Podatek od darowizny — poznaj podatek od spadków i darowizn przy umowie darowizny i nie tylko

Publikacja: 24 czerwca, 2021

Aktualizacja: 23 marca, 2022

Poznaj zasady prawne, dzięki którym dowiesz się, kiedy będziesz musiał zapłacić podatek od darowizny. Dowiedz się, ile wynosi podatek od darowizny i czy można być zwolnionym z jego płacenia?

Wiele osób zapomina o tym, że w ogóle obowiązuje coś takiego jak podatki od darowizny w rodzinie. Dlatego bardzo istotne jest to, abyś wiedział, że podatek od darowizny regulowany jest przepisami prawnymi. Bez wiedzy odpowiedniej wiedzy złamiesz przepisy, co tylko przysporzy wielu problemów. Każde przekazanie darowizny powinno być wykonane w świetle prawa. Jak darowizna jest zdefiniowana prawnie i czy najbliższa rodzina musi zapłacić podatek od darowizny nieruchomości? Przeczytaj nasz artykuł, a nie będziesz miał wątpliwości!

Spis treści pokaż

Darowizna wolna od podatku? Najpierw dowiedz się, czym ona jest!

W świetle prawa darowizna to przekazanie funduszy, nieruchomości lub innych wartościowych dóbr przez żyjącą osobę. Podlega więc innym regułom niż spadek. To, czym jest, określa art. 888 Kodeksu cywilnego, który definiuje podatek od darowizny jako „bezpłatne świadczenie na rzecz obdarowywanego, kosztem właściciela majątku”. Może być nią np. świąteczny prezent przekazany drugiej osobie bez żadnych innych intencji. Kluczowe jest też to, że w tym przypadku między dwiema osobami nie może zostać zawarta inna umowa, która zmieni darowiznę w np. usługę barterową lub inną, określoną przez pozostałe zasady prawne.

Czy od darowizny płaci się podatek? Tak, ale… to zależy.

Przepisy określają kwotę, która jest wolna od tego podatku, jednak zmienia się ona, zależnie od pokrewieństwa uczestniczących osób. Odpowiedź na pytanie, kto płaci podatek od darowizn, nie jest już więc taka prosta. Niektórzy nawet mimo przekroczenia wskazywanej kwoty nie będą musieli płacić podatku od darowizny. Grupy podatkowe można podzielić na:

grupę 0, do której należą małżonek, dzieci (tzw. zstępni), rodzice oraz dziadkowie (tzw. wstępni), pasierb, rodzeństwo, ojczym oraz macocha. Można więc określić te osoby jako najbliższą rodzinę, bezpośrednio spokrewnioną z osobą obdarowującą;
grupę 1., do której zalicza się zięciów, synowe i teściowe;
grupę 2., w której znajdują się zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, czy małżonkowie innych zstępnych;
grupę 3., w której znajdują się wszystkie pozostałe osoby.

Dlatego, gdy chcesz przekazać komuś swoje fundusze, najpierw zorientuj się, do jakiej grupy będzie zaliczona ta osoba.

Zwolnienie z podatku od darowizny

Podatku od darowizny nie muszą płacić osoby z grupy 0, niezależnie od wysokości kwoty lub wartości darowanego przedmiotu. Dlatego możesz bez skrępowania obdarować swoje dzieci lub rodziców, nie obawiając się, że zostaniesz o cokolwiek oskarżony. Dla innych grup obowiązują progi, do których nie musisz opodatkowywać żadnej kwoty. Grupa pierwsza ma najwyższy próg, wynoszący 9 637 zł kwoty wolnej od podatku. Grupa druga to już tylko 7 276 zł, zaś trzecia – 4 902 zł. Przekroczenie tych progów będzie zawsze wiązało się z koniecznością zapłacenia podatku.

Podatek od spadków i darowizn. Kiedy musisz wypełnić wniosek o ich otrzymaniu?

Wniosek o otrzymaniu darowizny pieniężnej musisz stworzyć wtedy, gdy w ciągu ostatnich 5 lat darowana kwota przekracza tę podaną w progu konkretnej grupy. Oznacza to, że jeśli dostaniesz od darczyńcy, na przykład swojego zięcia, w jednym roku 2000 zł, w drugim 5000 zł, zaś w trzecim kolejne 3000 zł, będziesz musiał i tak wypełnić wniosek, nawet mimo tego, że od wręczenia pierwszej puli gotówki minęły już trzy lata. Z tego powodu warto kontrolować to, od kogo dostajesz jakie kwoty pieniężne. Małżonek ani dziecko nie płaci podatku, ale jeśli darowizna dla niego przekroczy próg z grupy 1, także musi wypełnić wniosek.

Czy musisz zapłacić podatek od darowizny od rodziców?

Podatek od darowizny nie obowiązuje najbliższej rodziny, ale tylko pod warunkiem, że zostanie wypełniony wspomniany wcześniej wniosek, czyli formularz podatkowy SD-Z2. W innym przypadku masz obowiązek zapłaty podatku od darowizny. Dokument musisz wypełnić w ciągu 6 miesięcy od otrzymania darowizny, a to, jaki to będzie konkretnie dzień, zależy od sposobu przekazania funduszy lub innego majątku. Zwykle jednak jest to czas wykonania świadczenia. Formularz musisz złożyć osobiście w Urzędzie Skarbowym, a do każdego majątku (np. dom, samochód, pieniądze) należy złożyć osobny dokument.

Zgłoszenie otrzymanej darowizny po terminie. Czynny żal

Co się stanie, jeśli zgłoszenie SD-Z2Z zostanie złożone po terminie lub w ogóle nie wpłynie do Urzędu Skarbowego? Jeszcze nie wszystko stracone, jednak będzie to wymagać od ciebie trochę więcej pracy! Ordynacja podatkowa przewiduje przywrócenie terminu. Musisz jednak uprawdopodobnić, że stało się to bez twojej winy. Należy złożyć kolejny wniosek w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi. Dlatego też w takiej sytuacji po prostu jak najszybciej skontaktuj się ze swoim urzędem i spróbuj dopełnić wszystkich formalności, aby móc cieszyć się pełną kwotą.

Staraj się zawsze sporządzać umowę darowizny

Gdy przekazywana kwota jest naprawdę wysoka, koniecznie przygotuj umowę, bo przyda się do podatku od darowizny. Dzięki niej w razie jakichkolwiek problemów prawnych będziesz miał odpowiednie poświadczenie przed sądem czy służbami porządkowymi. Może to stanowić więc naprawdę istotny dowód w sprawie. Nawet jeśli naprawdę ufasz swoim bliskim, warto zawsze dopilnować, że masz wszystkie dokumenty. Umowa jednak nie jest obowiązkiem prawnym, chyba że dochodzi do wymiany nieruchomości, np. podarowania mieszkania lub domu albo działki. Takiemu przekazaniu musi towarzyszyć akt notarialny.

Ile wynosi podatek od darowizny?

Wysokość podatku od darowizny nie jest jednolita i waha się od 3 do 20%. Jego wysokość jest także związana z tym, do jakiej grupy należy osoba oraz zależy od wartości samej darowizny. Pierwsza grupa zapłaci najmniej:

9637-10 278 zł to stawka podatkowa o wysokości 3%;
10 279-20 556 zł, wiąże się z podatkiem o wysokości 308,30 zł oraz z 5% od każdej nadwyżki powyżej 10 278 zł;
20 557-29 999 zł, wiąże się z podatkiem o wysokości 822,20 zł oraz z 7% od każdej nadwyżki powyżej 20 557 zł;
darowizny powyżej 30 000 zł oblicza się za pomocą wzoru: 822,20 zł + (X – 20 556) × 7%.

Druga grupa ma już nieco wyższe stopy procentowe:

7267-10 278 zł to stawka podatkowa o wysokości 12%;
10 279-20 556 zł, wiąże się z podatkiem o wysokości 719,50 zł oraz z 7% od każdej nadwyżki powyżej 10 278 zł;
20 557-29 999 zł, wiąże się z podatkiem o wysokości 1644,50 zł oraz z 12% od każdej nadwyżki powyżej 20 557 zł;
darowizny powyżej 30 000 zł oblicza się za pomocą wzoru: 1644,50 zł + (X – 20 556) × 12%.

W przypadku trzeciej grupy kształtują się one następująco:

4902-10 278 zł to stawka podatkowa o wysokości 7%;
10 279-20 556 zł, wiąże się z podatkiem o wysokości 1233,40 zł oraz z 16% od każdej nadwyżki powyżej 10 278 zł;
20 557-29 999 zł, wiąże się z podatkiem o wysokości 2877,90 zł oraz z 20% od każdej nadwyżki powyżej 20 557 zł;
darowizny powyżej 30 000 zł oblicza się za pomocą wzoru: 2877,90 zł + (X – 20 556) × 20%.

Podatki od darowizny nieruchomości. Jak się kształtują?

Podatki od darowizny nieruchomości są dokładnie takie same, jak w przypadku każdej innej darowizny i pod tym względem po prostu się nie różnią. Jednak w takiej sytuacji może się okazać, że musisz stworzyć operat szacunkowy, czyli profesjonalną wycenę domu lub mieszkania. Ten dokument będzie ważny tylko wtedy, gdy wykona go rzeczoznawca. Ponadto, nawet jeśli obdarowywana osoba znajduje się w grupie 0, należy wziąć pod uwagę także dodatkowe opłaty, takie jak koszty notariusza i wysokość taksy.

Jakie darowizny można odliczyć od podatku dochodowego?

Odliczenie darowizny możesz przeprowadzić podczas wypełniania PITu, jeśli dokonałeś wpłaty na organizację pożytku publicznego. Możesz też odliczyć darowiznę, jeśli przekazałeś pieniądze na cele kultu religijnego, czyli np. była to wpłata na kościelną zbiórkę. Odliczenie jest też możliwe, jeśli płaciłeś na:

cele związane z krwiodawstwem;
cele charytatywno-opiekuńcze Kościoła lub kościelnych osób prawnych;
szkoły oraz edukację zawodową;
walkę z pandemią COVID-19;
organy prowadzące placówki oświatowe (gdy przekazany został sprzęt elektroniczny, taki jak laptopy i tablety).

Część z tych celów może być jednak objęta limitem.

Jak odliczyć darowiznę od podatku?

Darowiznę należy odliczyć od kwoty dochodu, ale nie może być ona wyższa niż 6% dochodu w przypadku:

celów związanych z krwiodawstwem;
wpłat na organizacje pożytku publicznego oraz na cele kultu religijnego.

Ponadto, jeśli darowizną były przedmioty, na które został nałożony podatek VAT, należy odliczyć kwotę wraz z nim, czyli tę, za którą zakupiony został produkt. Darowiznę odliczysz w PIT-36 lub PIT-37, chyba że rozliczasz się na zasadach ryczałtu. Wtedy konieczne będzie wypełnienie PITu-28. To nie jest takie trudne, szczególnie jeśli korzystasz z programów, które są bez problemu dostępne, a wypełniają dokumenty właściwie w sposób automatyczny.

Pamiętaj o dobrym udokumentowaniu darowizny

Co jeszcze warto wiedzieć o podatku od darowizny? Udokumentowanie darowizny nie jest trudne, ale warto o to zadbać. Jednym ze sposobów jest sporządzenie już wcześniej wspominanej umowy. W przypadku darowizny pieniężnej tak naprawdę wystarczy dowód dokonania wpłaty. Przelew powinien mieć adekwatny tytuł, np. „darowizna dla organizacji…”. W innym przypadku będziesz potrzebować potwierdzenia, na którym muszą znaleźć się:

podstawowe dane pozwalające na identyfikację dwóch stron;
wartość darowizny;
oświadczenie o jej przyjęciu.

Wspominany już wcześniej akt notarialny także będzie odpowiednim potwierdzeniem.

Nie zapominaj o przekazaniu 1% podatku!

Każdego roku możesz odliczyć 1% swojego podatku PIT na rzecz jakiejś organizacji pożytku publicznego. Taka darowizna nie będzie wiązała się z żadnymi dodatkowymi kosztami. Dlatego też każdego roku przypominaj sobie o niej, aby móc przekazać część swojego dochodu na szczytny cel.

Z płacenia podatku od darowizny zwolnione są osoby z najbliższej rodziny. Warto znać wszystkie grupy podatkowe i progi. To pozwoli uiścić opłatę zgodnie z prawem. Pamiętaj, że w niektórych sytuacjach darowizna także nie wiąże się z podatkiem i te okoliczności także są ci już znane po lekturze naszego artykułu.

Zobacz również

Archiwum: czerwiec 2021

Zobacz również: