Piramida Maslowa – piramida potrzeb. Podstawowe informacje na temat tej teorii

Publikacja: 21 września, 2022

Jeżeli chcesz poznać informacje na temat słynnej teorii ludzkich potrzeb, zapoznaj się z przygotowanym przez nas tekstem. Dzięki temu dowiesz się, w jaki sposób teoria określana jako piramida Maslowa odnosi się do zagadnienia ludzkiej motywacji.

Abraham Maslow był żyjącym w dwudziestym wieku amerykańskim psychologiem oraz badaczem naukowym. Do najważniejszych obszarów jego badań należały psychologia transpersonalna oraz humanistyczna. Jego nazwisko zapewne nie zapisałoby się w annałach, gdyby nie stworzona przez niego teoria ludzkich potrzeb. Koncepcja ta, potocznie określana jako piramida Maslowa lub hierarchia potrzeb, to wciąż istotne zagadnienie. Po dziś dzień zapoznają się z nim między innymi studenci z takich kierunków, jak socjologia, zarządzanie oraz psychologia.

Spis treści pokaż

Piramida potrzeb Maslowa – definicja hierarchii potrzeb człowieka

Piramida Maslowa to naukowa klasyfikacja potrzeb człowieka jako członka społeczeństwa. Maslow uszeregował ludzkie potrzeby w następujący sposób:

potrzeby fizjologiczne;
potrzeba bezpieczeństwa;
potrzeba miłości i przynależności;
potrzeba uznania;
potrzeba samorealizacji.

Przy czym wszystkie oprócz pierwszej z nich określa się jako potrzeby wyższego rzędu. Takie uszeregowanie nie jest przypadkowe. Zdaniem Maslowa dopiero po zapewnieniu sobie warunków niezbędnych do przetrwania (zdobycie pożywienia i wody, własnej siedziby, ochrona przed mrozem w czasie zimy itp.) możemy myśleć o osiąganiu wyższych poziomów i rozwoju osobistym.

Każdy z pięciu elementów, które w ramach badań wyodrębnił A. Maslow, został pokrótce opisany w dalszej części tekstu.

Fizjologia, czyli najbardziej podstawowa potrzeba w piramidzie Maslowa

Nieprzypadkowo Maslow umieścił kwestie fizjologiczne na pierwszym, czyli najniższym szczeblu piramidy potrzeb. Bez ich zaspokojenia nie jest bowiem możliwe prawidłowe funkcjonowanie ludzkiego organizmu, nie mówiąc już o motywacji do działania na szczeblu nauki, życia społecznego czy kariery zawodowej.

Do tego obszaru zalicza się na przykład:

sen (dzięki czemu organizm może zregenerować się i nabrać sił do dalszej aktywności);
jedzenie i napoje;
odpowiednia temperatura (zarówno silny upał, jak i siarczyste mrozy utrudniają człowiekowi funkcjonowanie na co dzień).

Dopiero po zaspokojeniu tych potrzeb możliwe jest zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu.

Z punktu widzenia pracownika potrzeba ta jest wyrażana jest przez dostarczenie sprzętu niezbędnego do wykonywania powierzonej pracy i zapewnienia właściwych warunków. Oprócz komputera czy narzędzi istotne są wówczas takie rozwiązania, jak na przykład pokój socjalny, w którym można przechowywać jedzenie, łazienka czy palarnia.

Bezpieczeństwo

Jeśli chodzi o potrzeby, to zgodnie z teorią stworzoną przez Abrahama Maslowa kolejnym celem – po zapewnieniu sobie pożywienia, snu itp. – jest zagwarantowanie bezpieczeństwa. Można to zaobserwować już u małych dzieci, które nerwowo reagują hałasy czy obce osoby. Takie dążenie jest istotne również z punktu widzenia osób dorosłych, które obawiają się skutków klęsk żywiołowych, pożaru, włamania – to właśnie dlatego od wielu lat popularne są produkty ubezpieczeniowe.

Bezpieczeństwo jako jeden z poziomów piramidy Maslowa jest istotne również w kontekście życia zawodowego. Taki stan rzeczy przejawia się na przykład dążeniem do stałego zatrudnienia. Najczęściej stabilne umowy na czas nieokreślony są oceniane lepiej niż tymczasowe kontrakty, nawet jeśli te ostatnie są lepiej płatne. Bezpieczeństwo w pracy to także kulturalni współpracownicy oraz brak mobbingu.

Potrzeba przynależności i miłości – co to oznacza?

Po zapewnieniu sobie bezpieczeństwa, jedzenia czy snu przychodzi kolej na następne uwzględnione przez A. Masłowa potrzeby. Należą do nich między innymi pragnienie przynależności i miłości. Zazwyczaj opisuje się je jako poszukiwanie szczęśliwych, długotrwałych związków z innymi osobami. Mowa tu zarówno o małżeństwie, jak i stabilnej, pełnej zaufania i szacunku relacji z przyjaciółmi oraz znajomymi.

Bliskie znajomości to jeszcze nie wszystko. Oprócz tego większość spośród nas poszukuje także akceptacji ze strony członków społeczności, w której się obraca. Mogą być to na przykład:

uczniowie w szkole;
sąsiedzi;
mieszkańcy danego miasta lub wsi;
parafianie.

Potrzeba uznania

Bardzo często człowiek chce być nie tylko lubiany w danej społeczności, ale także szanowany z uwagi na swoje kwalifikacje, zdolności, majątek czy wypracowaną pozycję społeczną. Takie pragnienie opisuje się jako potrzebę uznania. Dzięki temu wzrasta nasza pewność siebie, a także zdrowe poczucie własnej wartości.

Potrzeba samorealizacji

A. Maslow umieścił to pragnienie najwyżej w swojej hierarchii potrzeb. Z tego powodu dążenie do samorealizacji określa się czasem także jako tzw. metapotrzeby. Wynika to stąd, że dążenie do samorealizacji nie ma charakteru negatywnego, tzn. nie jest spowodowane chęcią zaspokojenia niedoboru. Samorealizacja to cel pozytywny, który ma za zadanie zaspokoić ludzką ambicję i stanowić swego rodzaju wynagrodzenie za trud poniesiony w przeszłości.

Działania określane jako samorealizacja podejmują zazwyczaj osoby zamożne, które osiągnęły już sukces zawodowy i nie muszą poświęcać się przede wszystkim pracy w celu pokrycia bieżących wydatków. Oto przykładowe sytuacje, które można określić jako zaspokajanie potrzeb w zakresie samorealizacji:

nauka malowania czy śpiewu;
podróże w różne zakątki świata;
udzielanie gościnnych wykładów – na takie działanie decydują się często emerytowani politycy czy twórcy firm, którzy osiągnęli już zawodowy sukces;
wydanie autobiografii przez osobę, która ma status gwiazdy. Szczególnie w ostatnich latach pisanie książek stało się częstym zwyczajem wśród wokalistów, aktorów itp.

Jak już wspomniano, spełnienie potrzeby samorealizacji zwykle odbywa się po realizacji wszystkich pozostałych pragnień. Co ciekawe, istnieje wiele wyjątków od tej zasady. Historia zna wiele przykładów wybitnych artystów, którzy stworzyli wiekopomne dzieła, mimo iż ich warunki bytowe pozostawiały wiele do życzenia. W większości przypadków jednak jest to ostatnie, najwyższe spośród celów, które pragnie osiągnąć człowiek.

Z drugiej strony nie wszyscy ludzie dążą do zaspokojenia tego pragnienia. Wiele osób ogranicza się w swoim życie głównie do realizacji niższych potrzeb, co oczywiście nie powinno być obiektem krytyki.

Pierwotna piramida potrzeb ludzkich Maslowa nie była… piramidą?

Co ciekawe, stworzona przez Maslowa teoria zakładająca różne poziomy potrzeb nie miała formy graficznej. Pierwotnie teoria ta została opisana w postaci tekstowej. Takie podejście uległo jednak zmianie. W efekcie obecnie hierarchię Maslowa ukazuje się zazwyczaj w formie piramidy, gdzie podstawę stanowią potrzeby fizjologiczne, a coraz wyżej ukazuje się kolejne szczeble.

Jaki jest powód zmiany takiego podejścia, czyli rezygnacji z formy tekstowej na rzecz graficznej? Zmiana ta wynikła zapewne z… wygody. Piramida Maslowa podzielona na kilka szczebli,jest znacznie łatwiejsza w nauce niż ściana tekstu. Dzięki formie graficznej odbiorcy są w stanie szybciej zrozumieć tę teorię.

Teoria Maslowa w praktyce biznesowej. Potrzeby a motywacja – o czym warto wiedzieć podczas zarządzania organizacją?

Koncepcja piramidy potrzeb według Maslowa to idea, którą kojarzy się m.in. z psychologią oraz socjologią. Tymczasem jest ona obecna także w naukach z obszaru ekonomii i zarządzania. Jej założenia powinny znać osoby, których zadaniem jest kierowanie podległym personelem. Mowa tu zarówno o przedsiębiorcach, jak i menedżerach kierujących podległym działem. Dlaczego piramida Maslowa jest ważna także z punktu widzenia biznesu?

Aby zespół w pracy mógł osiągać dobre wyniki (może być to np. wysoki poziom sprzedaży czy dobra jakość obsługi klienta), konieczna jest odpowiednia postawa poszczególnych członków teamu. Aby osiągnąć ten cel, kadra kierownicza powinna motywować swoich podwładnych. Zasadniczo, motywację kadry w firmie można zbudować na dwa sposoby.

Zarządzanie zasobami ludzkimi a potrzeby niższego rzędu

Jednym z kluczowych aspektów jest pensja. Powinna być ona być ustalona na takim poziomie, który umożliwi zaspokojenie potrzeb bytowych przez pracowników. Dzięki temu osoby zatrudnione nie będą musiały martwić się o to, czy ich dochody pozwalają na pokrycie kosztów utrzymania, opłacenie czynszu itp. Jeżeli członek zespołu nie będzie miał takich zmartwień, będzie on w stanie w większym stopniu skupić się na realizacji zadań zleconych przez przełożonego.

Jeśli tak jednak nie będzie, pracownik może zacząć szukać dodatkowego zatrudnienia, dorabiać po godzinach… a czasem nawet wykonywać pracę zdalną podczas godzin spędzonych na etacie. Jak można łatwo się domyślić, taki stan rzeczy niemal zawsze źle wpływa na jakość pracy wykonywanej w firmie.

Polityka kadrowa w firmie a potrzeba uznania i przynależności do zespołu

Płaca to jeszcze nie wszystko, o czym powinna pamiętać kadra menedżerska. Odpowiednia pensja jest ważna, ale nawet wysokie uposażenie nie zatrzyma pracownika w firmie na wiele lat, jeśli dana osoba nie czuje się związana z organizacją. To właśnie dlatego pracodawcy decydują się na takie działania jak na przykład:

imprezy integracyjne. Event firmowy to dobry sposób na integrację osób pracujących w firmie. Dzięki temu w kadrze przedsiębiorstwa zwiększa się poczucie przynależności do wspólnej społeczności (organizacji);
nagrody i/lub wyróżnienia. Nawet tak prozaiczny tytuł, jak „pracownik miesiąca”, może zaspokoić potrzebę uznania;
dodatki motywacyjne, premie od sprzedaży itp. Zmienne wynagrodzenie, które jest uzależnione od wyników pracy, pokazuje pracownikowi, że ma on wpływ na osiągane przez siebie dochody;
dofinansowanie szkoleń i kursów branżowych. Takie rozwiązanie sprawia, że pracownik czuje się doceniony przez firmę, co również powinno wzmocnić jego motywację.

Działania podejmowane przez ludzi są motywowane różnego rodzaju potrzebami. Ich zaspokajanie jest niezbędne dla szczęśliwego funkcjonowania zarówno w sferze prywatnej, jak i zawodowej. Piramida Maslowa była często krytykowana na przestrzeni lat. Mimo to wydaje się, że stanowi ona prostą, a jednocześnie niezwykle trafną koncepcję opisującą ludzkie pragnienia.

Zobacz również

Archiwum: wrzesień 2022

Zobacz również: