Prawo własności intelektualnej to popularny temat w dobie rozwoju technologicznego. Czy wiesz, jakie dobra są chronione określonymi ustawami? Jeśli jesteś przedsiębiorcą i nie czujesz się pewnie w tym temacie, koniecznie zapoznaj się z naszym artykułem.
Zanim przejdziemy do tego, jakie prawo chroni własność intelektualną, wyjaśnijmy od razu, czym ono jest. W skrócie można powiedzieć, że jest to zbiór przepisów regulujących zasady korzystania i ochrony z własności intelektualnej. W Polsce pod pojęciem prawa własności intelektualnej rozumie się przepisy prawa autorskiego i przepisy dotyczące patentów oraz znaków towarowych. Czy za nieprzestrzeganie tych zapisów prawnych grożą surowe konsekwencje? Sprawdź, co powinieneś wiedzieć w tej kwestii jako przedsiębiorca lub pracownik. Przeczytaj!
Jakie źródła prawa regulują prawo ochrony własności intelektualnej?
W Polsce obowiązuje ogromna liczba przepisów, które składają się na prawo własności intelektualnej. Zastosowanie znajdą przepisy kilku odrębnych gałęzi, a niektóre odsyłają do prawa cywilnego (np. przepisy prawa spadkowego w zakresie zasad dziedziczenia praw spadkodawcy).
Ustawy o ochronie praw własności intelektualnej
Jak już wiesz, nie istnieje tylko jedna ustawa o ochronie własności intelektualnej. Aktami prawnymi, które stanowią o ochronie praw własności intelektualnej, są takie ustawy, jak:
- Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych;
- Ustawa – Prawo własności przemysłowej;
- Ustawa o ochronie baz danych;
- Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Czym jest własność intelektualna – znaczenie pojęcia
Własność intelektualna to pojęcie, które oznacza grupę pewnych dóbr. Są to dobra niematerialne będące wytworem umysłu człowieka. Mogą to być np. utwory pozostające pod ochroną praw autorskich, innowacyjne rozwiązania techniczne czy twory graficzne.
Co chroni prawo własności intelektualnej? Co to utwór i jakie ma cechy?
Podstawowym elementem podlegającym ochronie prawa własności intelektualnej (a dokładniej – prawa autorskiego) jest utwór. Aby mógł zostać objęty taką ochroną, niezbędne jest zaistnienie pewnych cech określonych przepisami prawa. Musi on w wystarczający sposób odróżniać się od innych istniejących już treści oraz mieć charakter wyjątkowy. Powinien on być również ustalony, co oznacza, że musi istnieć w sposób dostępny dla osób trzecich.
Komu przysługują prawa autorskie?
Prawo własności intelektualnej przyznaje twórcy prawo do ochrony utworu. Twórca to ktoś, która wytworzył określone dzieło. Nie musi to być jedna osoba. Prawa autorskie do dzieła mogą przysługiwać kilka osobom, jeśli utwór jest ich wspólnym wytworem w ramach zgodnego współdziałania. Osoby, które współpracowały przy wytworzeniu dzieła, noszą miano współtwórców.
Jakie prawa przysługują twórcom i współtwórcom?
Wspomnieć trzeba o kluczowych zapisach odnoszących się do prawa własności intelektualnej. Są to prawa związane są sposób ścisły z twórcą oraz prawa, które mają cechę zbywalności i jako takie nie są przywiązane do konkretnej osoby. Podział ten ma znaczenie w sytuacji, gdy twórca przekazuje innemu podmiotowi prawa. Może to się stać na mocy czynności prawnej (np. sprzedaż) lub wtedy, gdy dochodzi do ich przejścia z mocy prawa (na rzecz spadkobierców).
Ochrona praw własności intelektualnej i jej rodzaje
Wiesz już, czym jest własność intelektualna i w jakich aktach prawnych należy szukać informacji na ten temat. Pora zastanowić się, jak wygląda ochrona własności intelektualnej. Podstawową i najbardziej powszechną formą są prawa autorskie. Zgodnie z prawem własności intelektualnej prawa autorskie przysługują już od momentu powstania dzieła, nie wymagają czynności rejestracyjnych ani zgłoszeniowych. Jakie są inne możliwości?
Patenty
Patent jest prawem właściciela wynalazku do korzystania z rozwiązania technicznego, którego jest autorem. Prawo własności intelektualnej przyznaje mu pełnomocnictwo do wyłącznego korzystania z opatentowanego wynalazku.
Wzory użytkowe
Wzorem użytkowym określa się innowacyjne zastosowanie rozwiązania użytkowego, które można zastosować do celów przemysłowych. Rozwiązanie to ma dotyczyć kształtu lub budowy przedmiotu. Rzecz ta musi mieć charakter trwały lub składać się z większej liczby elementów mających cechę trwałości.
Znak towarowy w świetle prawa własności intelektualnej
Prawo własności intelektualnej stwarza również możliwość ochrony różnorakich form wytworu przedsiębiorcy dzięki konstrukcji znaku towarowego. Może to być:
- logo;
- melodia;
- forma przestrzenna;
- rysunek;
- słowo.
Aby przedsiębiorca mógł chronić swój znak towarowy, musi zarejestrować go w Urzędzie Patentowym RP.
Tajemnica przedsiębiorstwa
Definicję tajemnicy przedsiębiorstwa zawiera Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Przez pojęcie to prawo własności intelektualnej rozumie informacje o charakterze technicznym i organizacyjnym, które dotyczą przedsiębiorstwa. Informacje te muszą mieć charakter wewnętrzny, więc dostęp osób trzecich do nich jest ograniczony. Przedsiębiorca musi również podjąć odpowiednie kroki dla zachowania poufności.
Kradzież własności intelektualnej – czym jest i co za nią grozi?
Kradzieżą własności intelektualnej w rozumieniu przepisów prawa własności intelektualnej będzie każde działanie, które narusza prawa twórcy i do którego podmiot wykorzystujący utwór nie został w żaden sposób upoważniony. Korzystanie z cudzych utworów w sposób nieuprawniony, a także utrwalanie, rozpowszechnianie lub przywłaszczanie sobie autorstwa będzie działaniem naruszającym prawo. Jak można na to zareagować?
Droga cywilna
Prawo własności intelektualnej przewiduje określone środki reakcji, które są odpowiedzią na łamanie przepisów. Będą to m.in. sankcje cywilne. Twórca może żądać zaniechania naruszenia i usunięcia jego skutków. Na rzecz właściciela utworu może zostać zasądzone odszkodowanie za szkodę majątkową lub zadośćuczynienie za doznaną krzywdę.
Sankcje karne
Sankcje cywilne nie są jedynymi konsekwencjami, jakie grożą osobom naruszającym przepisy prawa własności intelektualnej. W grę wchodzi tu bowiem odpowiedzialność karna naruszyciela. Przestępstwem, za które można odpowiadać karnie, jest przykładowo plagiat, a także nieuprawnione lub sprzeczne z ustalonymi warunkami upublicznianie utworów.
Co nie podlega ochronie własności intelektualnej?
Prawo własności intelektualnej nie chroni wszystkich twórców i utworów, ponieważ inaczej utrudnione byłoby np. funkcjonowanie prasy i innych mediów. Czego nie obejmują opisywane przepisy?. Prawo własności intelektualnej nie będzie chronić:
- źródeł prawa w postaci aktów normatywnych (mogą one być zatem powielane);
- urzędowych projektów;
- krótkich notatek prasowych.
Prawo własności intelektualnej jest jednym z najważniejszych zapisów, które dotyczą praw autora do swojego dzieła. Warto wiedzieć, co jest chronione przepisami, a czego one nie obejmują, aby świadomie posługiwać się cudzymi dobrami i nie narazić na konsekwencje prawne.
- Społeczny inspektor pracy – kim jest i jakie ma uprawnienia? Poznaj społeczną inspekcję pracy
- Okres ochronny przed emeryturą – ile trwa? Jakiemu pracownikowi przysługuje ochrona przedemerytalna?
- Umowa zlecenie a ciąża
- Formy zatrudnienia pracownika w Polsce – nie tylko umowa o pracę. Poznaj rodzaje zatrudnienia
- Umowa zlecenie a urlop wypoczynkowy. Co mówi o tym Kodeks pracy?
Zobacz również:
