Know-how to jeden z ważnych składników majątku firmy, zaraz obok nieruchomości i ruchomości. Zasoby niematerialne niejednokrotnie są cenniejsze niż te materialne. Czym zatem dokładnie jest know-how, co oznacza dla przedsiębiorstwa i jak można je chronić?
Know-how to pojęcie ściśle związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, jednak nie każdy wie, co może oznaczać. Część osób kojarzy know-how tylko z korporacjami lub firmami technologicznymi. Tymczasem termin ten określa specjalistyczną wiedzę, opartą o doświadczenie danej firmy. Dlatego know-how spotykane jest w każdym biznesie, chociaż podkreślić trzeba, że pojęcie odnosi się nie do wszystkich procesów, a jedynie takich, które odróżniają firmę od konkurencji.
Know-how – definicja
Czym jest know-how? Pojęcie w języku angielskim to dosłownie „wiedzieć jak”. Co to tak naprawdę oznacza i jak można to przetłumaczyć? W języku polskim najbliżej jest tu do sformułowania „jak robić”. Know-how to fundament wszelkich dziedzin gospodarki, przemysłu, technologii i innych obszarów. Określane jest jako pewien zbiór wiedzy, który nie jest dostępny powszechnie, umiejętności, a także możliwości do wykonania konkretnych działań, które w efekcie przynoszą określony wynik.
Pojęcie wskazuje zarówno na specjalistyczną wiedzę, jak równie opracowane procesy manualne. Innymi słowy jest to zbiór informacji praktycznych o niejawnym i istotnym charakterze, które wynikają z doświadczenia i przeprowadzonych testów. Ważne jest także to, że know-how to informacje nieopatentowane, ale jednocześnie wyróżnia je poufność.
Rodzaje know–how
Know-how to informacje poufne, które posiadają wartość gospodarczą dla danego przedsiębiorstwa. Wśród informacji stanowiących tajemnicę firmy może znajdować się wiedza techniczna i technologiczna, ale także sposób zarządzania finansowania, umiejętności sprzedażowe i handlowe czy organizacja przedsiębiorstwa.
Przykłady know-how wymieniamy poniżej:
- bazy danych, włączając w to bazy klientów;
- informacje techniczne;
- wzory umów;
- przepisy i różne receptury;
- strategie;
- systemy archiwizowania danych;
- sposoby zarządzania przedsiębiorstwem;
- skrypty rozmów sprzedażowych;
- nieopatentowane wynalazki i technologie;
- wyniki analiz, badań naukowych i audytów;
- poufne informacje na temat produktów;
- procedury organizacyjne w firmie;
- etapy procesu produkcyjnego.
Know–how w polskim prawie
Jaka jest definicja prawna know-how? Tak naprawdę pojęcie to nie jest ściśle zdefiniowane. Jednak można znaleźć o nim wzmiankę w przepisach podatkowych, a konkretniej w ustawie dotyczące podatku dochodowego od osób fizycznych. Know-how, według art. 5a ust. 34 lit. c jest udokumentowaną wiedzą (informacją), którą wykorzystać można w działalności przemysłowej, naukowej i handlowej. Z kolei art. 29 ust. 1 pkt 1 tej samej ustawy opisuje know-how jako całość wiedzy, opartej na doświadczeniu w wyżej wymienionych dziedzinach. Rozwinięcie pojęcia można znaleźć także w rozporządzeniu Rady Ministrów (związanym z 3 traktatem), dotyczącym wyłączenia niektórych rodzajów porozumień w sprawie transferu technologii spod zakazu porozumień opisujących czyn nieuczciwej konkurencji.
W celu określenia wiedzy jako know-how muszą być spełnione także inne cechy. A oto one:
- istotność dla procesu lub wykonywania usługi – wiedza, którą określa się jako know-how, musi być niezbędna dla procesu, a jednocześnie wyróżniać się od powszechnie przyjętych praktyk;
- niejawność – dane nie są powszechnie znane, nie można ich ujawnić lub przekazać nieupoważnionych osobom;
- zidentyfikowanie – know how musi być wystarczająco zrozumiałe, zredagowane czytelnie i dokładnie opisane.
Know–how a tajemnica przedsiębiorstwa
Know-how i tajemnica przedsiębiorstwa to dwa różne terminy, chociaż wiele osób je ze sobą myli. Definicja pojęcia know-how mówi, że to informacje, które związane są z wykonywanie działalności usługowej, handlowej lub naukowej firmy. Na podstawie wiedzy know-how odbywają się wszystkie ważne procesy w przedsiębiorstwie. Z kolei tajemnica przedsiębiorstwa to dużo szersze pojęcie. Obejmuje ono nie tylko know-how, ale także informacje o kondycji finansowej firmy, jej zobowiązaniach, dane pracowników, a także szczegóły zawieranych umów.
Umowa know-how
Jeśli chodzi o obrót know-how, można tego dokonać na podstawie przepisów ogólnych Kodeksu cywilnego. Umowa know-how to umowa handlowa, ale nie jest związana stricte ze sprzedażą. Przedmiotem obrotu nie bowiem dobra materialne, tylko specjalistyczna wiedza. Kupujący nie nabywa prawa do know-how – może jedynie z niego korzystać. Ten typ umowy często spotykany jest we franczyzie. Dzięki temu, że franczyzodawca przekazuje przedsiębiorcy know-how, ten ostatni nie musi samodzielnie zdobywać informacji niezbędnych do prowadzenia lokalu.
Pozwala to także prowadzić biznes spójnie, pomimo wielu lokalizacji i różnych właścicieli. Franczyzobiorca zobowiązany jest do zachowania tajemnicy, jeśli chodzi o know-how. Przekazaną mu wiedzę może wykorzystywać wyłącznie w celu prowadzenia konkretnej działalności gospodarczej.
Prawa i obowiązki stron
Umowa know-how podpisywana jest przez dwie strony. Jedną z nich jest licencjodawca, który przekazuje wiedzę, a drugą licencjobiorca, który nabywa dostęp do tajemnic przedsiębiorstwa. Umowa określa nie tylko zakres, ale także sposób przekazania know-how. Zawiera także termin graniczny i warunki wypowiedzenia dokumentu.
Udzielający know-how jest zobowiązany do:
- udostępnienia wiedzy, która jest przedmiotem umowy;
- umożliwienia korzystania z przedmiotu umowy, czyli dostarczenia odpowiednich dokumentacji, przeszkolenie licencjobiorcy, montaż niezbędnych maszyn itp.
Odbiorca know-how jest zobowiązany do:
- zachowania nabytych informacji w tajemnicy;
- wypłacenia ustalonego wynagrodzenia w zamian za możliwość korzystania z przedmiotu umowy;
- wypełnienia warunków gwarancji lub zabezpieczenia, jeśli takie występują w umowie.
Czy warto chronić know–how i jak można to robić?
Czy warto chronić niematerialne dobra firmy? Zdecydowanie każdy przedsiębiorca powinien o to dbać i podjąć wszelkie działania w celu zabezpieczenia know-how. W końcu to wiedza i doświadczenie, które jest podstawą działalności gospodarczej. Trzeba jednak pamiętać, że know-how nie ma odkrywczego charakteru, a więc nie można go opatentować. Nie oznacza to jednak, że nie można go chronić. Według Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji czynem, który wypełnia te przesłanki, jest przekazanie, ujawienie lub wykorzystanie informacji, które stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. Niedozwolone jest także nabywanie ich od osoby nieuprawnionej, jeśli narusza to interes przedsiębiorcy.
Nie można zatem przekazywać takich informacji innej osobie, ani nie mogą służyć do wykorzystania w działalności gospodarczej. Stanowi to bowiem naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa. Za ujawnienie lub wykorzystanie takich informacji można podlegać grzywnie lub nawet karze ograniczenia wolności.
Know-how to bardzo ważne pojęcie, które z pewnością trzeba znać. Jest podstawą działalności firmy i stanowi o jej wyróżnikach. Z pewnością warto chronić know-how i traktować je jako dobro całego przedsiębiorstwa.
- Jak założyć firmę? Od własnej działalności dzieli cię już tylko 6 prostych kroków!
- Pasywa – definicja, rodzaje oraz wszystko, co warto o nich wiedzieć
- Jak wymyślić nazwę firmy? Sprawdź, jakie są sposoby na stworzenie nazwy dla firmy
- Spółka z o.o. – podstawowe informacje na temat jednej z najpopularniejszych form prowadzenia firmy. Poznaj jej wady i zalety
- Do czego służy numer REGON i jak go uzyskać?
Zobacz również:
