Umowa międzynarodowa to porozumienie zawierane pomiędzy państwami lub podmiotami prawa międzynarodowego. Dowiedz się więcej na ich temat i sprawdź, jakie aspekty mogą zostać uregulowane poprzez takie akty prawne.
Umowa międzynarodowa jest regulowana przez Konwencję wiedeńską. Podziały tego typu umów mogą być określane ze względu na liczbę zawierających je podmiotów, ale również czas obowiązywania oraz na podstawie możliwości związania się umową przez inne podmioty. W dalszej części tekstu dokładniej omówimy tę kwestię i wskażemy rodzaje umów międzynarodowych oraz to, w jaki sposób zbudowane są takie dokumenty. Zapraszamy do dalszej lektury!
Umowa międzynarodowa – charakterystyka
Umowa międzynarodowa to porozumienie pomiędzy poszczególnymi podmiotami prawa międzynarodowego lub państwami, które jest zawarte w formie pisemnej. Charakterystyczną cechą tego rodzaju umów jest to, że podlegają one pod prawo międzynarodowe. Nazwa umowy, która jest zawierana pomiędzy pomiotami, zależy bezpośrednio od jego cech formalnoprawnych lub od tego, co jest jej przedmiotem. Oto kilka nazw, z którymi można się spotkać:
- traktat;
- układ;
- pakt;
- karta.
Powyższe nazwy najczęściej pojawiają się w przypadku umów międzynarodowych, które zawierane są pomiędzy państwami.
W jaki sposób zbudowana jest umowa międzynarodowa?
Umowa międzynarodowa może być konstruowana na różne sposoby. Wiele zależy od tego, czego dokładnie dotyczy. Są jednak elementy, które uznaje się za podstawowe. Pierwszym jest oczywiście tytuł, który zawiera takie informacje, jak:
- data;
- miejsce;
- strony umowy;
- przedmiot regulacji.
Często umowa zawiera również preambułę, czyli wskazanie na przyczyny i okoliczności zawierania danego dokumentu. Zwykle ma ona uroczysty charakter i odbiega od formalnego stylu dalszej części dokumentu.
Umowa międzynarodowa – podział
Umowy międzynarodowe można podzielić w zależności od tego, jakie są ich cechy. Jeżeli za kryterium zostanie uznana liczba podmiotów uczestniczących, wówczas występuje podział na umowy:
- dwustronne (bilateralne);
- wielostronne (multilateralne).
Drugim częstym kryterium, które stanowi kryterium podziału, jest czas obowiązywania porozumienia. Można wówczas mówić o umowach międzynarodowych:
- terminowych;
- bezterminowych;
- wieczystych, czyli takich, które nie ulegają wypowiedzeniu.
Czy do umowy międzynarodowej mogą przyłączyć się kolejne podmioty?
W przypadku wielu umów tego rodzaju ma miejsce sytuacja, w której do zawartej już umowy dołączają się kolejne podmioty. Jednak nie w każdym przypadku zachodzi taka możliwość. Wszystko zależy od tego, jak została skonstruowana umowa. W przypadku umowy zamkniętej żaden nowy podmiot nie może do niej przystąpić. Jeśli zaś chodzi o specyfikęumów otwartych, przystąpienie nowego podmiotu jest już możliwe. Wyróżnia się jeszcze umowy międzynarodowe:
- warunkowo otwarte (nowy podmiot może dołączyć w konkretnych warunkach);
- półotwarte (dołączyć mogą wyłącznie podmioty wykazujące pewne cechy);
- bezwarunkowo otwarte.
Jakie przedmioty może uregulować umowa międzynarodowa?
Umowa międzynarodowa może poruszać praktycznie każdy przedmiot. Najczęściej tego rodzaju porozumienia dotyczą kwestii politycznych. Często są to umowy, które skupiają się na ustanowieniu sojuszu. Kolejnym przedmiotem umowy międzynarodowej mogą być sprawy gospodarcze. Dotyczą chociażby powstawania nowych obiektów, takich jak szlaki kolejowe, które przebiegają przez teren więcej niż jednego państwa. Umowy mogą mieć również charakter społeczny. Tego typu akty prawne koncentrują się na kwestii przestrzegania praw człowieka czy ochronie dóbr kultury i sztuki.
W jaki sposób zawiera się umowę międzynarodową?
Proces zawierania umowy międzynarodowej jest często bardzo skomplikowany i długotrwały. Rozpoczyna się od negocjacji, które przeważnie wymagają uzyskania zgody kilku państw. Etap ten może zostać spowolniony, gdy pojawią się głosy sprzeciwu dotyczące konkretnych planów. Następnie przyjmuje się tekst umowy. Formułowany jest wstępny zapis umowy, na który następnie nanoszone są wielokrotnie poprawki.Jeżeli dokument przyjmie postać akceptowalną dla wszystkich zaangażowanych stron, następuje wyrażenie chęci podpisania dokumentu. Ostatnim krokiem jest podpisanie. Często ważne umowy międzynarodowe są ratyfikowane, czyli uroczyście zatwierdzane przez głowę państwa.
Przestrzeganie umów o charakterze międzynarodowym
Jeżeli umowy międzynarodowe nie są przestrzegane, wówczas instytucje zajmujące się weryfikacją respektowania porozumień podejmują się zbadania sprawy. Biorą pod uwagę przede wszystkim dwie kwestie. Pierwszą z nich jest aspekt czasowy, czyli okres obowiązywania umowy, a także jej rozpoczęcia. Drugi aspekt – terytorialny – pozwala określić, na jakim terenie obowiązuje konkretne prawo.
Jakie mogą być czynniki, które sprawią, że umowa nie będzie uznana za ważną?
Umowy międzynarodowe, podobnie jak każda inna umowa, mogą zostać uznane za nieważne. Takie sytuacje mogą być spowodowane wieloma różnymi kwestiami. Z formalnego punktu widzenia umowa nie będzie ważna jeżeli dany podmiot nie ma zdolności traktatowej, kompetencji lub pełnomocnictwa do zawierania umowy. W momencie gdyby jedna ze stron została przymuszona do podpisania umowy, tego rodzaju dokument również uznaje się za nieważny. Oczywiście za nieważne uznaje się również umowy, które zostały zatwierdzone w wyniku przekupstwa lub podstępu.
Co to jest ratyfikacja?
Jak wspomnieliśmy, ratyfikacja to zatwierdzenie umowy międzynarodowej przez głowę państwa. W przypadku umów, które są szczególnie istotne, musi pojawić się również zgoda parlamentu. Istnieje jeszcze jeden sposób na uzyskanie ratyfikacji, jest jednak bardzo rzadko wykorzystywany. Niektóre państwa mogą wymagać przeprowadzenia referendum. W takim szczególnym rodzaju głosowania obywatele danego państwa mają możliwość wyrażenia swojej opinii na dany temat. Ratyfikacja może zostać uznana za doprowadzoną do końca, gdy o jej wyniku powiadomi się państwa będące stronami umowy.
Na jakich warunkach umowa międzynarodowa może wygasnąć?
Umowa międzynarodowa może wygasnąć na skutek przewidziany lub nieprzewidziany w umowie. Do skutków przewidzianych należy oczywiście wygaśnięcie związane z upływem czasu ważności umowy. Tego typu zakończenie jej obowiązywania może być spowodowane także spełnieniem wskazanych w treści warunków. Czasem następuje również wypowiedzenie przez jedną ze stron zgodne z założeniami umowy. Nieprzewidziane skutki wypowiedzenia umowy międzynarodowej to:
- pogwałcenie samej umowy przez jedną ze stron;
- powstanie sytuacji, która uniemożliwi przestrzegania jej założeń.
Umowa może zostać również wypowiedziana w momencie wybuchu wojny.
Zawieszenie umowy międzynarodowej. Kiedy jest możliwe?
Umowa o międzynarodowym statusie nie zawsze musi być wypowiadana. Istnieje również możliwość jej zawieszenia. W jakich sytuacjach strony mogą z niej skorzystać? Pierwszą sytuacją jest dobrowolne zawieszenie umowy przez wszystkich kontrahentów.Inną okolicznością, która może wymusić zawieszenie porozumienia, jest niemożliwość wyegzekwowania zapisów. Wszystkie powody, które mogą spowodować zawieszenie umowy, a także procedury z tym związane powinny być dokładnie opisane.
Umowy międzynarodowe zawierane są pomiędzy podmiotami, które podlegają pod prawo międzynarodowe. Muszą być zgodne z obowiązującymi porozumieniami, a na ich zapisy muszą wyrazić zgodę zaangażowane strony. Z tego względu często między pierwszymi pracami nad treścią umowy a jej ratyfikacją mogą minąć nawet lata.
- Umowa o praktyki
- Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania
- Subkonto ZUS – składki, podział i wypłata środków
- Praktyki zawodowe – co możesz dzięki nim zyskać i jak się do nich przygotować? Zobacz wzór umowy
- Skarga na czynności komornika
