasz, czy należy ci się trzynasta, zwolnienie lekarskie powinieneś brać pod uwagę w pierwszej kolejności.
Trzynastka a urlop macierzyński
Inna kwestia, podobna do tej związanej ze zwolnieniem chorobowym, to urlop macierzyński. Trzynastka jest od niego zależna czy może raczej na niego nie wpływa? Jak w tym kontekście przedstawia się przerwa spowodowana koniecznością opieki nad małym dzieckiem?
Urlop macierzyński, a także wychowawczy i rodzicielski, nie stanowią przeszkody w kontekście uzyskania prawa do trzynastki. Stanowi o tym jednoznacznie wyrok, który wydał w 2012 roku Trybunał Konstytucyjny. Odniósł się on wtedy do jednego z artykułów ustawy z 1997 roku o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej. Ówczesny artykuł 32 tamtej ustawy stanowił, że urlop macierzyński nie wlicza się do okresu pracy wymaganego do uzyskania prawa do trzynastki. Trybunał uznał, że zasada ta była niezgodna z polską konstytucją.
Kiedy wypłata trzynastki może zostać wstrzymana?
Istnieją sytuacje, w których wypłata trzynastki może zostać wstrzymana. Dotyczą one przede wszystkim kwestii związanych z nieprawidłową formą zatrudnienia. Mogą być też związane z niespełnieniem przez pracownika warunku odpowiedniego stażu pracy.
Oto sytuacje, przez które trzynaste wynagrodzenie może zostać wstrzymane:
- pracownik wykonuje pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej;
- pracownik zaliczył nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy, która trwała dłużej niż dwa dni;
- pracownik złamał warunki zatrudnienia, przychodząc do pracy w stanie nietrzeźwym lub pod wpływem innych środków odurzających;
- okres zatrudnienia nie trwał wystarczająco długo, czyli pół roku.
Trzynastka – podsumowanie
Wiesz już, co to jest trzynastka. W skrócie – trzynasta pensja to uposażenie przysługujące pracownikom sfery budżetowej. Pracownicy sektora prywatnego mogą je co prawda otrzymywać, ale nie na mocy ogólnie obowiązujących przepisów.
Wiesz także, że trzynastka ma zawsze tę samą wysokość i stanowi 8,5% rocznego wynagrodzenia pracownika. Znasz listę sytuacji, które mogą pozbawić pracownika uposażenia. Poznałeś kluczowe informacje dotyczące urlopu zdrowotnego, chorobowego i macierzyńskiego w kontekście trzynastki.
Źródła:
https://kadry.infor.pl/wynagrodzenie/dodatki/5174123,Trzynastka-do-kiedy-wyplata.html
https://www.aplikuj.pl/porady-dla-pracownikow/1501/dla-kogo-trzynastka-dowiedz-sie-kiedy-masz-prawo-do-dodatkowego-wynagrodzenia
https://matkaprawnik.pl/13-tka-na-macierzynskim/
https://porady.pracuj.pl/zycie-zawodowe/trzynastka-kiedy-nie-przysluguje/
- Umowa na czas określony a ciąża
- Czy pracodawca może wysłać na urlop pracownika bez jego zgody?
- Czy pracodawca może odmówić urlopu wypoczynkowego lub na żądanie? Sprawdź
- Budżetówka – czy praca w instytucjach państwowych to dobry wybór?
- Umowa zlecenie a urlop wypoczynkowy. Co mówi o tym Kodeks pracy?
