Podatek cukrowy to danina, która wzbudziła wiele kontrowersji. Kogo dotyczy? Jakie są podstawy prawne, według których funkcjonuje podatek cukrowy? Na te i inne pytania związane z tematem poznasz odpowiedź w tym artykule. Przeczytaj!
Tak zwana ustawa cukrowa nie tak dawno wywołała wielkie poruszenie w społeczeństwie. Co naturalne, szczególnie niezadowoleni z zaistnienia owej daniny byli producenci słodzonych napojów. Przekonaj się, jakie są dokładne założenia tego podatku.
Podatek cukrowy – co to jest? Co za nim przemawia?
Podatek cukrowy to rodzaj podatku akcyzowego. W jego ramach akcyzą są objęte przede wszystkim słodzone napoje, w których zawartość cukru jest wysoka. Wprowadzenie podobnego podatku w wielu miejscach na świecie spotykało się ze sprzeciwem firm. We Francji protestowała przeciw temu rozwiązaniu Coca-Cola.
Zwolennicy funkcjonowania daniny argumentują, że podatek cukrowy niesie ze sobą ewidentne korzyści dla zdrowia społecznego. Efekt jego wprowadzenia to w założeniu zmniejszenie konsumpcji napojów i innych produktów wysokosłodzonych. To z kolei ma pomagać w walce z chorobami cywilizacyjnymi, takimi jak otyłość czy cukrzyca. Czy tak rzeczywiście się dzieje? To kwestia dyskusyjna.
Faktem jednak jest, że podatek cukrowy w ostatnich latach znajdował poparcie wśród organizacji zdrowotnych z całego świata. Rozwiązanie to promuje choćby Światowa Organizacja Zdrowia. Negatywny wpływ słodzonych napojów na zdrowie jest wszak niewątpliwy. Jasno mówią o tym wyniki badań epidemiologicznych. Raport McKinsey Global Institute wskazał, że światowa epidemia otyłości generuje roczne koszty rzędu 2 bilionów dolarów.
Ustawa cukrowa – definicja
Pozytywny wpływ tego podatku akcyzowego na powstrzymanie rozwoju chorób cywilizacyjnych nie został jasno udowodniony. Jednak powyższa prozdrowotna argumentacja miała znaczenie przy wprowadzaniu daniny w Polsce. W tym kraju podatek cukrowy jest regulowany ustawą z dnia 14 lutego 2020 roku. Był to dokument „o zmianie niektórych ustaw w związku z promocją prozdrowotnych wyborów konsumentów”.
Najogólniej mówiąc, ustawa ta wprowadziła stosowną opłatę, która jest pobierana od napojów zawierających dodatki substancji słodzących. Celem jej wprowadzenia jest stworzenie zachęty do ograniczenia spożycia tego typu produktów. A w rezultacie – również ograniczenia ich produkcji.
Podatek cukrowy – od kiedy obowiązuje?
Przepisy wyżej opisanej ustawy obowiązują w Polsce od 1 stycznia 2021 roku. Wtedy to ostatecznie nad Wisłą wszedł w życie podatek cukrowy. Wszystkie produkty zawierające odpowiedni poziom substancji słodzących, sprzedawane po tej dacie, są obłożone podatkiem.
Co ciekawe, pierwotnie podatek cukrowy miał być wprowadzony jeszcze wcześniej. Według początkowych zamierzeń rządzących danina miała pojawić się już w lipcu 2020 roku. Termin przesunięto jednak na początek kolejnego roku kalendarzowego.
Opłata cukrowa – kto płaci daninę?
Tak zwana ustawa cukrowa określa zasady dotyczące tego, kto jest płatnikiem podatku. Zgodnie z zapisami 12. artykułu, opłacać go muszą osoby fizyczne, osoby prawne, a także jednostki organizacyjne. Mowa tu o takich podmiotach, które produkują bądź nabywają napoje wysokosłodzone z krajów Unii Europejskiej i prowadzą ich sprzedaż detaliczną.
Jednak nie tylko ich dotyczy opłata cukrowa. Kto płaci ją poza wyżej wymienionymi? Podatek cukrowy musi opłacić także ten, kto zamówił u producenta wyprodukowanie napoju objętego opłatą, jeżeli skład produktu podlegającego opodatkowaniu stanowi część umowy. Obowiązek zapłaty w takim przypadku spoczywa na tym, kto zamawia dany napój.
W skrócie, podatek cukrowy musisz płacić wtedy, gdy zajmujesz się sprzedażą detaliczną napojów słodzonych. Dotyczy to tak producenta, jak i importera. Jest to wydatek tego podmiotu, który, dzięki owej sprzedaży, osiąga zysk.
Podatek cukrowy – co obejmuje? Jakie napoje nie podlegają opodatkowaniu?
Czas przekonać się, co obejmuje podatek cukrowy. Co ciekawe, nie wszystkie napoje podlegają opodatkowaniu. Nawet, jeżeli zawierają tyle cukru, ile teoretycznie sprawiłoby, że opłata byłaby konieczna. Przekonaj się, co obejmuje podatek cukrowy, a czego nie.
Oto katalog wyjątków, które przewiduje ustawa:
- napoje, które są suplementami diety;
- napoje stanowiące wyroby medyczne;
- napoje, które są wyrobami akcyzowymi;
- napoje o specjalnym przeznaczeniu medycznym, w tym preparaty do początkowego żywienia niemowląt i preparaty do dalszego żywienia niemowląt;
- napoje będące roztworami węglowodanowo-elektrolitowymi;
- napoje, w których udział masowy soku owocowego, warzywnego lub owocowo-warzywnego wynosi nie mniej niż 20% składu surowcowego oraz zawartość cukrów jest mniejsza lub równa 5 g w przeliczeniu na 100 ml napoju.
Powyższe napoje można więc wprowadzać na rynek bez obaw, że na ich cenę wpływ będzie mieć podatek cukrowy.
Podatek cukrowy – co zdrożeje w wyniku jego funkcjonowania i ile dokładnie wynosi opłata?
Znasz już podstawę prawną, na mocy której pobierana jest danina. Poznałeś także określone regulacje z nią związane. Pora na kluczową kwestię – wartość podatku. Wszyscy w Polsce zadawali sobie wszak to samo pytanie, gdy wprowadzono podatek cukrowy – co zdrożeje, gdy nowe prawo zacznie obowiązywać?
Wysokość tej daniny jest regulowana przez 12. artykuł Ustawy o zdrowiu publicznym. Na kwotę tę składają się dwie wartości – stała oraz zmienna. Wartość stała wynosi 50 gr. Dotyczy ona zawartości cukrów w ilości równej lub mniejszej niż 5 g na 100 ml napoju. Alternatywnie, opłata stała ma zastosowanie, gdy w napoju znajdzie się co najmniej jedna substancja słodząca w jakiejkolwiek ilości.
Wartość zmienna to 5 gr. Tę opłaty ponosi się za każdy gram cukru przekraczający wartość 5 g na 100 ml.
Stawki ulegają zmianie także w zależności od rodzaju napoju. To kolejny aspekt, z którym wiąże się podatek cukrowy. Jaka to kwota w innych typach napojów? Te produkty, które zawierają kofeinę lub taurynę, są obłożone większym podatkiem. W ich przypadku opłata jest wyższa o kolejne 10 gr. Co istotne, nie może ona przekroczyć kwoty 1,20 zł/l.
Podatek cukrowy – na co jest przeznaczany?
Zgodnie z zasadami zawartymi w ustawie, istnieją określone cele, na które przeznaczony jest podatek cukrowy. Dochody z owej daniny w 96,5% stanowią przychód Narodowego Funduszu Zdrowia. Pozostałe 3,5% to dochód budżetu państwa.
Narodowy Fundusz Zdrowia z założenia ma przeznaczać przychód z podatku na cele związane z edukacją i prozdrowotnymi działaniami profilaktycznymi. Środki te mają być także przekazywane na działania związane z opieką zdrowotną nad pacjentami, których dotknęły nadwaga i otyłość. Według zamierzeń, podatek cukrowy ma więc nie tylko ograniczać produkcję i spożycie napojów słodzonych. Powinien również wspomagać tych, którzy ucierpieli w wyniku nadmiernej konsumpcji tychże.
Podatek cukrowy – ile zyskuje na nim budżet państwa?
Ile dokładnie państwo zyskuje na daninie? Według danych Ministerstwa Finansów i stanu z 10 maja 2021 r., wpływy, jakie wygenerował podatek cukrowy, wyniosły dokładnie 135 549 621 zł i 15 gr. Ponad pół tysiąca firm opłaciło podatek cukrowy w pierwszej połowie 2021 roku. Dokładnie były to 562 przedsiębiorstwa. Dochody państwa za pierwszy kwartał tego roku z tytułu owej daniny przekroczyły 290 milionów złotych.
Podatek cukrowy w różnych krajach świata – czy obowiązuje?
Polska nie jest jedynym krajem, w którym występuje podatek cukrowy lub danina podobna do niego. Nie jest to jednak powszechna opłata. W gronie pięciu największych państw świata pod względem rozwoju gospodarki jedynie piąte na liście Indie wprowadziły podobną daninę. Liderzy, czyli Stany Zjednoczone, Chiny, Niemcy i Japonia, nie mają opłat cukrowych.
Podatek cukrowy w Indiach
W Indiach podatek cukrowy pojawił się stosunkowo niedawno, bo cztery lata temu. Wprowadzono go tam poprzez zwiększenie stawki VAT na napoje słodzone. Podatek nie dotyczył jednak tych produktów, które zawierały określony poziom soków owocowych i warzywnych. Dodatkowy VAT na napoje słodzone wyniósł 25%.
Co ciekawe, wprowadzone regulacje skutkowały nierzadko nieczystymi praktykami ze strony producentów napojów. Zdarzało się, że sztucznie wzbogacali swoje napoje odpowiednią ilością soku, by uniknąć płacenia.
Podatek cukrowy w Europie
Krajem europejskim, w którym podatek cukrowy pojawił się najwcześniej, jest Finlandia. Wydarzyło się to już w 1940 roku. Obecnie stosowny podatek w tym północnym kraju wynosi 0,22 euro za litr napoju słodzonego. W latach 80. danina o podobnej wysokości pojawiła się w Norwegii.
Niektóre kraje wprowadziły podatek cukrowy na przestrzeni minionej dekady. Zalicza się do nich Francja, w której podatek od napojów słodzonych pojawił się w 2012 roku. Z kolei Węgry wprowadziły daninę rok wcześniej. Wynosi ona tam 0,24 euro za litr napoju.
Spośród największych krajów europejskich podatek zatwierdziła także Wielka Brytania. Nie obowiązuje on natomiast w krajach takich jak Włochy czy Holandia. Ogółem, spośród piętnastu największych gospodarek świata, podatek cukrowy wprowadziły jedynie cztery państwa.
Podatek cukrowy – podsumowanie
Wiedząc już, czym jest i co obejmuje podatek cukrowy, można podsumować kluczowe informacje. Omawiane rozwiązanie nie jest powszechną daniną. Nie występuje w większości państw. Zarazem trudno stwierdzić, że wprowadzenie go w Polsce to ewenement na skalę światową. Założenia podatku są prozdrowotne. Trudno jednak oszacować, na ile danina ograniczy spożycie i produkcję napojów słodzonych.
Czy podatek cukrowy poprawi polskie statystyki dotyczące nadwagi bądź cukrzycy? Czy też będzie jedynie kolejną daniną związaną z prowadzeniem działalności handlowej? Na te pytania trudno obecnie odpowiedzieć. Będzie to widoczne w przeciągu kilku najbliższych lat.
ŹRÓDŁA:
- Podatek handlowy – czym jest ta danina? Kto ją płaci od przychodu? Sprawdź!
- Podatek katastralny – czym jest? Czy ten podatek od nieruchomości zostanie wprowadzony w Polsce?
- Podatek solidarnościowy – najważniejsze informacje. Poznaj podstawę obliczenia daniny solidarnościowej
- Podatki w Polsce – ile ich jest? Przekonaj się, jak liczne są podatki obowiązujące w Polsce!
- Podatek od posiadania psa – ile wynosi w 2024 roku? Kto nie uiszcza tej opłaty? Poznaj podatek od psa
Zobacz również:
