Dochód i przychód często są pojęciami traktowanymi jednoznacznie. Jest to duży błąd. Określeń nie należy traktować zamiennie i zdecydowanie warto znać ich prawidłowe definicje. Przygotowaliśmy krótki poradnik, który pomoże rozwiać wszelkie wątpliwości w tym zakresie.
Dochód a przychód – to pojęcia, które wielu przysparzają trudności. Tymczasem każdy powinien je znać, aby móc w pełni świadomie korzystać z własnych praw i obowiązków. Dochodem netto nazywa się wynagrodzenie po uwzględnieniu wszelkich potrąceń, a więc czysty zysk. Przychód to pojęcie szersze, stosowane w stosunku do kwot obejmujących należne do zapłacenia podatki i składki. Przeczytaj nasz krótki poradnik i naucz się obliczać dochód netto i brutto! Zapraszamy do lektury!
Dochód a przychód – definicje
Przychód to uzyskana kwota środków finansowych obejmująca wszystkie przysporzenia majątkowe, których rzeczywiste otrzymanie generuje obowiązek zapłaty podatku dochodowego. Wartość nie odzwierciedla w sposób faktyczny sytuacji finansowej.
Istnieje kilka źródeł, które dają możliwość uzyskania przychodu. Wśród nich znajdują się między innymi:
- prowadzona działalność gospodarcza;
- stosunek pracy;
- praca nakładcza;
- praca wykonywana na podstawie stosunku służbowego;
- wynajem nieruchomości.
Katalog wszelkich przysporzeń, które zgodnie z litera prawa uznawane są za przychód, został zawarty w ustępie 1 artykułu 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z przytoczoną podstawą prawną, za przychód uznaje się wszelkie należne kwoty, również te, które nie zostały otrzymane faktycznie, przy uwzględnieniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat oraz skont.
W przypadku czynnych podatników VAT przychodem jest kwota należna z tytułu sprzedaży towarów lub sług pomniejszona o należny podatek VAT. Na fakturze określa się ją jako kwotę netto.
Warto wiedzieć, że przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodu daje dochód brutto.
Czym jest przychód – praktyka
Istotę przychodu można łatwo zobrazować na podstawie praktycznego przykładu. Załóżmy, że pan Sławek jest przedsiębiorcą, który wykonał dla swojego klienta usługę polegającą na wyprodukowaniu schodów drewnianych. Wystawił fakturę VAT opiewającą na kwotę brutto w wysokości 12 300 złotych, gdzie 2 300 to kwota podatku VAT. Zgodnie z ustalonym terminem płatności, pan Sławek otrzymał zapłatę po 14 dniach.
W podanym powyżej przykładzie za kwotę przychodu należałoby zatem uznać kwotę wartości zamówienia netto, a więc 10 000 złotych, a za moment powstania przychodu termin wystawienia faktury.
Koszty uzyskania przychodu – o czym konkretnie mowa?
Mianem dochodu określa się przychody pomniejszone o koszty uzyskania przychodu. Wśród kosztów tych wymienić można:
- wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów;
- wydatki mające związek z prowadzoną działalnością;
- wydatki, które nie posiadają cech o charakterze osobistym dla przedsiębiorcy.
Warto pamiętać, że wydatki określane mianem kosztów uzyskania przychodu powinny zostać odpowiednio udokumentowane. Artykuł 23 ustawy o podatku dochodowym prezentuje zamknięty katalog wydatków, których nie można uznać za koszty uzyskania przychodów.
Dochód brutto i dochód netto – elementy składowe
Instytucję dochodu uznaje się za realne odzwierciedlenie sytuacji finansowej firmy. Dzieje się tak, ponieważ przedstawia ona informację o rzeczywiście wypracowanym zysku lub faktycznie poniesionej stracie. Rozróżnia się dochód netto oraz dochód brutto.
Dochód brutto
Mianem dochodu brutto określa się przychody pomniejszone o koszty uzyskania przychodu. Warunkiem powstania dochodu jest nadwyżka przychodu nad kosztami jego uzyskania. O dochodzie brutto mówimy przed jego opodatkowaniem.
Dochód netto
Dochodem netto jest nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania przy uwzględnieniu opłacenia podatku dochodowego.
Wynagrodzenie brutto i netto a kodeks pracy
Kodeks pracy definiuje wyłącznie pojęcie wynagrodzenia. Na próżno szukać w nim rozróżnienia na wynagrodzenia brutto oraz netto.
Wynagrodzenie brutto
Wynagrodzenie brutto obejmuje pełną wysokość otrzymanej za pracę płacy, a więc uwzględnia wszelkie składki, zaliczki na podatek dochodowy i innego rodzaju potrącenia. W praktyce właśnie te kwotę podaje się w ogłoszeniach o pracę i umowach o pracę. Dobrze jednak mieć świadomość, że rzeczywiste wynagrodzenie będzie niższe, ponieważ pieniądze otrzymywane do dyspozycji są dochodem netto, a więc uwzględniającym wszelkie potrącenia.
Wynagrodzenie netto
Mianem wynagrodzenia brutto określa się kwotę, jaka faktycznie zostaje oddana do dyspozycji pracownika. Uwzględnia ona wszelkie potrącenia.
Ciężar opłacenia składek pracowniczych jest podzielony pomiędzy pracodawcę i pracownika. Oznacza to, że część z nich odprowadzana jest przez przedsiębiorcę.
Pracodawca ma obowiązek opłacenia:
- składek na ubezpieczenie społeczne:
- składki na ubezpieczenie emerytalne – 9,67%;
- składki na ubezpieczenie rentowe – 6,5%;
- składek na ubezpieczenie wypadkowe – ok. 1,67%;
- składek na Fundusz Pracy – 2,45%;
- składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) – 0,1%;
- zaliczki na podatek dochodowy – 12% lub 32%
Pracownik natomiast ma obowiązek opłacenia:
- składek na ubezpieczenie społeczne:
- składki na ubezpieczenie emerytalne – 9,76%;
- składki na ubezpieczenie rentowe – 1,5%;
- składki na ubezpieczenie chorobowe – 2,45%;
- składki na ubezpieczenie zdrowotne – 9%.
Jak obliczyć wynagrodzenie netto
Ubezpieczenie zdrowotne
Wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9%. Liczy się ją od wynagrodzenia brutto pomniejszonego o sumę składek społecznych (emerytalnej, rentowej i chorobowej).
Zaliczka na podatek dochodowy
Pracodawcy zatrudniający pracowników na podstawie umowy o pracę są zobowiązani do obliczenia, pobrania i odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy. W zależności od progu podatkowego, na jakim znajduje się pracownik, zaliczka ta będzie wynosić 12% lub 32% miesięcznego dochodu. Od 1. lipca 2022 obowiązuje nowy próg podatkowy, który wynosi 120 000 złotych rocznie.
Warto wiedzieć, że przy obliczaniu wspomnianej zaliczki przy umowach o pracę stosuje się koszty uzyskania przychodu w wysokości 250 lub 300 złotych. Wyższą kwotę mogą odliczyć pracownicy dojeżdżający do pracy z innej miejscowości.
W sytuacji, kiedy pracownik złoży deklarację PIT-2, przy obliczaniu podatku należy uwzględnić kwotę wolną od podatku. Jest ona stała i wynosi 300 złotych miesięcznie, co daje 3 600 złotych miesięcznie.
Osoby do 26. roku życia
Na podstawie przepisów o uldze w PIT dla pracowników do 26. roku życia, które weszły w życie od 1. sierpnia 2019 roku, osoby, które nie ukończyły 26 lat są zwolnione z opłacania podatku dochodowego do wysokości limitu wynagrodzenia wynoszącego 85 528 złotych rocznie. Jeśli kwota ta zostanie przekroczona, to nadwyżka nad nią zostanie opodatkowana na zasadach ogólnych.
Zwolnienia z PIT – ulgi podatkowe
Ulgi podatkowe zwalniające podatników z obowiązku opłacania podatku dochodowego zostały wprowadzone od 2022 roku. Obejmują one trzy dodatkowe grupy podatników:
- rodziców posiadających przynajmniej 4 dzieci;
- pracujących emerytów;
- osoby powracające do pracy.
Obliczanie wynagrodzenia netto – przykład
Aby zobrazować mechanizm obliczania wynagrodzenia netto stworzyliśmy przykład. Weźmiemy pod uwagę pracownika, który ma 30 lat i podpisał umowę o pracę opiewającą na kwotę 4 000 złotych brutto miesięcznie. Zakład pracy znajduje się w miejscu zamieszkania, a pracownik złożył deklarację PIT-2.
W tym przypadku obliczenia powinny wyglądać następująco:
Z wynagrodzenia pracownika zostaną potrącone składki na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczka na podatek dochodowy:
- składki na ubezpieczenie społeczne – 548, 40 złotych odprowadzonych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych:
- składka emerytalna – 390,40 złotych (9,76%);
- składka rentowa – 60,00 złotych (1,5%);
- składka chorobowa – 98,00 złotych (2,45%);
- składka na ubezpieczenie zdrowotne – 310,64 złote (9%);
- zaliczka na podatek dochodowy odprowadzona do urzędu skarbowego – 84 złote.
Z powyższych obliczeń wynika, iż wynagrodzenie netto, a więc to, które pracownik otrzyma ,,na rękę” będzie wynosić 3 056,96 złotych miesięcznie.
Nie należy też zapominać o składkach, do których opłacenia będzie zobligowany pracodawca:
- składkach na ubezpieczenie społeczne – 717,20 złotych:
- składka emerytalna – 390,40 złotych (9,76%);
- składka rentowa – 260,00 złotych (6,5%);
- składka wypadkowa – 66,80 złotych (1,67%);
- składkach na FP – 98,00 złotych (2,45%);
- składkach na FGŚP – 4,00 złote (0,1%).
Zgodnie z powyższym, do wynagrodzenia brutto pracodawca będzie musiał doliczyć dodatkowe koszty własne zatrudnienia pracownika w wysokości 819,20 złotych, a więc całkowity koszt zatrudnienia, jaki poniesie wyniesie 4 819,20 złotych miesięcznie.
Podsumowując, przychodem nazywamy uzyskaną kwotę środków finansowych obejmującą wszystkie przysporzenia majątkowe, których rzeczywiste otrzymanie generuje obowiązek zapłaty podatku dochodowego. Dochód brutto to przychody pomniejszone o koszty uzyskania przychodu. Natomiast dochód netto to nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania przy uwzględnieniu opłacenia podatku dochodowego.
- Cena brutto i cena netto – czym się różnią? Brutto i netto w świetle podatku VAT
- 18,30 brutto – ile to netto (umowa zlecenie)? Sprawdź minimalne stawki godzinowe
- Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – co należy wiedzieć?
- Ile zarabia sędzia na poszczególnych stanowiskach i co należy do jego obowiązków?
- Płaca minimalna – wszystko, co powinieneś o niej wiedzieć!
