Trudno nie zgodzić się ze stwierdzeniem, że nazwa to jeden z najistotniejszych elementów firmy. Mimo tego, wielu przedsiębiorców nie przykłada do kwestii wyboru nazwy szczególnej uwagi. To duży błąd, który może mieć swoje konsekwencje w przyszłości. Z pewnością nie chciałbyś być po kilku miesiącach lub latach działalności na rynku, zmuszony do jej zmiany. A takie historie się zdarzają, jeżeli przedsiębiorca popełni błąd.
Czym jest firma?
Wyjaśnię najpierw czym jest firma, gdyż znajomość tego pojęcia jest tutaj niezbędna. W znaczeniu prawnym jest to nazwa, pod którą przedsiębiorca prowadzi swoją działalność. Nazwa ta jest jawna, czyli dostępna dla każdego w internecie. Ujawniana jest w jednym z dwóch rejestrów – Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej lub Krajowym Rejestrze Sądowym. Natomiast firma w znaczeniu potocznym jest określeniem przedsiębiorstwa handlowego lub usługowego.
Czy dwa przedsiębiorstwa mogą mieć takie same nazwy?
Odpowiedź na to pytanie brzmi: to zależy.
W pewnych sytuacjach będzie to legalne. Zwróć uwagę, że są zegarki marki Atlantic oraz bielizna Atlantic. Z drugiej jednak strony, w rejestrach CEIDG znaleźć można wiele podmiotów działających w tej samej branży i mających identyczne znaki jak ART-BUD czy TOM-BUD. Jak zinterpretować taką okoliczność?
Do ochrony swojej marki przedsiębiorcy mogą wykorzystywać przepisy bez formalnej rejestracji nazwy (darmowe) i te wymagające zastrzeżenia znaku towarowego. Ich zasięg ochrony można graficznie przedstawić w taki sposób:
Zobacz również:
Płatny model ochrony – rejestracja znaku towarowego
Ten model polega na rejestracji w Urzędzie Patentowym swojej nazwy lub logo w formie znaku towarowego. Jeżeli nie wiesz jak się do tego zabrać, to pamiętaj, że wszelkie formalności możesz zlecić rzecznikowi patentowemu.
Znak towarowy to każde oznaczenie, które pozwala na odróżnienie na danym rynku towarów lub usług. Rejestracja znaku towarowego daje największą ochronę prawną – dokonując tej czynności stajesz się realnym właścicielem marki. Inny przedsiębiorca naruszy Twoje prawo nie tylko wtedy, kiedy użyje identycznej nazwy, ale także jeśli użyje nazwy podobnej do Twojej.
Nie tak łatwo jednak określić, które marki są do siebie podobne, gdyż przepisy prawa nie wskazują jak należy to analizować. Na podstawie orzecznictwa sądowego wypracowano jednak konkretne reguły kolizyjności. Aby się dość jednoznacznie wypowiedzieć, czy w danym przypadku porównywane znaki są do siebie podobne, należy mieć wiedzę i doświadczenie w tym zakresie.
Najczęściej zgłaszane przez przedsiębiorców znaki występują w formie nazwy, logo albo grafiki.
Darmowy model ochrony – pierwszeństwo używania nazwy
W tym modelu ochronę prawną firmy zapewnia:
- Kodeks cywilny;
- Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji;
- Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Kodeks cywilny zapewnia najbardziej podstawową ochronę Twojej firmy. Może ona polegać na żądaniu zaniechania działania naruszającego prawo albo usunięcia skutków naruszenia, naprawienia szkody majątkowej lub wydania uzyskanych korzyści przez osobę, która dopuściła się naruszenia.
Problem polega na tym, że za każdym razem odbywa się to na drodze spornej i to sędzia ocenia, czy te prawa bez rejestracji w ogóle Ci przysługują. Przykładowo, jeżeli w nazwie swojej działalności gospodarczej (czyli firmie) masz „sklep wielobranżowy”, to nie masz co liczyć na przyznanie Ci wyłączności do tej nazwy. Określeń opisowych nikt nie może zawłaszczyć.
Identyczna nazwa firmy może stanowić czyn nieuczciwej konkurencji
Nazwa firmy nie może wprowadzać klientów w błąd – inaczej narusza ona przepisy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. W szczególności chodzi o wykorzystywanie nazw, skrótów bądź symboli, których wcześniej użyto do oznaczenia innego przedsiębiorstwa.
Przykładowo chodzi o taką sytuację, w której przedsiębiorca prowadzi obiekt hotelowy pod nazwą ORION, ale nie jest to jego nazwa firmy. Wykazując, że używał jej jako pierwszy, może blokować konkurenta działającego na tym samym terytorium. Tu jednak pojawiają się wątpliwości. No bo jeżeli on działa w Zakopanem, to czy uda mu się zmusić konkurenta z Gdańska do zejścia z nazwy ORION-1? Gdyby posiadał zarejestrowany znak towarowy, sprawa byłaby prosta. Tutaj ciężko przewidzieć czy sąd uzna, że klienci obu obiektów mogą się pomylić.
Kiedy możliwe jest istnienie dwóch firm o takiej samej nazwie?
Aby było to zgodne z prawem, konieczne jest spełnienie kilku warunków:
- Firmy mogą używać tej samej nazwy, jeśli nie konkurują ze sobą. Dla przykładu: przedsiębiorstwo A produkuje części samochodowe, natomiast przedsiębiorstwo B produkuje przyprawy kuchenne. Obie te firmy mogą korzystać z tej samej nazwy, ponieważ nikt chcąc nabyć część samochodową, przez pomyłkę nie kupi przyprawy do obiadu.
- Kwestia obszaru działania – jeśli jeden przedsiębiorca działa w Polsce, to jego działalność nie będzie naruszać prawa przedsiębiorcy działającego pod tą samą nazwą firmy np. w Stanach Zjednoczonych.
- Ta materia prezentuje się inaczej w przypadku, gdy obaj przedsiębiorcy prowadzą działalność na terytorium Polski. Tutaj bierzemy pod uwagę zakres działalności przedsiębiorcy, który pojawił się na rynku pierwszy. Jeśli jest to firma lokalna np. niewielki sklep spożywczy, to ochrona prawna jego firmy będzie miała mały zasięg (np. będzie obejmować jedynie określoną dzielnicę miasta).
- Pierwszeństwo na rynku – wybierając nazwę dla przedsiębiorstwa, warto sprawdzić czy nazwa ta nie funkcjonowała na rynku wcześniej. Nie chodzi jednak o sprawdzenie wpisów w rejestrach przedsiębiorców (CEIDG i KRS), a o zbadanie jakie towary lub usługi były wcześniej oferowane pod tą nazwą. Tutaj przydatna okaże się analiza prawna marki wykonana przez rzecznika patentowego.
- Zarejestrowany znak towarowy – może dojść do sytuacji, gdy konkurent działający na terenie innego kraju (np. Szwecji) ma identyczną nazwę jak my. Problem pojawia się wtedy, gdy taka firma dodatkowo zastrzegła swój znak towarowy na terenie całej Unii Europejskiej. Może ona wtedy domagać się od nas zaprzestania korzystania z tej nazwy oraz zwrotu uzyskanych korzyści.
Nie ryzykuj – zarejestruj swój znak towarowy
Jeżeli dotarłeś do tego miejsca, to widzisz, że nieporównywalnie silniejszą ochronę zapewniają zarejestrowane znaki towarowe. Największą zaletą jest to, że regulujesz w ten sposób swoje prawa do marki. Na potwierdzenie tego otrzymasz świadectwo ochronne. Skoro byłeś ze zgłoszeniem w Urzędzie Patentowym pierwszy, to żaden troll od znaków towarowych marki Ci już nie ukradnie.
A takie sytuacje są bardzo częste. Skonfliktowany wspólnik czy były pracownik zgłasza taką nazwę na siebie i próbuje później taką firmę szantażować, albo usuwa jej oferty z rynku. Może to wywołać ogromne szkody. To właściwie standard, że kiedy dochodzi do konfliktu o markę, jedna albo druga strona szybko zgłasza ją do rejestracji. Kiedy takiego problemu nie było, wszyscy tę rejestrację bagatelizowali.
Spór sądowy o prawa do znaku niezarejestrowanego
W przypadku niezarejestrowanego znaku, dochodzenie roszczeń może być problematyczne. Kiedy dochodzi do sporu, musisz udowodnić, że przysługują Ci prawa do danej marki.
W trakcie procesu powinieneś wykazać:
- od kiedy działasz na rynku pod tą nazwą,
- jakie towary lub usługi oferujesz,
- jaki zasięg terytorialny ma Twoja działalność.
Tutaj muszę zwrócić uwagę na nieprzewidywalność sporów opartych na przepisach darmowych. Niestety, nigdy nie wiadomo jak sędzia prowadzący sprawę zinterpretuje przedstawione przez Ciebie dowody. Może uznać, że faktycznie prawa do marki należą do Ciebie, ale tylko lokalnie w obrębie jednego miasta, a nawet ulicy. A to finalnie oznacza, że zasięg ochrony jest za mały, aby zakazać używania podobnej nazwy konkurentowi oddalonemu od Ciebie np. o 300 km.
Spór sądowy o prawa do znaku zarejestrowanego
Sprawa jest dużo prostsza, kiedy zarejestrujesz nazwę swojej firmy jako znak towarowy. Jak wspomniałem wcześniej, po przejściu procedury rejestracyjnej, otrzymasz świadectwo ochronne. Dokument ten zawiera szereg istotnych informacji:
- Numer prawa ochronnego (pozwala na zlokalizowanie w bazach Urzędu Patentowego RP chronionego znaku towarowego);
- Osobę, które przysługują prawa do znaku towarowego;
- Datę rejestracji;
- Wygląd zarejestrowanego znaku (najczęściej nazwa lub logo);
- Określenie towarów lub usług objętych ochroną (to określa na co masz wyłączność).
Posiadanie takiego dokumentu znacznie ułatwia spory i dochodzenie roszczeń. Jedyne co musisz zrobić, to przedłożyć to świadectwo do akt. Sędzia w takiej sytuacji nie będzie mógł kwestionować Twoich praw.
Zresztą na Allegro, Amazonie czy Olx-ie często pozwala zablokować oferty konkurencji bez wchodzenia w spór sądowy. Wystarczy złożyć skargę, że dana aukcja łamie prawo i każdy z tych portali szybko ją usunie. To samo, w oparciu o prawa do znaków niezarejestrowanych, najpewniej by się nie udało.
Dwie firmy o takiej samej nazwie – podsumowanie
Istnienie dwóch firm o takiej samej nazwie w teorii jest możliwe. Wszystko jest legalne, jeżeli oba przedsiębiorstwa nie konkurują ze sobą. Gdy są dla siebie konkurentami, należy zbadać, czy ich współistnienie może wprowadzać klientów w błąd. Jeżeli którakolwiek z firm posiada zarejestrowany znak towarowy, to powyższe przesłanki tracą znaczenie. Rejestracja znaku daje bowiem monopol prawny na markę na terenie Polski lub Unii Europejskiej.
Znowu jednak nie można upraszczać wszystkiego do samego faktu rejestracji. Jeżeli zgłoszenia dokonano w złej wierze, to można próbować je unieważnić. Na pewno uzyskanie świadectwa ochronnego nie legalizuje marki. Konkurent, którego prawa naruszyłeś i tak może Cię pozwać. Zanim więc podejmiesz jakieś konkretne kroki, udaj się po poradę prawną do rzecznika patentowego.
- Zmiana nazwy firmy – formalności. Jak zmienić nazwę działalności?
- Jak wymyślić nazwę firmy? Sprawdź, jakie są sposoby na stworzenie nazwy dla firmy
- Zawieszenie działalności a ZUS. Składki ZUS w czasie zawieszenia działalności gospodarczej. Czy przedsiębiorca musi opłacać składki zdrowotne w trakcie zawieszenia działalności?
- Franczyza jako pomysł na prowadzenie działalności – sprawdź, co powinieneś wiedzieć na ten temat!
- Działalność gospodarcza – z czym wiąże się jej założenie? Wszystkie niezbędne informacje
