Czwarta władza to coraz powszechniej wykorzystywany termin. Tym mianem określa się wolne media w krajach demokratycznych. Sprawdź, czym środki masowej komunikacji zasłużyły sobie na umieszczenie ich tuż obok władzy ustawodawczej wykonawczej i sądowniczej!
O tym, że media mają ogromną moc wiadomo nie od dzisiaj. W państwach demokratycznych są tak silnie angażujące, że zwykło się je określać mianem czwartej władzy i stawiać na równi z władzą ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Jak to możliwe, że media masowe, środki masowej komunikacji i środki przekazu społecznego zyskały taką rangę? Dlaczego są dla nas takie ważne dla sprawnego funkcjonowania systemu?
Co należy rozumieć pod pojęciem czwartej władzy?
Czwarta władza to termin, który pojawił się już w dziewiętnastym wieku. Wówczas odnosił się bezpośrednio do prasy. Obecnie zakres definicyjny znacznie się poszerzył, ponieważ społeczeństwo dysponuje większą ilością mediów masowych.
Pod pojęciem czwartej władzy należy rozumieć wszystkie środki komunikacji społecznej o szerokim zasięgu funkcjonujące w nowoczesnych i demokratycznych państwach. Wśród środków masowego przekazu, o których mowa znajdują się:
- prasa;
- radio;
- telewizja;
- Internet.
W obecnych czasach informacje uznaje się za jeden z najcenniejszych towarów, dlatego media mogą coraz silniej wpływać na społeczeństwo.
Dlaczego czwarta władza jest tak istotna?
Siła mediów masowych jest obecnie naprawdę imponująca. Ma do nich dostęp większość społeczeństwa i z chęcią z tego przywileju korzysta. Z tego względu mass media mają możliwość wywierania bezpośredniego wpływu na kształtowanie się polityki i społeczeństwa. Dodatkowo nie należy zapominać, że media służą pełnieniu swojego rodzaju funkcji kontrolnej. Oznacza to, że pomagają kontrolować i monitorować poczynania władzy wykonawczej, sądowniczej i ustawodawczej. W ten sposób często udaje się uniknąć zjawisk niepożądanych, a więc przestępstw i nadużyć.
Funkcje środków masowego przekazu
Obecnie środki masowego przekazu spełniają szereg zadań. Wśród tych najistotniejszych wymienić można:
- podleganie międzynarodowej unifikacji;
- kształtowanie masowej kultury poprzez: wpływanie na emocje, uczucia i zachowania zarówno poszczególnych jednostek, jak również całych społeczeństw;
- tworzenie wirtualnej rzeczywistości;
- kreowanie wzorców postępowania;
- przekazywanie informacji w szybki i bezpośredni sposób;
- ułatwianie dostępu do wiedzy;
- sprawowanie funkcji kontrolnej.
Kiedy media są wiarygodne?
Podstawą dla zachowania wiarygodności w mediach jest niezależność, która polega na całkowitym pozbawieniu wpływu organów władzy państwowej na publikowane treści. Jedynie wówczas informacje są rzetelne, a odbiorcy otrzymują możliwość ich obiektywnej oceny. Oprócz niezależności politycznej, istotna jest też niezależność ekonomiczna.
Konstytucyjna wolność słowa
Media masowe powinny posiadać wolność słowa. Gwarantuje im to Konstytucja, która mówi bezpośrednio o wolności prasy oraz wolności wypowiedzi. Dodatkowo należałoby wspomnieć o wolności druku, co oznacza możliwość funkcjonowania wolnego od wpływów prawnych, cenzury oraz restrykcji politycznych.
Wolność słowa to swoboda wypowiadania swoich opinii, przekonań i swobodny dostęp do informacji to podstawowe prawo każdej jednostki funkcjonującej w demokratycznym państwie. Warto jednak wiedzieć, że wolność ta jest regulowana przez szereg instytucji i organizacji, które ustalają własne regulaminy i standardy działania. Wolność ta powinna być również warunkowana osobistym poczuciem moralności i sumienia.
Jak rządy ograniczają wolność wypowiedzi medialnej?
Chociaż Konstytucja z 1997 roku gwarantuje mediom masowym wolność prasy i wypowiedzi, rządy dokładają wszelkich starań, aby te prawa ograniczyć w sposób bezpośredni. W tym celu posługują się pojęciami: zagrożenia chronionego interesu państwa, interesu osób prawnych lub też moralności publicznej. Rządowe interwencje najczęściej przyjmują formy: kontroli publikowanych treści, koncesji udzielanych czasopismom i telewizjom oraz karania wydawców i dziennikarzy.
Karta Etyczna Mediów – pojęcie, które musisz znać
Media masowe powinny być wiarygodne i rzetelne, a jakość przekazywanych przez nie informacji – najwyższa. Aby tak właśnie było, powstał dokument, jakim jest Karta Etyczna Mediów. Została ona podpisana w roku 1995 i zawiera następujące zasady:
- zasadę wolności i odpowiedzialności za treść oraz formę przekazu;
- zasadę bezpieczeństwa dobra odbiorcy – przekazywane informacje nie powinny szkodzić odbiorcom;
- zasadę szacunku i tolerancji – wartością nadrzędną powinno być poszanowanie dla godności, prywatności i dobrego imienia poszczególnych jednostek;
- zasadę uczciwości – praca dziennikarza powinna przebiegać w zgodzie z jego sumieniem; osoba ta nie powinna ulegać wpływom, być przekupną i odmawiać wykonywania działań niezgodnych z jej osobistymi przekonaniami;
- zasadę oddzielania informacji od komentarza;
- zasadę obiektywizmu – autor nie powinien prezentować swojej subiektywnej opinii;
- zasadę prawdy – informacje powinny być prawdziwe, a powstałe błędy zawsze sprostowane.
Podsumowując, mianem czwartej władzy określa się środki masowego przekazu funkcjonujące w nowoczesnych państwach o ustroju demokratycznym, takie jak: Internet, telewizja, prasa i radio. Mają one spore możliwości wywierania wpływu na poczynania, postawy i funkcjonowanie społeczeństwa, dlatego przekazywane przez nie informacje zawsze powinny cechować się obiektywizmem, rzetelnością i być prawdziwymi. Każdy z dziennikarzy posiada konstytucyjną wolność słowa, ale powinien ją realizować w sposób zgodny z własnym sumieniem oraz regulaminami i prawem, którym podlega. Dodatkowo dziennikarze nie powinni zapominać o zasadach wyszczególnionych w Karcie Etycznej Mediów.
- Zasada Pareto 80/20 – na czym polega i jakie ma zastosowanie w praktyce?
- Defraudacja – czym jest?
- Industrializacja – definicja. Przyczyny, przebieg, skutki dla gospodarki
- Czym jest konsumpcjonizm? Postawa konsumpcjonistyczna a zrównoważona konsumpcja
- ESG, czyli Environmental, Social, and Corporate Governance. Czym jest zrównoważone zarządzanie?
