Jednym z narzędzi wykorzystywanych jako wsparcie w realizacji założeń i celów strategicznych przedsiębiorstwa jest audyt wewnętrzny. Za jego przeprowadzenie odpowiada audytor wewnętrzny. Na czym polega cały proces i kiedy jest wykorzystywany?
W pewnym zakresie audyt wewnętrzny można porównać z kontrolą wewnętrzną. W idealnych warunkach występują one komplementarnie do siebie. Celem obu z tych narzędzi jest weryfikacja realizacji celów postawionych przez osoby zarządzające firmą oraz sprawdzenie, czy wszystko zmierza w dobrym kierunku. Ponadto narzędzia te należą do tych, które wykorzystywane są w ramach dbania o zachowanie ładu korporacyjnego w dużych organizacjach.
Czym jest audyt wewnętrzny?
Trafną definicję podał instytut IIA, czyli The Institute of Internal Auditors. Zgodnie z nią audyt wewnętrzny jest działalnością niezależną i obiektywną z obszaru doradztwa i weryfikacji. Celem przeprowadzenia audytu jest sprawdzenie, czy procesy zachodzące wewnątrz organizacji działają na optymalnym poziomie. Audytorzy wewnętrzni nie tylko sprawdzają przebieg procesów, ale także odnotowują ewentualne zagrożenia i wskazują na możliwe udoskonalenie. Przeprowadzenie audytu wewnętrznego w zakresie prowadzonej działalności i finansów ma pomóc organizacji w osiąganiu jej celów i zadań, a także w efektywnym wykorzystaniu posiadanych zasobów. Systematyczne prowadzenie kontroli zarządczej wpływa na usprawnienie działania organizacji oraz zwiększa efektywność jej członków. W związku z tym jest to standard dla świadomych właścicieli. Narzędzie może być wykorzystywane zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym.
Podstawowe cele
Funkcji audytu wewnętrznego w organizacji nie można nie docenić. Podstawowe elementy i cele audytu to:
- niezależność i obiektywizm;
- pomaga organizacji w realizacji zadań i jej celów;
- metodyczne i systematyczne podejście do procesu audytowego;
- wspieranie systemu kontroli wewnętrznej;
- doskonalenie skuteczności procesów zarządzania ryzykiem w firmie;
- ocena kontroli zarządczej oraz czynności doradczych w firmie lub organizacji;
- usprawnienie operacyjne organizacji;
- wzniesienie do firmy lub organizacji wartości dodanej.
Rodzaje audytu wewnętrznego
Istnieje wiele rodzajów audytu wewnętrznego, jednak trzy najpopularniejsze to:
- audyt finansowy – polega na analizie autentyczności sprawozdania finansowego, sprawdzeniu przestrzegania zasad rachunkowości i wydatkowania budżetu;
- audyt informacyjny – bada systemy bezpieczeństwa wewnątrz organizacji i weryfikuje, czy wszystkie procesy są zgodne z obowiązującym w Rzeczypospolitej Polskiej prawem;
- audyt operacyjny – ocenia skuteczność i autentyczność działania poszczególnych systemów w firmie na szczeblu operacyjnym, audytor sprawdza efektywność sztabu kierowniczego firmy lub organizacji.
Kto może być audytorem wewnętrznym?
Zgodnie z art. 275 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, w jednostkach sektora finansów publicznych audytorem wewnętrznym może być pracownik danej jednostki, jak i osoba z zewnątrz. Aby zostać audytorem, należy spełnić szereg wymogów formalnych i w zakresie wykształcenia. W związku z tym może być nim osoba, która:
- posiada obywatelstwo kraju członkowskiego UE lub innego kraju, który ma podpisaną umowę międzynarodową i może wykonywać dany zakres usług na terytorium Polski;
- nie była karana za umyślne przestępstwo skarbowe lub inne umyślne przestępstwo;
- posiada pełną zdolność do czynności prawnych i pełnię praw publicznych;
- ma dyplom ukończenia studiów;
- posiada kwalifikacje do opracowania audytu wewnętrznego, wystarczające może być jedno z nich: uprawnienia biegłego rewidenta, posiada dwuletnią praktykę w zakresie audytu wewnętrznego, zdała w latach 2003-2006 egzamin na audytora wewnętrznego lub posiada jeden z zagranicznych certyfikatów: CIA, CISA< CGAP, ACCA, CFE, CCSA, CFSA lub CFA.
Obowiązek spełnienia wymogów dotyczy również osób, które są zatrudnione w badanej jednostce.
Audyt wewnętrzny w jednostce samorządu terytorialnego
Audyt wewnętrzny przeprowadzany jest regularnie w jednostkach sektora finansów publicznych i jednostkach samorządu terytorialnego. Dzięki niemu możliwa jest regularna kontrola tego, czy kierownictwo jednostki lub kierownicy i pracownicy podległych jej jednostek działają zgodnie z prawem i zgodnie z najwyższymi standardami. Ponadto audyt wewnętrzny pomaga organizacji w osiąganiu jej celów przez systematyczne podejście do oceny i doskonalenia procesów zarządzania.
Do zadań audytora w tym obszarze należą m.in.:
- ocena czy zarządzanie ryzykiem jest realizowane przez kierownictwo jednostki prawidłowo;
- przygotowanie dokładnego planu audytu;
- bieżąca komunikacja z jednostką samorządu terytorialnego;
- diagnozowanie obszarów wymagających wsparcia i rekomendacja w zakresie korygowania działań jednostki;
- sprawdzanie poprawności danych finansowych organizacji;
- weryfikacja skuteczności i efektywności organizacji;
- doradztwo w szerokim zakresie;
- dostarczanie informacji o działaniu poszczególnych działów i komórek w jednostce.
Audytorzy wewnętrzni początkowo byli odpowiedzialni głównie za sprawdzanie poprawności danych finansowych organizacji. Z czasem ich praca wyewoluowała z rachunkowo-księgowej w kierunku consultingu.
Audyt wewnętrzny to nie kontrola
Pomiędzy audytem wewnętrznym a kontrolą istnieją określone różnice. Identyfikacja tych narzędzi jako tego samego jest jednym z błędów popełnianych przez niedoświadczonych przedsiębiorców. Audyt weryfikuje stan obecny i szuka przyczyn występowania danego zjawiska w ramach firmy. W przypadku kontroli wewnętrznej mamy do czynienia z działaniem po fakcie i znalezienie winnego. Ponadto audyt ma dużo szerszy zakres, a kontrola dotyczy węższego obszaru działalności.
- Czym jest benchmarking?
- Zarządzanie projektem i zadaniami członków zespołu – praktyczny poradnik
- Employer branding – jak pracodawca może zbudować swój wizerunek?
- Czym dokładnie jest kultura organizacji? Sprawdź, jakie znaczenie ma kultura organizacyjna firmy
- Czym jest controlling i jak wpływa na zarządzanie przedsiębiorstwem?