Cena brutto to określenie, z którym możesz zetknąć się, nawet jeśli nie prowadzisz działalności gospodarczej i jesteś zwykłym konsumentem. Co właściwie oznacza brutto? Przeczytaj nasz tekst, a poznasz niezbędne informacje na ten temat. Miłej lektury!

Zgodnie z ogólnym podejściem cena brutto to pojęcie oznaczające, że dana kwota uwzględnia już różnego rodzaju obciążenia, w tym w szczególności zobowiązania publicznoprawne (VAT, podatek dochodowy, akcyza) oraz inne opłaty wymagane przepisami. Jeżeli chodzi o polski rynek, to cena brutto jest istotna przede wszystkim z punktu widzenia podatku od towarów i usług, aczkolwiek przelicznik: brutto-netto stosuje się także podczas takich działań, jak np. określanie wysokości wynagrodzenia.

Cena – podstawowe informacje

Czym jest cena? Odpowiedź na to pytanie możemy znaleźć w literaturze przedmiotu (opracowania naukowe z zakresu ekonomii), jak i prawodawstwie dotyczącym działalności gospodarczej. Aby poznać odpowiedź odnośnie tego, czym jest cena, można także zajrzeć do ustawy z dnia 5 lipca 2001 roku.

Zgodnie z zapisami, które się tam znajdują, cena jest rozumiana jako określona liczba jednostek pieniężnych, którą kupujący (konsument detaliczny lub kontrahent biznesowy) zobowiązuje się zapłacić w ramach transakcji zakupu towaru lub usługi. Co ważne, w tym akcie prawnym zaznacza się, że tak postrzegana cena towaru zawiera już podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy. A zatem cena z ustawy z dnia 5 lipca 2001 roku jest ceną brutto.

Jeżeli chodzi o handel detaliczny, sprzedawca jest zobowiązany do przedstawiania na etykietach towarów cen brutto. Dzięki temu klient sklepu, robiąc zakupy, otrzyma jasną informację o tym, jaki jest ostateczny koszt zakupu produktu. Nieco inaczej wygląda sytuacja w przypadku zawierania transakcji zakupu, gdy obydwie strony są przedsiębiorcami prowadzącymi działalność gospodarczą. Jeśli chodzi o transakcje typu B2B (z ang. business-to-business), to strony transakcji mają na etapie większą dowolność w zakresie określania cen w umowie. Możliwe jest stosowanie cen bez podatków pośrednich, aczkolwiek przepisy wymagają w takiej sytuacji jasnego wskazania, że chodzi o ceny netto. Jeśli nie zostanie to jasno określone, informację o cenie traktuje się domyślnie jako kwotę brutto.

Zobacz także  Ile zarabia spawacz w Norwegii? Czy emigracja jest dobrym pomysłem?

Cena brutto i cena netto a podatek VAT

Zdecydowana większość produktów sprzedawanych w Polsce jest objęta podatkiem VAT. Zgodnie z ustawą z dnia 21 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług stosuje się następujące stawki podatku w zależności od rodzaju towaru czy świadczonej usługi:

  • 23% – jest to stawka podstawowa podatku VAT,
  • 8%, 5%, 0% – stawki obniżone, które odnoszą się do takich produktów jak na przykład niektóre produkty żywnościowe (w tym w szczególności artykuły spożywcze pochodzenia roślinnego) czy książki.

Obliczanie ceny brutto towaru lub usługi. Kalkulator VAT

Przeliczanie cen z netto na brutto oraz brutto na netto nie jest szczególnie trudnym zadaniem. Jak można to zrobić? Aby móc osiągnąć cel, tzn. obliczyć cenę brutto, należy:

  • pomnożyć cenę netto przez właściwą stawkę podatku VAT;
  • dodać tak uzyskany wynik do ceny netto produktu.

Powyższe działania można opisać za pomocą wzoru:

brutto = netto + (netto x stawka procentowa podatku)

Przykładowo, dla towaru opodatkowanego podstawową stawką 23% VAT (cena netto: 1,00 zł) ustalenie ceny brutto wygląda następująco:

brutto = 1,00 + (1,00 x 23%) = 1,00 + 0,23 = 1,23 zł

Jeśli chcemy ustalić cenę netto, powinniśmy postępować odwrotnie, a wzór będzie stanowił odwrotność powyższej procedury:

netto = brutto/(1 + stawka procentowa podatku)

Jeśli cena brutto danego produktu wynosi 1,23 zł, to przejście na kwotę netto wymaga wykonania poniższych obliczeń:

netto = 1,23 / (1,00 + 23%) = 1,23 / 1,23 = 1,00

Oczywiście, jeśli chcemy obliczyć wartość ceny brutto lub netto z punktu widzenia innego podatku, możemy, zamiast wartości podatku VAT, skorzystać np. ze stawek akcyzy. Podobnie przedstawia się sytuacja w przypadku, gdy chcemy obliczyć cenę netto/brutto przy obniżonych stawkach VAT.

Jak widać, obliczenia te nie są szczególnie skomplikowane, a po pewnym czasie wielu spośród nas (szczególnie jeśli chodzi o przedsiębiorców oraz osób zawodowo zajmujących się księgowością czy gospodarką magazynową) obliczanie kwot brutto i netto staje się intuicyjne.

Zobacz także  Ile zarabia nauczyciel WF? Pensja nauczyciela wychowania fizycznego a zarobki stażysty

Sporządzanie faktur a różne stawki podatku VAT dla produktów i usług

Podstawowym dokumentem, który stosuje się w transakcjach zawieranych między przedsiębiorcami, jest faktura. Zgodnie z przepisami dokument ten powinien zawierać między innymi informacje na temat kwot netto i brutto.

Sprawa może wydawać się nieco bardziej skomplikowana w sytuacji, gdy podatnik sprzedaje odbiorcy towary objęte różnymi stawkami VAT, jak już wiesz, w 2022 roku są one następujące:

  • 23%;
  • 8%;
  • 5%;
  • 0%.

Co należy zrobić, jeśli towary lub usługi z faktury są opodatkowane różnymi stawkami podatkowymi?

Choć może wydawać się inaczej, to w rzeczywistości wykonanie tego zadania jest dość proste. Taki stan rzeczy wynika stąd, iż zazwyczaj faktury wystawia się obecnie z użyciem dedykowanego oprogramowania księgowego. Przedsiębiorca nie musi zatem każdorazowo obliczać ręcznie i dodać do ceny netto towaru podatku wynikającego z ustawy o VAT.

Program księgowy automatycznie naliczy podatek VAT do faktury dokumentującej sprzedaż towaru lub usługi wystarczy jedynie wpisać cenę netto oraz wybrać kwotę podatku. Dzięki automatyzacji procedur w tym zakresie znacznie maleje ryzyko pomyłki podczas obliczania podatku od kilku sztuk towarów opodatkowanych różnymi stawkami.

Cena netto i brutto w księgowości przedsiębiorstwa

Podział kosztów na części netto i brutto jest niezwykle istotny z punktu widzenia rozliczeń podatkowych oraz księgowych. Taki stan rzeczy wynika stąd, iż poszczególne składniki ceny brutto trzeba zewidencjonować w inny sposób. Co do zasady należy:

  • część netto potraktować jako podatkowy koszt uzyskania przychodu. A zatem wartość, którą towar kosztuje netto, pomniejsza podstawę opodatkowania PIT lub CIT (oczywiście, o ile nie przepisy podatkowe pozwalają odliczać dany wydatek);
  • część VAT z tytułu zakupu powinno się odliczyć jako VAT naliczony, który pomniejsza VAT należny do zapłaty.

Nieco inaczej wygląda sytuacja w przypadku, gdy sprzedaży produktu lub usługi dokonuje przedsiębiorca mający status nievatowca (w ramach zwolnienia podmiotowego lub przedmiotowego). W takiej sytuacji wystawiana przez niego faktura sprzedaży nie zawiera podatku VAT. Oznacza to, że ceny netto i brutto są sobie równe. Analogicznie, podczas księgowania wydatków z tytułu nabycia towaru lub usługi należy zaliczać do kosztów cały koszt, doliczając do tego wartość podatku VAT.

Zobacz także  Ile zarabia przedstawiciel handlowy? Jak rozpocząć pracę jako handlowiec? Zarobki przedstawiciela handlowego a branża

Brutto-netto w wynagrodzeniach pracowników

Pojęcia cen brutto i netto odgrywają dużą rolę przede wszystkim z punktu obliczania podatku VAT. To jednak nie wszystko. Oprócz tego kwoty netto i brutto stosuje się także m.in. w przypadku wynagrodzeń dla pracowników. Robi się to niezależnie od formy współpracy – płaca netto i brutto interesuje osoby osiągające dochody w ramach stosunku pracy czy umów cywilnoprawnych (umowy o dzieło oraz zlecenia).

W przypadku wynagrodzeń kwota brutto nie zawiera jednak podatku VAT, ale – w zależności od typu umowy – takie obciążenia, jak:

  • podatek dochodowy od osób fizycznych PIT;
  • składki społeczne opłacane wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (są to składki z tytułu następujących rodzajów ubezpieczeń: emerytalnego, rentowego, chorobowego, wypadkowego i zdrowotnego).

Po tym, jak od płacy brutto odliczy się wyżej wymienione obciążenia, uzyskujemy pensję netto. Jest to bardzo ważne, ponieważ np. w przypadku umowy o pracę dla osoby powyżej 26. roku życia płaca brutto na poziomie 4500 złotych wyniesie w przeliczeniu na netto około 3340 złotych. Rozróżnianie między netto i brutto jest ważne z punktu widzenia negocjacji płacowych.

cena brutto