Efekt Dunninga-Krugera jest ostatnimi czasy bardzo popularnym terminem. Ten błąd poznawczy został opisany oraz udokumentowany przez uczony z Uniwersytetu Cornella. Nie wszyscy wiedzą jednak, co ten termin tak naprawdę oznacza. Po przeczytaniu naszego artykułu wszystko będzie jasne!
Efekt Dunninga-Krugera należy do błędów poznawczych. Polega on na tym, że osoba niewykwalifikowana w danej dziedzinie ma tendencję do przeceniania swoich umiejętności w jej obrębie. Z kolei osoby wykwalifikowane będą twierdziły, że ich wiedza i umiejętności są na niższym poziomie, niż ma to miejsce w rzeczywistości. Efekt ten po raz pierwszy został opisany oraz udokumentowany przez Justina Krugera i Davida Dunninga, czyli naukowców z Uniwersytetu Cornella. Więcej dowiesz się z dalszej części artykułu.
Historia badań nad efektem Dunninga-Krugera
Kruger i Dunning to dwaj psychologowie społeczni, którym zawdzięczamy opisanie błędu poznawczego, który dzisiaj znany jest jako efekt Dunninga-Krugera. Ci dwaj uczeni przedstawili hipotezę, jakoby dziedzina, w której każdy może posiąść większą lub mniejszą biegłość, sprawi, że osoby niekompetentne:
- nie będą widziały swojego niskiego poziomu znajomości i umiejętności w jej obrębie;
- nie będą umieć ocenić swojego poziomu znajomości tej dziedziny;
- nie będą umieć ocenić poziomu tej dziedziny u innych osób;
- dopiero po odpowiednich ćwiczeniach uznają, że poziom ich znajomości w danej dziedzinie jest niski;
Dunning oraz Kruger przetestowali poprawność swojej hipotezy na studentach, którzy uczęszczali na różne kursy psychologii. Przeprowadzone przez badaczy doświadczenia dotyczyły między innymi przetestowania samooceny logicznego myślenia, znajomości gramatyki oraz poczucia humoru. Po przedstawieniu wyników testu studentom okazało się, że grupa, która w danej dziedzinie była kompetentna, oceniła swój poziom poprawnie, a grupa niekompetentna wciąż go przeceniała. W skrócie: osoby kompetentne nie doceniały swoich umiejętności, a osoby niekompetentne znacznie je zawyżały.
Co było inspiracją dla badań Dunninga i Krugera?
Kwestia inspiracji dla badań naukowców jest bardzo ciekawa. Dunning oraz Kruger zapoznali się z zabawną historią McArthura Wheelera, który w 1995 roku dokonał bardzo śmiałego napadu na jeden z banków zlokalizowanych w Pittsburgu w USA. Wheeler próbował znaleźć sposób na to, by jego twarz nie została rozpoznana na nagraniach z kamer. Wysnuł on teorię, że skoro sok z cytryny znika po nałożeniu na kartkę papieru, a po jej podgrzaniu znowu się pojawia, to do tego samego może on wykorzystać go na swojej twarzy. Wysmarował więc twarz wraz z oczami sokiem z cytryny, a później zrobił sobie zdjęcie polaroidem. Uznał, że jego twarz jest rozmazana na zdjęciu, a więc na nagraniach z kamer również nie uda się go rozpoznać. Śmiały plan idealnego napadu na bank nie udał się, złodziej został bardzo szybko schwytany. Detektywi doszli do wniosku, że sok z cytryny nałożony na oczy sprawił, że Wheeler na pewien czas stracił ostrość widzenia, dlatego wydawało mu się, że jego twarz na zdjęciu jest niewidoczna. To właśnie ta absurdalna historia zainspirowała badaczy i stała się podwaliną pod później stworzoną hipotezę.
Dunning i Kruger za swoje badania otrzymali Ignobla. Tę humorystyczną nagrodę tę otrzymują naukowcy, których badania początkowo śmieszą, a później skłaniają do refleksji. Kapituła przyznająca Ignobla stwierdziła, że badania Krugera oraz Dunninga świetnie wpisują się w ideę tej nagrody.
Co to jest efekt Dunninga-Krugera?
Na podstawie badań przeprowadzonych przez parę psychologów społecznych można wysnuć definicję tego błędu poznawczego. Jest to nieracjonalne postrzeganie rzeczywistości, które polega na tym, że osoby mające bardzo szeroką znajomość danej dziedziny, bardzo często nie doceniają swoich umiejętności w jej obrębie. Z kolei osoby, które w danej dziedzinie mają mało rozległą wiedzę, przeceniają swoje umiejętności i nie potrafią obiektywnie ocenić ani swojego poziomu wiedzy, ani poziomu wiedzy innych osób. Efekt Dunninga-Krugera był dowodzony licznymi badaniami, które prowadzone były nie tylko przez badaczy, od których pochodzi sama nazwa. Istnienie tego efektu potwierdził między innymi Dr Samuel Pavel, który przeprowadził test wśród studentów lotnictwa. Dotyczył on umiejętności gramatycznych oraz wiedzy z zakresu statków powietrznych. 70% studentów, których wyniki były najsłabsze, znacznie przeceniało poziom swojej wiedzy i umiejętności, za to osoby, które osiągnęły najlepsze wyniki, nie doceniały się.
Efekt Dunninga-Krugera a samoocena
Efekt Dunninga-Krugera nie jest trudny do zrozumienia, gdy się nad nim głębiej zastanowić. Eksperci w jakiejś dziedzinie mają zdecydowanie szerszy na nią pogląd, niż osoby niekompetentne. Eksperci z danej dziedziny uważają, że jeżeli coś było dla nich łatwe do zrozumienia, to takie też będzie dla innych, dlatego nie uważają swojej wiedzy za coś niesamowitego. Im głębiej poznaje się jakąś dziedzinę wiedzy, tym bardziej zaniżona jest samoocena własnej jej znajomości, to zjawisko jest z kolei nazywane „klątwą wiedzy”. Coraz głębsze poznawania jakiegoś tematu sprawia, że samoocena maleje coraz bardziej. Tego efektu nie odczuwają osoby, które przez swoją ignorancję tkwią w niewiedzy. Ich niski poziom wiedzy sprawia, że pewność siebie w znajomości danego tematu jest bardzo wysoka.
Efekt Krugera-Dunninga w różnych dziedzinach życia
Zjawisko psychologiczne znane jako efekt Krugera-Dunninga można odnieść do wielu dziedzin życia. Ten błąd poznawczy szczególnie widoczny jest u osób, które inwestują pieniądze na giełdach. Często osoby mające bardzo szeroką wiedzę w tym temacie są bardzo ostrożne, ponieważ wiedzą, jak bardzo szeroki jest dany obszar inwestycyjny. Z kolei osoby, które dopiero poznają ten świat, bywają lekkomyślne i przeceniają własne umiejętności oraz wiedzę. Efekt Dunninga-Krugera przy inwestycjach był szczególnie widoczny podczas ogromnego wzrostu popularności kryptowalut kilka lat temu. Bardzo dużo inwestycji było wtedy nietrafionych właśnie ze względu na to, że inwestorzy przeceniali swoją wiedzę i nie potrafili jej obiektywnie ocenić.
Badania Dunninga i Krugera obecnie są traktowane z dużą dozą ostrożności. Nowe badania wskazują, że zaproponowane przez badaczy z Uniwersytetu Cornella wyjaśnienia są błędne, a zdobyte dane są wynikiem zjawiska regresji do średniej oraz błędu poznawczego, który nazywany jest złudzeniem ponadprzeciętności.
- Efekt halo, czyli efekt aureoli? Jak wykorzystać go w biznesie?
- Czym są umiejętności interpersonalne? Dlaczego warto je rozwijać?
- Kompetencje miękkie – definicje. Jak rozwijać i wykorzystywać swoje umiejętności?
- Due Diligence – na czym polega i kiedy się przeprowadza tę analizę?
- Mentoring biznesowy (coaching) – co to jest? Definicje mentoringu
