Wykonywanie obowiązków służbowych może powodować konieczność pracy w sobotę. Dotyczy to także pięciodniowego tygodnia pracy od poniedziałku do piątku. Co zrobić w takiej sytuacji? Czy pracodawca może zmusić do pracy w sobotę i jakie prawa w tym zakresie ma pracownik?
Może zdarzyć się, że z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy lub specyfiki danego stanowiska, wymagana będzie wykonywanie pracy również w sobotę. Pracownik powinien znać swoje prawa w tym zakresie. Sprawdź, czy pracodawca może zmusić do pracy w sobotę.
Czy pracodawca może zmusić do pracy w sobotę?
Standardowy tydzień pracy trwa od poniedziałku do piątku. W takim układzie sobota jest dniem wolnym od pracy. Jednak pracodawca ma prawo do tego, aby zlecić pracownikom pracę w dzień wolny, jednak tylko w określonych przypadkach, które można uznać za wyjątkowe. Przede wszystkim polecenie pracodawcy dotyczące pracy w dzień wolny dotyczy potrzeby prowadzenia akcji ratowniczej dla ochrony zdrowia, życia lub mienia, czy też konieczności usunięcia awarii, gdy ta uniemożliwia normalną pracę zespołu lub firmy. Ponadto wykonywanie obowiązków w sobotę pracodawca może zlecić wtedy, gdy zachodzą szczególne potrzeby przedsiębiorstwa. Zgodnie z przepisem art. 151 §1 Kodeksu Pracy dodatkowe praca w sobotę traktowana jest jako liczby nadgodzinowe, chyba że system danego zakładu pracy uwzględnia sobotę jako dzień pracujący.
W jakich sytuacjach pracownik może odmówić?
Choć pracodawca nie może zmusić do pracy w sobotę pracownika, to jednak ten ostatni nie zawsze powinien odmawiać. Odmowa pracy może skutkować konsekwencjami, w tym m.in. naganą, upomnieniem, czy też zwolnieniem dyscyplinarnym. Jeżeli jednak jesteś w stanie wykazać, że zostałeś niesłusznie powołany do wykonywania obowiązków w sobotę, to możesz odmówić pracy. Dzieje się tak m.in. wtedy, gdy zakres pełnionych przez pracownika obowiązków wychodzi ponad te zlecone na sobotę. Zgodnie z przepisami prawa pracy pracownik może odmówić wykonywania obowiązków w dzień wolny, jeżeli posiada specyficzną sytuację życiową:
- uczy się w trybie zaocznym;
- ma utrudnione dojazdy z innego regionu;
- wychowuje chore dziecko.
W powyższych sytuacjach pracodawca nie może wymagać pracy w weekend. To sprawia, że pracodawca nie może tak samo traktować każdego pracownika. Jednocześnie pracodawca nie może wymagać nadprogramowej pracy w każdą sobotę.
Jak wygląda wynagrodzenie za pracę w sobotę?
Wykonywanie obowiązków w sobotę związane jest z pracą w nadgodzinach. W polskich warunkach staje się to standardem, który niweluje negatywne skutki braku siły roboczej, czy też kryzysu gospodarczego. Warto pamiętać o tym, że wykonywanie obowiązków ponad standardowy wymiar czasu pracy w godzinach nadliczbowych powinno być odpowiednio gratyfikowane. Gdy dzień pracy zgodnie z organizacją pracy wypada w sobotę, to pracownik otrzymuje za to dzień wolny w tygodniu. Alternatywą jest dodatkowe wynagrodzenie finansowe zgodnie z Kodeksem Pracy. Wynagrodzenie za nadgodziny powinno być wypłacone do końca okresu rozliczeniowego.
System pracy weekendowej
Jeszcze inną sytuacją jest system, w którym specyfika pracy wymaga wykonywania obowiązków w sobotę i niedzielę. Dzieje się to w ramach przeciętnego tygodnia pracy. Tego sytuacje występują w zakładach pracy takich jak: szpitale, restauracje, stacje benzynowe, apteki, policja, wojsko, przewóz kolejowy itp. W tego typu miejscach praca w soboty jest standardem i wymagana jest, aby zakład pracy działał prawidłowo, a ludzie byli bezpieczni.
Jeżeli pracodawca zmusza pracownika do pracy w sobotę, mimo że ten jest chroniony, to warto skontaktować się z inspektorem Państwowej Inspekcji Pracy. Wszystko po to, aby nie dochodziło do nadużyć.
- Nadgodziny w sobotę – kiedy można je zlecać, jakie wynagrodzenie za nie przysługuje i co mówi na ten temat Kodeks pracy?
- Czy pracodawca może zmusić do nadgodzin?
- Czy pracodawca może wysłać na urlop pracownika bez jego zgody?
- Dzień wolny za 1 stycznia 2023: czy nam przysługuje?
- Okres ochronny przed emeryturą – ile trwa? Jakiemu pracownikowi przysługuje ochrona przedemerytalna?
