Wypadek przy pracy to nie każde zdarzenie, który przytrafia się w miejscu pracy. Czasami można mu zapobiec, w innych przypadkach – niekoniecznie. Sprawdź, jakie są obowiązki pracodawcy w razie wypadku przy pracy oraz co przysługuje pracownikowi.
Wypadek przy pracy to nieprzyjemne zdarzenie, którego chcieliby uniknąć zarówno pracownik, jak i pracodawca. Wyklucza on z możliwości wykonywania obowiązków, choć skutki mogą być różne. Czasami wypadek w miejscu pracy powoduje trwałe kalectwo, w innych przypadkach – jedynie czasowe zwolnienie. Niezależnie od skali zdarzenia, pracownik ma swoje prawa, z których realizacji musi wywiązać się zwierzchnik. Warto zatem wiedzieć, co należy do obowiązków pracodawcy. Z naszego tekstu dowiesz się, między innymi tego, co jest uznawane za wypadek w pracy i jak zgłosić zawiadomienie o wypadku przy pracy.
Co jest uznawane za wypadek przy pracy?
Nie wszystkie nieszczęśliwe zdarzenia zostaną uznane za wypadki w pracy. Definicja jest ściśle sprecyzowana w Kodeksie pracy, przez co nie powinna pozostawiać pola do nadużyć. Wypadek przy pracy musi przede wszystkim nastąpić nagle i być wywołany przez jakiś czynnik zewnętrzny. Oprócz tego, fakt wystąpienia szczególnych okoliczności musi wywołać u ofiary uraz lub spowodować jej śmierć. Najważniejszym kryterium jest jednak związek z pracą. Jeżeli dane zdarzenie nie miało związku z wykonywanymi obowiązkami, najpewniej nie zostanie uznane za wypadek przy pracy.
Co oznacza związek z pracą w wypadku przy pracy?
Wspomniany związek z pracą może pozostawiać pole do dużych interpretacji. Uznaje się, że mowa o sytuacji, która wiąże się z wykonywaniem zwykłych czynności zawodowych. Mogą one być zlecone przez pracodawcę, ale też być działaniami na rzecz pracodawcy bez jego polecenia.
Wypadek w czasie pracy może też nastąpić wtedy, gdy dana osoba jest do dyspozycji pracodawcy, ale nie wykonuje akurat obowiązków. Są to czasami bardzo trudne do ustalenia okoliczności. Z tego powodu w procesie ich określania stosunkowo często bierze udział sąd.
Jakie nietypowe zdarzenia mogą być uznawane za wypadki przy pracy?
Wbrew nazwie wypadek przy pracy nie zawsze musi wiązać się stricte z wykonywaniem danych obowiązków. Czasami do jego zaistnienia wystarczą też inne okoliczności. Należą do nich:
- odbywanie służby zastępczej;
- wykonywanie pracy na podstawie umowy agencyjnej bądź umowy zlecenia;
- uprawianie zawodowo sportu przez osobę pobierającą stypendium sportowe;
- pełnienie mandatu senatora bądź posła;
- odbywanie szkolenia bądź stażu przygotowawczego do danego zawodu przez dorosłą osobę;
- współpraca przy wykonywaniu na przykład umowy o świadczenie usług;
- sprawowanie czynności religijnych przez osobę duchowną lub prowadzenie działalności związanej z funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi;
- nauka w Krajowej Szkole Administracji Publicznej przez osoby, które pobierają stypendium i są słuchaczami na tej uczelni;
- działalność rolnicza i pozarolnicza.
Jakie są rodzaje wypadków przy pracy?
Wszystkie wyżej wymienione przypadki mogą przynieść różne skutki. To, jakie są rodzaje wypadków przy pracy, zależy od ich okoliczności. W zależności od nich można wymienić:
- śmiertelny wypadek w miejscu pracy – w tym przypadku zgon nie musi nastąpić zaraz po nastąpieniu okoliczności. Aby wypadek był uznany za śmiertelny, ofiara musi umrzeć w przeciągu 6 miesięcy od doznania urazu;
- ciężki wypadek w czasie pracy – ten rodzaj wypadku uwzględnia występowanie wyjątkowo dużych uszkodzeń. Może to być na przykład utrata jakiegoś zmysłu, naruszenie podstawowych funkcji ciała, zeszpecenie lub zniekształcenie ciała albo choroba nieuleczalna. Nie można także zapomnieć o urazach psychicznych – jeśli są one trwałe, będą uznane za ciężki wypadek;
- lekki wypadek przy pracy – jest to każde zdarzenie, które nie ma skutków wymienionych w powyższym podpunkcie;
- wypadek zbiorowy przy pracy – tego typu zdarzenie dotyczy zawsze przynajmniej dwóch osób. Stopień ich obrażeń nie zawsze musi być taki sam. Jeśli jedna z ofiar będzie wyraźnie mniej lub bardziej poszkodowana od innych, to zdarzenie będzie rozpatrywane jako wypadek zbiorowy przy pracy.
Obowiązki pracodawcy w razie wypadku przy pracy
Jeśli dochodzi do wypadku przy pracy, to do czasu ustalenia okoliczności, pracodawca ma pewne obowiązki. Musi przede wszystkim zabezpieczyć odpowiednio miejsce zdarzenia. Nie mogą mieć do niego dostępu osoby niepowołane, niezależnie, czy są zatrudnione, czy nie. Wypadek w pracy według BHP nakazuje również wstrzymanie się z uruchamianiem maszyn, które zostały zatrzymane w związku ze zdarzeniem. Oprócz tego, w miejscu incydentu nie powinno zostać zmienione położenie przedmiotów. Jest to szczególnie istotne wtedy, gdy pomaga ustalić, dlaczego wypadek przy pracy miał miejsce.
Jak zgłosić wypadek w pracy? Opis procedury
Każdy pracodawca powinien wiedzieć, jak zgłosić wypadek w pracy. Jednym z pierwszych obowiązków pracodawcy po otrzymaniu zgłoszenia o wypadku jest powołanie zespołu, który zbada okoliczności zdarzenia. Mogą do niego należeć pracownicy kierujący służbą BHP oraz inspektorzy społeczni. Jeśli w przedsiębiorstwie nie ma takich stanowisk, należy powołać osoby pełniące te funkcje.
W razie wypadku przy pracy należy dopełnić też pewnych czynności. Należą do nich:
- oględziny miejsca wypadku, w szczególności stanu maszyn i narzędzi oraz sprzętu ochronnego;
- wysłuchanie poszkodowanego, o ile ten jest w stanie rozmawiać, oraz świadków wypadku;
- zasięgnięcie opinii specjalistów, w szczególności lekarza;
- zebranie dowodów, które mogą być istotne;
- dokonanie kwalifikacji prawnej;
- wypełnienie obowiązków, które wyeliminują zagrożenie w przyszłości.
W niektórych przypadkach po wystąpieniu wypadku przy pracy może być konieczne wykonanie fotografii lub ilustracji z miejsca zdarzenia.
Wypadek w pracy – jakie dokumenty trzeba wypełnić?
W razie wypadku przy pracy procedura wymaga sporządzenia specjalnego protokołu. Musi on zostać spisany w przeciągu 14 dni od wypadku i uwzględniać opinię każdego członka powołanego zespołu powypadkowego.
Jeśli wypadek przy pracy spowodował śmierć osoby, to do protokołu ma wgląd jej rodzina. Następnie może ona zgłosić zastrzeżenia, wyjaśnienia bądź jakiekolwiek inne uwagi. Gdy poszkodowany przeżył, może to zrobić samodzielnie. Ma także prawo do sporządzania odpisów, kopii oraz notatek.
W niektórych przypadkach zatwierdzony dokument powinien trafić do inspektora pracy. Taka dokumentacja wypadku przy pracy musi być przechowywana przez 10 lat.
Co powinno się zawrzeć w dokumentach raportujących wypadek przy pracy?
Gdy zdarzy się wypadek przy pracy, procedura wymaga zebrania dokumentów w rejestrze wypadków pracy. Spis ten musi być prowadzony w każdym zakładzie, niezależnie od jego wielkości. W protokołach są oczywiście wymagane pewne konkretne informacje. Raportując wypadek przy pracy, trzeba uwzględnić dane takie jak:
- imię i nazwisko ofiary (lub ofiar) wypadku;
- miejsce i data zdarzenia oraz datę sporządzenia protokołu;
- skutki, jakie incydent miał dla poszkodowanych;
- decyzję, czy dane zdarzenie było wypadkiem przy pracy;
- data przekazania do ZUS wniosku o świadczenia związane z wypadkiem;
- liczba dni, kiedy ofiara nie jest w stanie wykonywać obowiązków w związku z wypadkiem;
- wszelkie inne istotne informacje, które mogą mieć znaczenie.
Kto otrzymuje dokumentację związaną z wypadkiem przy pracy?
Odpowiedni protokół jest sporządzany zawsze w trzech egzemplarzach. Jeden trafia do poszkodowanego bądź uprawnionego członka rodziny. Drugi należy do podmiotu, który ustala okoliczności bądź przyczyny wypadku. Trzeci pozostaje w zakładzie pracy pod warunkiem, że dane zdarzenie zostało rzeczywiście uznane za wypadek przy pracy. Oczywiście, wszystkie te dokumenty muszą być takie same i nie mogą się różnić, gdyż będą wówczas niewiarygodnym dowodem.
Jakie świadczenia są wypłacane za wypadek przy pracy?
W zależności od tego, jakie zdarzenie miało miejsce i jakie były jego skutki, poszkodowanemu przysługują różnego typu świadczenia. Za wypadek przy pracy mogą zostać wypłacone:
- jednorazowe odszkodowanie – w wysokości 20% średniego wynagrodzenia na danym stanowisku; przysługuje ofierze lub rodzinie zmarłego;
- zasiłek chorobowy – wypłacany na przykład w razie wypadku, który został wywołany chorobą zawodową;
- świadczenie rehabilitacyjne – przysługuje wtedy, gdy zasiłek chorobowy zostanie wyczerpany, ale rehabilitacja bądź dalsze leczenie dają szansę na poprawę stanu zdrowia;
- zasiłek wyrównawczy – mają do niego prawo osoby, którym pensja została obniżona na skutek uszczerbku na zdrowiu;
- renta z tytułu niezdolności do pracy – jest wypłacana wtedy, gdy w wyniku wypadku lub choroby zawodowej dana osoba utraciła możliwość wykonywania obowiązków;
- renta szkoleniowa – przysługuje tym, którzy muszą przekwalifikować się z powodu odniesionego uszczerbku na zdrowiu;
- renta rodzinna – to świadczenie dla członków rodziny osoby zmarłej na skutek wypadku przy pracy;
- dodatek pielęgnacyjny – pokrywa koszty leczenia stomatologicznego, ortopedycznego lub koniecznych szczepień.
Wypadek w pracy – kto płaci za szkody?
W większości przypadków pieniądze z tytułu różnego rodzaju wynagrodzenia wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Czasem to pracodawca ponosi koszty związane z wypadkiem przy pracy. Musi on na przykład opłacić działalność zespołu badającego okoliczności wypadku. Oprócz tego, zazwyczaj przy udziale ubezpieczyciela, poszkodowany może wystąpić o rentę bądź zadośćuczynienie od pracodawcy. Jeśli wypadek przy pracy wynika z działania lub braku działań zwierzchnika, to można pociągnąć go do odpowiedzialności cywilnej.
Wypadek przy pracy to najczęściej trudny temat, który wymaga realizowania odpowiednich procedur. Ofiara lub jej rodzina mają prawo do określonych świadczeń, o ile oczywiście wykazane zostanie, że to właśnie wykonywanie obowiązków spowodowało poniesione obrażenia. Z tego powodu warto wiedzieć jak najwięcej o wypadku przy pracy – jakie dokumenty są w jego przypadku potrzebne i jak wygląda procedura zgłoszenia.
- Kiedy można nie uznać wypadku przy pracy? Ważne informacje dla pracodawcy i pracownika
- Obowiązki zespołu powypadkowego – co wchodzi w ich skład?
- Zasady BHP – bezpieczeństwo i higiena w pracy
