RKO, czyli Rodzinny Kapitał Opiekuńczy, to finansowa forma wsparcia dla rodzin z dwojgiem lub większą liczbą dzieci. Są jednak pewne kryteria i świadczenia nie otrzymuje się na dzieci w dowolnym wieku. Przeczytaj i poznaj szczegóły.
Rodzinny Kapitał Opiekuńczy jest całkiem nowym wsparciem dla rodzin, które zostało wprowadzone od 1 stycznia 2022 roku. Celem tego świadczenia jest pomoc rodzinom w pokryciu wydatków związanych z wychowywaniem dziecka. Wsparcie to obejmuje nie tylko kwestie jego wychowania, ale również wyżywienia. Jeśli chcesz uzyskać RKO, należy wypełnić odpowiedni wniosek i złożyć go wraz z załącznikami w ZUS. Taki wniosek można złożyć wyłącznie przez internet, co jest znacznym ułatwieniem. Wnioskodawca korzysta ze specjalnego kreatora, który pozwala na wypełnienie niezbędnych dokumentów. Poznaj jasno określone zasady i sprawdź, czy masz prawo do otrzymywania świadczenia.
RKO – kto je otrzyma?
Świadczenie, jakim jest Rodzinny Kapitał Opiekuńczy, przysługuje na drugie i kolejne dziecko w rodzinie. Wnioskować o takie wsparcie może matka i ojciec dziecka, a także osoba, która przyjęła formalnie dziecko na wychowanie. W tym ostatnim przypadku należy wystąpić do sądu opiekuńczego w celu wszczęcia postępowania w sprawie jego przysposobienia. Warunkiem musi być również to, że dziecko mieszka z osobą wnioskującą i jest na jej utrzymaniu. Istnieją również nietypowe sytuacje. Takim przykładem jest naprzemienna opieka przez oboje rodziców. W takim przypadku rodzice mogą otrzymać po połowie kwoty przysługującego świadczenia. Aby otrzymać RKO, należy podać dane starszego dziecka.
Pierwsze dziecko w rodzinie
Warto poznać wymogi prawne, ponieważ niektóre sytuacje są nieoczywiste. Ciekawy jest przypadek, kiedy dzieci urodziły się tego samego dnia, miesiąca i roku, czyli np. bliźniaki. W takiej sytuacji najstarszym dzieckiem będzie to wskazane we wniosku.
Dzieckiem pierwszym w rodzinie jest:
- dziecko własne;
- dziecko małżonka;
- dziecko wychowywane wspólnie (dziecko drugiego rodzica);
- dziecko, które zostało przyjęte na wychowanie po decyzji sądu opiekuńczego w sprawie przysposobienia.
Co oznacza stwierdzenie, że dziecko jest pierwsze w rodzinie?
Rodzina to, wbrew pozorom, szerokie pojęcie. W przypadku RKO wsparcie na dzieci mogą otrzymać członkowie najbliższej rodziny, czyli:
- małżonkowie;
- osoby wychowujące wspólne dziecko (rodzice dzieci);
- osoby samotnie wychowujące dzieci, takie jak panna, kawaler, wdowa, wdowiec, osoby będące w separacji po orzeczeniu sądu, osoba po rozwodzie;
- osoba, która przysposobiła dziecko po decyzji sądu opiekuńczego;
- dzieci powyższych osób.
Których dzieci nie wlicza się jako należących do rodziny?
RKO nie przysługuje na dziecko będące pod opieką opiekuna prawnego. Wsparcie nie obejmuje także dziecka będącego w pieczy zastępczej lub umieszczonego jego tam w dniu osiągnięcia przez nie pełnoletniości. Jeśli osoba dorosła utraciła władzę rodzicielską, nie może wówczas wliczać tego dziecka do wniosku. Ta ostatnia sytuacja dotyczy również dziecka, nad którym w dniu uzyskania przez nie pełnoletniości utracono władzę rodzicielską.
Komu nie przysługuje RKO?
Wniosek o Rodzinny Kapitał Opiekuńczy nie może być złożony przez określone osoby.
Wszelkie przepisy dotyczące RKO zawarte są w ustawie sporządzonej 17 listopada 2021 roku, gdzie w art. 6., zapisano, że:
- Fakt, że dziecko jest umieszczone w pieczy zastępczej, automatycznie przekreśla możliwość pobierania świadczenia.
- Wniosku o Rodzinny Kapitał Opiekuńczy nie można złożyć wtedy, gdy rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej.
- Nie otrzymasz takiego wsparcia, jeśli pobierasz podobne świadczenie poza granicami kraju. Dotyczy to również innego członka rodziny, jeśli na dane dziecko otrzymuje takie pieniądze. Wyjątkiem są państwa członkowskie UE/EFTA oraz Wielka Brytania, gdzie ten przepis nie dotyczy takich członków rodziny.
RKO – jaka jest wysokość tego świadczenia?
Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) wypłaca to świadczenie na jedno dziecko w wysokości 12 tys. złotych. Co ważne, jest ono przyznawane niezależnie od dochodu rodziny. Wniosek o RKO można wypełnić w dwóch wersjach, co przekłada się na sposób jego wypłacania. Można zatem otrzymywać:
- 1000 złotych miesięcznie przez rok;
- po 500 złotych, przez 24 miesiące.
W przypadku chęci zmiany decyzji co do wypłacanej miesięcznej kwoty można raz zmienić jej wysokość przez okres przysługującego świadczenia. Mimo że kwota przeznaczona w RKO na dziecko wynosi 12 tys. złotych, to istnieją wyjątkowe sytuacje, kiedy może zostać obniżona do 500 zł za każdy miesiąc.
Dzieje się tak, gdy:
- upłynie ostatni dzień miesiąca, w którym dziecko ukończyło 13 miesięcy;
- jeśli upłynie ostatni dzień 13. miesiąca, licząc od dnia złożenia w sądzie opiekuńczym wniosku o chęć przysposobienia dziecka.
O czym warto wiedzieć?
Jest jeszcze kilka ważnych kwestii dotyczących RKO, o których warto wspomnieć.
- Kapitał będzie przekazany w formie bezgotówkowej, czyli poprzez przelew na konto bankowe. W przypadku państw członkowskich UE/EFTA jest to rozwiązane tak samo.
- W przypadku opieki naprzemiennej wypłacane kwoty miesięczne wynoszą odpowiednio 250 zł lub 500 zł.
- Świadczenie otrzymuje się na drugie i każde kolejne dziecko w rodzinie, co oznacza, że jeśli masz więcej dzieci, należy złożyć kilka wniosków (na każde dziecko osobno).
- Istotne jest to, że pierwsze dziecko może być w dowolnym wieku. Nawet jeśli jest ono pełnoletnie, to wówczas na drugie również przysługuje RKO.
Kiedy należy złożyć wniosek o RKO?
Osoby chcące skorzystać ze świadczenia, jakim jest Rodzinny Kapitał Opiekuńczy, najwcześniej mogły złożyć wniosek 1 stycznia 2022. Matka lub ojciec mogą złożyć wniosek, odkąd dziecko skończy 9. miesiąc życia. Można to zrobić także do końca miesiąca, w którym dziecko kończy 13 miesięcy. Przestrzeganie tych dwóch terminów gwarantuje to, że ZUS będzie wypłacać pieniądze od pierwszego miesiąca aż od ukończenia przez dziecko 12. miesięcy.
Jak długo będzie wypłacany przez bank Rodzinny Kapitał Opiekuńczy?
- W przypadku zaznaczenia we wniosku opcji 500 zł przez dwa lata wypłaty będą miały miejsce do ostatniego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończy 35. miesiąc życia.
- Jeśli wybrana opcja to 1000 zł miesięcznie przez rok, otrzymuje się wypłaty do ostatniego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończy 23. miesiąc życia.
Wniosek o RKO a przyjęcie dziecka na wychowanie
Jeśli przyjąłeś dziecko na wychowanie, możesz również starać się o świadczenie pieniężne, jakim jest Rodzinny Kapitał Opiekuńczy. W tym przypadku także należy złożyć wniosek w ZUS. Należy to zrobić od pierwszego dnia dziewiątego miesiąca do ostatniego dnia trzynastego miesiąca (są liczone od dnia wystąpienia do sądu opiekuńczego, kiedy wszczyna się postępowanie w sprawie przysposobienia dziecka). W takich przypadkach kapitał można otrzymać od 12. dnia miesiąca do 23. dnia miesiąca, które należy liczyć od dnia wystąpienia do sądu o wszczęcie postępowania. Zasady wypłacania są tu nieco inne. Bank przeleje kapitał od ZUS do miesiąca ukończenia przez dziecko 7 lat (lub 10 lat, jeśli to dziecko ma odroczony obowiązek szkolny).
Wniosek o RKO – gdzie i jak go złożyć?
Wniosek o otrzymanie Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego musi zostać złożony do ZUS. Dużym ułatwieniem jest korzystanie z konta PUE ZUS. Na tej platformie wniosek RKO-R składa rodzic dziecka, a wniosek RKO-O wypełnia opiekun przysposobionego dziecka. Nie masz założonego konta na Platformie Usług Elektronicznych (PUE)? W takiej sytuacji masz możliwość dokonania niezbędnych formalności przez swój bank lub portal Emp@tia. Jeśli wniosek o Rodzinny Kapitał Opiekuńczy zostanie wypełniony, ZUS ma możliwość założyć konto na PUE na podstawie danych ze składanego formularza.
Jakie dokumenty należy złożyć wnioskując o RKO?
Jeśli chcesz ubiegać się o świadczenie i otrzymać Rodzinny Kapitał Opiekuńczy, należy dołączyć do elektronicznego wniosku odpowiednie dokumenty. Są one konieczne zwłaszcza w sytuacjach mniej typowych.
- Zaświadczenie od sądu opiekuńczego lub ośrodka adopcyjnego, które potwierdzi prowadzone postępowanie sądowe (w przypadku dziecka przyjętego na wychowanie).
- Oświadczenie o dacie przyjęcia dziecka na wychowanie, jeśli wszczęto postępowanie w sprawie przysposobienia.
- Decyzja lub odroczenie obowiązku szkolnego u dziecka w wieku 7-10 lat (dokument wydany przez dyrektora szkoły publicznej).
- Orzeczenie sądu o ustanowionej opiece naprzemiennej.
- Dokument potwierdzający charakter pobytu cudzoziemca w Polsce (nie dotyczy to obywateli UE/EFTA).
Wiesz już więcej na temat Rodzinnego Zasiłku Opiekuńczego i zasad jego otrzymywania. Warto mieć świadomość, że również w przypadku decyzji odmownej w sprawie RKO można się odwołać w ciągu 14 dni od jej otrzymania. Chcesz otrzymać odpowiedzi na wszelkie pytania związane z Rodzinnym Kapitałem Opiekuńczym? Można zadzwonić na infolinię ZUS (22 560 16 00), wysłać e-mail na adres [email protected] lub przesłać zapytanie na portalu PUE. Można tam wypełnić też inne dokumenty, nie tylko związane z RKO.
- Zasiłek opiekuńczy – czym jest, komu przysługuje, z jakiego powodu jest wypłacany?
- Dodatkowy zasiłek opiekuńczy 2024 r. Czy obowiązuje w przypadku zakażenia COVID-19?
- Zasiłek opiekuńczy na rodzica – jakim członkom rodziny przysługuje?
- Zasiłek macierzyński – wszystko, co warto wiedzieć
- Zasiłek wychowawczy – komu przysługuje i jak złożyć wniosek?
