Holding – grupa kapitałowa. Co warto o niej wiedzieć?

Publikacja: 20 września, 2022

Holding to jedno z pojęć gospodarczych, które często pojawia się w mediach. Nie każdy jednak zdaje sobie sprawę z tego, co ono w rzeczywistości oznacza. Jeżeli chcesz poznać garść informacji na ten temat, zapoznaj się z naszym tekstem.

Współczesna gospodarka to system, który jest bardzo skomplikowany. Dopuszcza się różne powiązania między firmami biorącymi udział w rywalizacji rynkowej. Ciekawym, wypróbowanym sposobem działania w tym zakresie jest tzw. holding, czyli grupa spółek (mogą być zarówno spółki akcyjne, jak i spółki z o.o.) będących formalnie niezależnymi podmiotami. Holding może obejmować przedsiębiorstwa usługowe, produkcyjne oraz handlowe.

Spis treści pokaż

Holding – podstawowe informacje

Definicje tworzone przez ekonomistów czy badaczy zajmujących się zarządzaniem są zazwyczaj zgodne co do istoty tego pojęcia. Holding jest definiowany jako grupa samodzielnych przedsiębiorstw, które prowadzą odrębną działalność biznesową. Cechą charakterystyczną jest fakt, że jedna ze spółek wchodzących w skład tej grupy – jest to tzw. spółka dominująca – sprawuje kontrolę nad pozostałymi podmiotami.

W jaki sposób możliwe jest nadzorowanie działalności holdingu przez spółkę dominującą? Dopuszcza się różne sytuacje, w tym między innymi:

posiadanie znaczącej części kapitału, tzn. pakietu kontrolnego akcji lub udziałów, w zależnych podmiotach;
fakt, że kadra zarządzająca spółki dominującej zasiada także w organach kierowniczych spółek zależnych (podporządkowanych). W takim przypadku mówi się o powiązaniach personalnych.

Nie należy mylić holdingu np. z siecią handlową, w ramach której cała organizacja jest podzielona na:

centralę, która dokonuje analiz i wytycza kierunek dalszego rozwoju grupy;
oddziały terenowe (filie), które zajmują się działalnością operacyjną w danym regionie (może być to na przykład miasto lub województwo), ale nie posiadają odrębności pod względem prawnym.

Rodzaje holdingów

W literaturze przedmiotu oraz praktyce stosuje się różne sposoby podziału holdingów. Zazwyczaj klasyfikacja w tym zakresie jest dokonywana z uwzględnieniem takich kryteriów jak podejście branżowo-obszarowe.

Jeśli chodzi o pierwsze z wyżej wymienionych ujęć, to zakłada ono następujące rodzaje holdingów:

horyzontalny – rozumie się przez to firmy, które działają w tym samym sektorze gospodarki. Dzięki temu firmy należące do danej grupy są w stanie wymieniać się cennymi doświadczeniami, a czasem nawet kadrą lub aparaturą;
wertykalny – w tym przypadku poszczególne firmy prowadzą działalność w obszarze jednego sektora (może być to na przykład motoryzacja), ale na różnych etapach cyklu produkcyjnego. Dobrym przykładem są tu firmy, które zajmują się produkcją części do samochodów oraz sprzedażą aut w salonach dealerskich;
konglomeratowy – w odróżnieniu od dwóch poprzednich typów grupa holdingowa składa się z takich spółek-córek, które nie działają w danym sektorze gospodarki.

Oprócz tego holdingi dzieli się często z uwzględnieniem tego, na terenie jakich państw działa dana grupa. Zgodnie z tym podziałem wyróżnia się struktury krajowe oraz transgraniczne. Pierwsze z nich, jak można łatwo się domyślić, obejmują wyłącznie takie podmioty, które działają tylko w danym państwie (może być to np. polski rynek). Z kolei międzynarodowy holding to relacja, w której spółka dominująca ma swoją siedzibę na terenie jednego kraju, a przynajmniej część spośród firm, które kontroluje, jest zlokalizowana za granicą.

Dlaczego powstają spółki holdingowe?

Nie da się jednoznacznie ocenić, jakie są powody powstania holdingu. Motywy, dla których realizuje się takie przedsięwzięcie, mogą różnić się w zależności od tego, o jakim rodzaju powiązań jest mowa (holding horyzontalny, wertykalny lub konglomeratowy).

Jeśli chodzi o spółki z holdingu horyzontalnego, to powstają one zazwyczaj w celu stworzenia dużej grupy, które będzie dzięki temu w stanie podjąć rywalizację w danej gałęzi przemysłu. Korzyści można odnieść np. poprzez efekty skali, które, w pewnym uproszczeniu, zakładają wzrost opłacalności biznesu dzięki obniżeniu kosztów stałych. To właśnie dlatego często zdarza się, że firmy wchodzące w skład grupy są obsługiwane przez ten sam podmiot w zakresie księgowości, IT czy marketingu.

Jak już wiesz, spółki mogą należeć również do takiej struktury holdingowej, która skupia podmioty działające na różnych szczeblach cyklu produkcyjnego (np. firma petrochemiczna i stacje benzynowe). Również to rozwiązanie ma sporo zalet; wśród nich można wyróżnić fakt, że poszczególne spółki nie muszą uzależniać się od dostaw z zewnątrz, tzn. od niezależnych dostawców. Jeżeli firma dostarczająca cenny surowiec należy do tej samej grupy, ryzyko, że zacznie ona windować ceny swojego produktu, spada. W takiej sytuacji holding powinien być zatem traktowany przede wszystkim jako sposób na niezależność.

Jeszcze inne motywy kierują podmiotami, które decydują się na utworzenie konglomeratu. Firmy z różnych branż gospodarki łączą się w celu dywersyfikacji działalności oraz ochrony przed zawirowaniami w danym sektorze rynkowym. Przetrwanie w czasie kryzysu gospodarczego staje się znacznie łatwiejsze, jeśli holding obejmuje takie podmioty jak na przykład:

firmy ubezpieczeniowe;
przedsiębiorstwa zajmujące się nowymi technologiami i sztuczną inteligencją AI;
zakłady produkcyjne oraz przemysłowe.

Takie powiązanie samodzielnych podmiotów gospodarczych jest traktowane przede wszystkim jako inwestycja finansowa. Nie ma ona na celu powiązania działalności operacyjnej poszczególnych podmiotów w celu wytworzenia efektu synergii.

Jakie korzyści wynikają z działania w ramach holdingu?

Opisywana forma relacji biznesowych to rozwiązanie, które oferuje sporo korzyści uczestnikom. Taki stan rzeczy wynika przede wszystkim z samej istoty tych powiązań, które opierają się na kooperacji między odrębnymi firmami. Oznacza to, że w przypadku upadłości jednej z nich pozostałe podmioty należące do grupy są zazwyczaj wolne od odpowiedzialności za powstałe zobowiązania.

Prawo holdingowe nie zabrania, by do tej struktury należały jednostki o różnych formach organizacyjno-prawnych – mogą być to zatem na przykład sp. z o.o., spółki akcyjne itp. Dlatego też możliwe jest podjęcie takich działań, które pozwolą na ograniczenie odpowiedzialności i optymalizację ryzyka.

Nic nie stoi na przeszkodzie, by powiększać grupę przedsiębiorstw o nowe podmioty lub wyłączać z niej firmy, które aktualnie nie są już niezbędne do dalszego rozwoju. Elastyczność ta stanowi czynnik, który, obok wspomnianych wcześniej korzyści skali, sprawia, że holding staje się organizacją odporną na zawirowania rynkowe oraz zdolną do szybkiej reakcji na zagrożenia. Możliwe jest wówczas szybkie dostosowanie planu działania w zależności od tego, jaka jest obecna i spodziewana sytuacja w danym sektorze.

Podział zadań w grupie holdingowej – jak to wygląda?

Zazwyczaj podmiot dominujący (spółka-matka) zajmuje się formułowaniem strategii rozwoju całej grupy holdingowej. To on wytycza kierunki rozwoju całej grupy, starając się, by mogła ona konkurować na rynku krajowym i międzynarodowym. Oprócz tego podmiot nadrzędny zajmuje się kontrolą w zakresie działalności prowadzonej przez jednostki zależne. Jeśli pojawi się taka potrzeba, jednostka ta może podjąć także działania, które mają na celu finansować działalność firm zależnych.

Z kolei firmy zależne w grupie holdingowej zajmują się głównie działaniami operacyjnymi. Oznacza to, że skupiają się one na realizowaniu codziennej działalności. W zależności od branży może być to na przykład produkcja wyrobów, świadczenie usług lub handel detaliczny/B2B.

Aby możliwe było sprawne funkcjonowanie całej grupy holdingowej, konieczna jest dobra koordynacja działań między podmiotami wchodzącymi w jej skład. Umiejętne powiązanie działalności na szczeblu operacyjnym oraz strategicznym jest warunkiem niezbędnym do rozwoju nie tylko pojedynczych podmiotów, ale także grupy rozumianej jako całość.

Zobacz również

Archiwum: wrzesień 2022

Zobacz również: