Pracownik może ubiegać się o odszkodowanie, gdy będzie miał wypadek w drodze z pracy do domu lub z domu do pracy. Sprawdź, w jakich konkretnie przypadkach jest to możliwe. Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się wszystkiego, co istotne.
Warto mieć na uwadze, że przepisy prawa w sposób konkretny definiują, jakie okoliczności mogą zostać uznane za powstanie jednej z tych dwóch sytuacji. Wyjaśniamy, czym jest wypadek w drodze z pracy i do pracy, jak i gdzie go zgłosić i na co może liczyć pracownik, który doznał krzywdy.
Wypadek w drodze do pracy – definicja
Wypadek w drodze do pracy został sformułowany w art. 57b. [Wypadek w drodze do pracy lub z pracy] ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Szczególnie istotne w ustaleniu, czy dane zdarzenie może kwalifikować się jako ten rodzaj wypadku, są jego okoliczności.
Okoliczności wypadku w drodze do i z pracy: zdarzenie nagłe, czynnik zewnętrzny
Pierwszym wskazaniem ustawy (ustęp 1.) jest informacja, że za wypadek w drodze do i z pracy może być uznane wyłącznie zdarzenie nagłe, którego przyczyną był czynnik zewnętrzny.
Nie może być więc spowodowany chorobą pracownika czy nagłym osłabieniem organizmu (związanym np. ze spożyciem zbyt małej liczby kalorii). Należy mieć jednak na uwadze, że w przypadku wystąpienia zespołu przyczyn, w którym zewnętrzna „uaktywniła” wewnętrzną i doprowadziła do wypadku w drodze z lub do pracy czy domu, ten powinien zostać zakwalifikowany.
Jeżeli więc pracownik cierpi na dolegliwość powodującą, że w sytuacji nagłego przestraszenia się może utracić przytomność, to czynnikiem zewnętrznym jest ten, który go wystraszy (np. pędzący rower wyjeżdżający nagle zza zakrętu tuż przed niego), a wewnętrznym reakcja, którą jest omdlenie. Wypadkiem może być z kolei uderzenie głową o kamień, stanowiące pośrednio skutek czynnika zewnętrznego, którym był rozpędzony rowerzysta.
Okoliczności wypadku w drodze do i z pracy: miejsce zdarzenia
Nie mniej istotne w ustalaniu okoliczności wypadku w drodze z lub do pracy czy domu jest oczywiście określenie miejsca, w którym doszło do zdarzenia. Ten musi mieć miejsce w drodze do punktu wykonywania zatrudnienia – albo z tego punktu do domu. Co istotne, musi być to najkrótsza z możliwych dróg. Tym samym wypadek w drodze z pracy, który miał miejsce po udaniu się „po drodze” do galerii handlowej (na zakupy niebędące zakupami pierwszej potrzeby, albo np. do kina), która rzeczywiście nie znajduje się na trasie powrotnej, może nie zostać zakwalifikowany.
Kolejną wytyczną jest wskazanie, że droga ta nie powinna być przerywana – chyba że przerwa ta była „życiowo uzasadniona”. To termin, który podlegał wielu analizom przez wiele sądów i wciąż nie można uznać go za wskazujący na konkretne sytuacje. Dla przykładu: Sąd Najwyższy w Wyroku o sygnaturze II UKN 347/00, OSNP 2003 określa, że robienie zakupów spożywczych nie przerywa drogi do domu. Jeszcze więcej przykładów wynika z Wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku o sygnaturze III AUr 11/96, OSA 1996. Sąd ocenił, że do przerw życiowo uzasadnionych można zaliczyć:
- konieczność zapłaty raty kredytu;
- wykonanie drobnych zakupów;
- odebranie dziecka z przedszkola;
- czy zatankowanie samochodu.
Dodatkowym istotnym zapisem jest ustęp 2. przedmiotowej ustawy. Określa on, że poza drogą konkretnie z miejsca świadczenia pracy do domu, za pojęcie „drogi do pracy lub z pracy” uważane są także drogi do lub z:
- innego miejsca zatrudnienia;
- wykonywania zadań albo funkcji zawodowych lub społecznych;
- miejsca spożywania posiłków;
- placówki szkolnej czy studenckiej.
Definicja wypadku w drodze do pracy jest więc dość zawiła i niejednokrotnie staje się przedmiotem interpretacji sądów. Tym samym sprawy, w tym ich okoliczności, są przede wszystkim rozpatrywane indywidualnie.
Odszkodowanie za wypadek w drodze do pracy – jakie świadczenia przysługują pracownikowi?
Jeżeli szkoda, której doświadczył pracownik, zostanie uznana jako wypadek w drodze do pracy (lub z pracy), będą przysługiwały mu następujące świadczenia:
- wynagrodzenie za czas przerwy w świadczeniu pracy (100%) – przedsiębiorcy często zastanawiają się, kto płaci za wypadek w drodze do pracy, odpowiedź na to pytanie uzależniona jest oczywiście od rodzaju świadczenia, wypłata wynagrodzenia leży po stronie pracodawcy – ale wyłącznie przez 33 dni, od 34 dnia obowiązek ten zostaje przeniesiony na Zakład Ubezpieczeń Społecznych;
- zasiłek chorobowy (100%) – to właśnie to świadczenie, które ZUS wypłaca od 34 dnia przebywania pracownika na zwolnieniu lekarskim (ciąg dalszy wynagrodzenia);
- świadczenie rehabilitacyjne (90% zasiłku chorobowego za pierwsze 3 miesiące, 75% za pozostały czas) – po upływie 182 dni niezdolności do pracy pracownikowi może przysługiwać świadczenie rehabilitacyjne, warunkiem jest to, by kontynuacja leczenia miała przywrócić mu zdolność do wykonywania pracy, ta forma świadczenia za wypadek w drodze do pracy wypłacane jest przez ZUS do momentu odzyskania przez poszkodowanego zdolności do pracy, ale na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy;
- renta z tytułu niezdolności do pracy – przysługująca wyłącznie w przypadku całkowitej niezdolności, wypłacana jest przez ZUS.
Często pojawia się również pytanie, czy przysługuje odszkodowanie za wypadek w drodze do pracy – takie jak w przypadku wypadku przy pracy? Nie. Wynika to z faktu, że jest ono wypłacane z tytułu opłacania składek za ubezpieczenie wypadkowe, które daje prawo do uzyskania świadczenia wyłącznie z tytułu wypadku przy pracy albo choroby zawodowej.
Wypadek w drodze do pracy – dokumenty
Pierwszym krokiem w zgłoszeniu wypadku w drodze do lub z pracy jest niezwłoczne poinformowanie pracodawcy o zdarzeniu.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 grudnia 2002, w terminie do 14 dni od zawiadomienia pracodawcy przez ubezpieczonego o zaistniałym wypadku, wyznaczony do tego zadania przedstawiciel przedsiębiorstwa jest zobowiązany do sporządzenia karty wypadku. Jeden jej egzemplarz powinien otrzymać poszkodowany (lub członek jego rodziny), drugi – zostać dołączony do dokumentacji powypadkowej, a trzeci zostać przekazany do ZUS-u (w razie zakwalifikowania zdarzenia jako wypadek z pracy do domu).
Uprzednio pracodawca powinien jednak ustalić dokładne okoliczności i przyczyny wypadku w drodze do pracy czy domu. Ma to uczynić, dokonując oględzin miejsca zdarzenia, zbierając informacje od ewentualnych świadków, kompletując inne dowody zdarzenia i ewentualnie pobierając dodatkowe informacje od poszkodowanego.
Po ustaleniu okoliczności wypadku w drodze do pracy lub w drodze z pracy do domu i sporządzenia karty wypadku, pracodawca dokonuje kwalifikacji wypadku. Może więc go uznać, tym samym przyznając prawo do pozyskiwania z tego tytułu przysługujących świadczeń, lub nie uznać, wskazując uzasadnienie decyzji.
Etapem pośrednim jest zgłoszenie wypadku w drodze do pracy do ZUS-u. Pracodawca jest zobowiązany zrobić to niezwłocznie po uzyskaniu informacji o zdarzeniu. Zgłoszenie powinno zostać przekazane pisemnie ze wskazaniem rozpoczęcia postępowania ustalającego okoliczności i przyczyny wypadku. Co więcej, przedstawiciel Zakładu jest uprawniony do wzięcia udziału w tychże ustaleniach.
Choć pracownikom nie przysługują więc jednorazowe odszkodowania za wypadek w drodze do pracy i z pracy do domu, to mają możliwość skorzystania z odpowiednich świadczeń. Podstawą jest jednak dokładne ustalenie wszystkich okoliczności zdarzenia.
- Spóźnione zgłoszenie wypadku w drodze do pracy
- Umowa zlecenie a wypadek w pracy. Co przysługuje zleceniobiorcy?
- Wypadek w pracy z winy pracownika – odszkodowanie za wypadek przy pracy
- Obowiązki pracownika w razie wypadku przy pracy. Jak działać prawidłowo?
- Praca w domu – jak ją znaleźć i dla kogo będzie odpowiednia?
