Czym jest weksel in blanco? Sprawdź, w jaki sposób go wypełnić i kiedy lepiej z niego nie korzystać. Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się wszystkiego, co musisz widzieć o korzystaniu z weksli różnego rodzju.
Prawo wekslowe, a więc ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. o tym samym tytule, formułuje dwa główne rodzaje weksli. To więc weksel trasowany oraz własny. Oba mogą występować w wersji in blanco. Z tego artykułu dowiesz się, czym jest weksel in blanco, jak go wypełnić oraz z jakimi wiąże się korzyściami i zagrożeniami.
Co to jest weksel in blanco?
W zrozumieniu tego pojęcia pomoże rozbicie go na dwa pytania pomocnicze, a więc co to weksel oraz co to znaczy in blanco.
Weksel – co to?
Weksel jest papierem wartościowym, który służy zabezpieczeniu umowy. Stanowi formę zobowiązania jednej ze stron do dokonania zapłaty określonej w umowie i na samym wekslu. Może także być stosowany w postaci zamiennika dla pieniędzy, gdy osoba zobowiązana do zapłaty nie ma gotówki oraz środek obrotu finansowego. Nie wymaga stosowania żadnego oficjalnego druku – weksel może być wypisany ręcznie na zwykłej kartce papieru. Stanie się wekslem w momencie, gdy będzie zawierał:
- nazwę weksel;
- bezwarunkowe polecenie zapłaty określonej kwoty;
- wskazanie terminu oraz miejsca płatności;
- dane odbiorcy płatności i osoby zobowiązanej do zapłaty;
- podpis osoby wystawiającej weksel.
Rodzaje weksli
Jak wspomnieliśmy, ustawa Prawo wekslowe wskazuje dwa rodzaje weksli. Różnią się one rolami osób wystawiających:
- weksel trasowany – wystawia go osoba, którą ustawa określa mianem trasanta, dokument ten stanowi polecenie zapłaty kwoty określonej na wekslu przez trasata na rzecz remitenta, nakłada bezwarunkowy obowiązek zapłaty wskazanej na nim sumy pieniężnej już z momentem odebrania go przez trasata, maksymalny termin wpłaty zostaje wskazany na wekslu;
- weksel własny – w tym przypadku wystawcą weksla jest osoba, którą tenże papier wartościowy zobowiązuje do dokonania zapłaty na rzecz remitenta, stanowi więc formę przyrzeczenia jej dokonania; i to w określonym miejscu oraz czasie.
Co to znaczy in blanco?
In blanco jest wyrażeniem oznaczającym zgodnie z definicją słownika języka polskiego PWN: „niewypełniony, zawierający tylko podpis wystawcy”.
Czym jest weksel trasowany i własny in blanco?
Ujmując najprościej, weksel in blanco to weksel nieuzupełniony, zwykle o kwotę do zapłaty. Może być nazywany także wekslem niezupełnym. Aby stał się „zwykłym” wekslem, konieczne jest uzupełnienie brakujących informacji. Moment ich wpisania określa dodatkowy dokument wystawiany przy wekslach in blanco: deklaracja wekslowa. Strony (dłużnik i wierzyciel) określają za jego pomocą, w jakich okolicznościach weksel będzie miał zostać uzupełniony.
Deklaracja stanowi więc formę upoważnienia odbiorcy weksla in blanco do wskazania w nim brakującej informacji, np. kwoty, a tym samym do zamiany go w zwykły weksel, którym jego odbiorca prawnie może zacząć się posługiwać.
Czy weksel jest czekiem?
Dokument ten bywa często mylony z czekiem. Tym, co bez wątpienia łączy oba te rodzaje papierów wartościowych to fakt, że są poleceniem zapłaty pewnej kwoty. W rzeczywistości jednak znacznie się od siebie różnią. Weksel nie jest czekiem, a czek nie jest wekslem.
Największą różnicę między wekslem a czekiem stanowi osoba trasata (zobowiązanego do zapłaty kwoty określonej na dokumencie). W przypadku czeku może być nim wyłącznie instytucja bankowa. Na podstawie czeku ma ona wypłacić daną sumę pieniężną na rzecz trasanta z rachunku bankowego wystawcy czeku. Co więcej, czek może zostać odwołany po upływie terminu okazania go w banku.
Jakie jest główne zastosowanie weksli?
Weksel pełni trzy podstawowe funkcje, dzięki którym może służyć różnym celom. W każdej z nich można zastosować weksel in blanco.
- Funkcja kredytowa płatnicza – stosowana, jak sugeruje sama nazwa, przede wszystkim podczas udzielania pożyczek i kredytów. Weksel stanowi wówczas formę odroczenia płatności, jednocześnie zobowiązując do niej dłużnika. Można go użyć do płatności za towar albo usługę. Zamawiający, który nie ma gotówki wystawia weksel, którym zobowiązuje się do uiszczenia opłaty w określonym terminie.
- Funkcja zabezpieczająca – to właśnie dzięki niej pożyczkodawca czy sprzedający towar lub usługę może odroczyć płatność. Weksel bezwzględnie zobowiązuje trasata do zapłaty określonej sumy pieniężnej. Choć nie gwarantuje tego, że dłużnik będzie miał faktyczną możliwość uiszczenia danej kwoty, to stanowi bardzo dobrą podstawę do uzyskania sądowego nakazu zapłaty.
- Funkcja obiegowa – zgodnie z ustawą Prawo wekslowe, każdy weksel może być przenoszony przez indos dowolną liczbę razy, co nadaje mu także funkcję obiegową.
Kiedy stosowany jest weksel in blanco?
W jakich konkretnych sytuacjach wystawienie weksla niezupełnego przyda się przedsiębiorcy? Przede wszystkim wtedy, gdy przedsiębiorca potrzebuje gotówki „na wczoraj”, np. celem okazyjnego zakupu sprzętu.
Weksel in blanco może zwiększyć jego wiarygodność w oczach pożyczkodawcy (np. zaprzyjaźnionego przedsiębiorcy). Nawet gdyby unikał on spłacenia długu, to na podstawie deklaracji wekslowej (oczywiście posiadającej odpowiednie zapisy) pożyczkodawca będzie mógł wpisać jego kwotę w weksel in blanco i żądać jego realizacji. Gdy pożyczkobiorca w dalszym ciągu będzie unikał płatności, druga strona będzie mogła skorzystać z funkcji zabezpieczającej weksel i wystąpić o sądowy nakaz zapłaty.
Co więcej, weksel in blanco daje możliwość wskazania poręczycieli. Dzięki temu dokument może pomóc w otrzymaniu kredytu przez młodą firmę. Choć bank nie ma pewności, czy ta utrzyma się długo na rynku, to dzięki zabezpieczeniu w postaci poręczycieli wie, że w razie braku wypłacalności będzie mógł zwrócić się o spłatę kredytu do dodatkowych podmiotów.
Z jakim ryzykiem wiąże się wystawienie weksla in blanco?
Przedsiębiorca, który zastanawia się nad wystawieniem weksla własnego in blanco, powinien zdawać sobie sprawę ze związanego z nim zagrożenia oszustwa. To pojawia się szczególnie w sytuacji, gdy dokument wystawiany jest między dwoma przedsiębiorstwami (a nie, np. wystawiającym i bankiem przy staraniu o kredyt).
Po pierwsze nieuczciwy przedsiębiorca będący odbiorcą należności (remitentem) może źle wykorzystać sytuację, w której deklaracja wekslowa upoważni go do uzupełnienia weksla. Dotyczy to przede wszystkim tych modeli in blanco, w których nie została uzupełniona kwota (np. pożyczki). Remitent, działając w złej wierze, może wprowadzić kwotę wyższą niż tę, która stanowiła rzeczywistą wartość pożyczki. Tym samym będzie mia możliwość skierowania sprawy na drogę egzekucyjną i rościć o zwrot jeszcze wyższej kwoty. Istnieje oczywiście metoda na zabezpieczenie przed taką sytuacją, o czym przeczytasz w dalszej części tekstu.
Kolejnym z możliwych problemów jest skierowanie przez remitenta sprawy do sądu pomimo rzeczywistej terminowej spłaty pożyczki. Pożyczkobiorca będzie musiał udowodnić pokrycie wymaganych wekslem kosztów, co może trwać nawet miesiącami i niestety wiąże się z kosztami sądowymi.
Co więcej, nieuczciwy przedsiębiorca może także przenieść weksel na inną osobę – gdy sam uzyska już określoną na nim sumę pieniężną. Tym samym zobowiązuje swojego byłego dłużnika do spłacenia np. własnego długu zaciągniętego u jeszcze innego podmiotu. I ponownie udowodnienie, że weksel in blanco został opłacony przed jego przeniesieniem, będzie wymagał stanięcia przed sądem.
Jak poprawnie zawrzeć porozumienie wekslowe?
Podstawowym zabezpieczeniem wekslowym jest wspomniana deklaracja wekslowa. W ogromnej mierze od tego, w jaki sposób zostanie sporządzona, będzie zależało czy realizacja weksla przebiegnie w sposób uczciwy. Aby przedsiębiorca pełniący rolę trasata miał pewność, że nie padnie ofiarą oszustwa, powinien zadbać, by deklaracja uwzględniała:
- sumę pieniężną stanowiącą przedmiot weksla, w przypadku braku wskazania jej na deklaracji remitent będzie mógł uzupełnić ją w sposób dowolny, tym samym znacznie podwyższając wartość kwoty podlegającej zwrotowi;
- zobowiązanie remitenta do poinformowania dłużnika o zamiarze uzupełnienia weksla;
- obowiązek poinformowania trasata o przeniesieniu weksla na osobę trzecią;
- obowiązek zwrotu weksla trasatowi w momencie terminowej spłaty zadłużenia;
- informację o tym, którego konkretnego weksla dotyczy deklaracja;
- podpis obu stron; zarówno trasata, jak i remitenta;
- dokładny opis okoliczności, w których remitent zostanie upoważniony do uzupełnienia weksla.
Jak wypełnić weksel in blanco?
Istotną wypełnienia weksla in blanco jest to, by po uzupełnieniu wszystkich informacji stał się wekslem zupełnym. Należy przy tym mieć na uwadze, aby proces ten był zgodny z zawartą wcześniej deklaracją. Uzupełnianie dokumentu zawsze rozpocznij więc od dokładnego zapoznania się z treścią porozumienia.
Zadbaj o to, by uzupełniony weksel posiadał wszystkie informacje wymagane przez przepisy prawa określone w ustawie Prawo wekslowe. Zgodnie z art. 1., weksel trasowany ma zawierać:
- nazwę weksel występującą w tekście dokumentu i wskazaną w języku, w którym zostanie spisane całe pismo;
- bezwarunkowe polecenie zapłaty określonej sumy pieniężnej – i wskazanie tej kwoty, najlepiej zarówno w formie liczbowej, jak i literowej;
- nazwisko trasata;
- nazwisko remitenta;
- termin i miejsce płatności – termin może zostać wskazany na cztery sposoby:
- w formie konkretnej daty – wskazującej maksymalny dzień zapłaty;
- w formie wskazania określonego czasu po konkretnej dacie – np. płatność w terminie do 14 dni od ostatniego dnia maja 2021 roku;
- za okazaniem – weksel będzie podlegał opłaceniu w dniu, w którym zostanie okazany wystawcy;
- w konkretnym terminie po okazaniu – a więc np. do 14 dni po dacie okazania wekslu wystawcy;
- datę i miejsce wystawienia weksla – uzupełniając je na wekslu in blanco, należy pamiętać, by nie wprowadzić daty jego płatności, tylko rzeczywistą datę wystawienia, a więc podpisana pustego; z kolei miejsce wystawienia ma zawierać tylko nazwę miejscowości;
- podpis trasanta (wystawcy dokumentu).
W przypadku wekslu własnego można pominąć wskazanie nazwiska trasata w treści dokumentu, ponieważ pojawi się ono w podpisie wystawcy (będzie nim właśnie trasant).
Weksel in blanco może stanowić bardzo wygodną formę poświadczenia swojej wypłacalności. Warto mieć jednak na szczególnej uwadze idące z nim w parze zagrożenia – i maksymalnie się przed nimi uchronić, stosując odpowiednie zapisy w deklaracji wekslowej. Aby jeszcze bardziej podnieść poziom bezpieczeństwa transakcji, można w treści samego weksla zawrzeć adnotację o płatności „na rzecz” danej osoby. To wyrażenie sprawi, że remitent nie będzie miał możliwości przeniesienia weksla na osobę trzecią.
- Chcesz ubiegać się o dodatek aktywizacyjny? Sprawdź, komu przysługuje oraz jak go otrzymać!
- Umowa o pracę i umowa zlecenie u innego pracodawcy 2024
- Zaświadczenia o zarobkach – komu potrzebny jest ten dokument? Kiedy wystawia się zaświadczenie o dochodach?
- Umowa zlecenie a urlop wypoczynkowy. Co mówi o tym Kodeks pracy?
- Umowa dożywocia a zachowek
