Ochrona praw autorskich to możliwość pobierania opłat za wtórne wykorzystywanie twórczości. Kto może liczyć na tantiemy? Kiedy twórcy nie przysługuje dodatkowe honorarium? Sprawdź, czym jest tantiema!
Tantiema to opłata za użytkowanie własności intelektualnej zarówno w radio i telewizji, jak i na koncertach czy w internecie. Wynagrodzenie autorskie dotyczy twórców, wykonawców i producentów oraz osób będących ich prawnymi następcami. Przekazywane jest przez użytkownika bezpośrednio do posiadacza praw autorskich bądź poprzez właściwe organizacje zbiorowego zarządzania. Wysokość opłaty zależy między innymi od sposobu, miejsca i celu wykorzystania utworu.
Tantiema – definicja
Tantiema to inaczej honorarium albo wynagrodzenie autorskie. Umowna opłata za wykorzystanie danego utworu wypłacana jest procentowo bądź kwotowo (ryczałt). Tantiemy może otrzymywać osoba, której przysługują majątkowe prawa autorskie. Prawa do tantiem mają artyści, wykonawcy, autorzy i producenci oraz ich spadkobiercy.
Jako opłata z tytułu wykorzystania twórczości tantiema stanowi odrębne wynagrodzenie. Wypłacana jest, gdy dojdzie do używania utworów muzycznych i słowno-muzycznych. W radio, telewizji, na koncercie lub w internecie. Wykorzystanie własności intelektualnej dotyczy przede wszystkim takich instytucji jak nadawcy telewizyjni, operatorzy kablowi i dystrybutorzy kinowi. Określani są oni jako użytkownicy. Z kolei autorzy i ich następcy prawni to uprawnieni.
Prawo autorskie: wypłata wynagrodzenia a repartycja
Należne tantiemy za wykorzystywanie artystycznych wykonań pobiera się za używanie ich na każdy sposób. Oznacza to, że można ubiegać się o odrębne honorarium za odtwarzanie dzieła na koncercie, w telewizji czy w internecie. Ustalona wysokość tantiem opłacana jest na dwa sposoby. Może to być ryczałt kwotowy lub procent od wpływów za eksploatowanie praw autorskich.
Co istotne, dopuszczalne jest wykorzystanie utworów bez konieczności wypłaty tantiem. Tak zwany „dozwolony użytek” obejmuje utwory uprzednio udostępnione publicznie. Wciąż konieczne jest przestrzeganie autorskich praw osobistych (oznaczenie autora i źródła). Dodatkowo działalność użytkownika nie powinna stanowić działalności konkurencyjnej.
Kto wypłaca tantiemy?
Tantiemy wypłaca każdy podmiot, który wykorzystuje utwory audiowizualne objęte majątkowym prawem autorskim. Ma on obowiązek wypłacić na rzecz autora w ramach tzw. wynagrodzenia autorskiego opłaty we wskazanej wysokości. Honorarium najczęściej przekazywane jest przez OZZ. Najbardziej znane organizacje zbiorowego zarządzania to ZAPA, ZAiKS, SAWP i STOART.
Organizacja zbiorowego zarządzania (OZZ), czyli kto chroni prawa twórców
Organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi to stowarzyszenie zrzeszające osoby i organizacje. Ich zadaniem jest ochrona oraz zarządzanie prawami autorskimi i prawami pokrewnymi. Wśród nich są twórcy, wykonawcy i producenci, a także organizacje telewizyjne i radiowe.
Do zarządzania użytkowaniem dzieł uprawnia stosowna umowa. Zawiera ją podmiot będący w posiadaniu majątkowych praw autorskich do utworu oraz wybrany OZZ. Umowa obejmuje między innymi prawo do dochodzenia tantiem i ich pobieranie oraz podpisywanie umów o nadania i reemisje. Dzięki temu prawa twórców są lepiej chronione. Jednocześnie podmioty wykorzystujące twórczość mają łatwy dostęp do bogatego zbioru utworów audiowizualnych.
Tantiemy jako wynagrodzenie za wykorzystanie praw majątkowych
Korzystanie z utworu audio lub audio-wideo jest możliwe, jeśli użytkownik uiści określone opłaty, czyli wynagrodzenie dla twórcy. Na mocy zezwoleń Ministra właściwego ds. Kultury i Dziedzictwa Narodowego autorskie prawa majątkowe obowiązują tantiemy. Uzyskiwane są przez uprawnione osoby, tj. autorów, producentów i wykonawców oraz spadkobierców. Autor może też przekazać lub sprzedać prawa do utworu. Wtedy honorarium przekazywane jest wskazanej osobie.
Tantiema wypłacana jest przez podmioty wykorzystujące twórczość, o ile nie dzieje się to w ramach dozwolonego użytku. Zazwyczaj naliczanie opłat odbywa się za pośrednictwem stowarzyszenia OZZ, na przykład ZAiKS czy ZAPA. Nie można także zapominać, że tantiemy jako przychód z praw majątkowych należy opodatkować.
- Prawo własności intelektualnej – czym jest własność intelektualna i jak jest chroniona? Poznaj prawo autorskie, patenty i inne
- Zgoda na wykorzystanie wizerunku a RODO. Rozpowszechnianie i publikacja wizerunku osób trzecich. Wyrażenie zgody, dobro osobiste a prawo autorskie. Kary za wykorzystanie wizerunku bez zgody
- Czy pracodawca może wysłać na urlop pracownika bez jego zgody?
- Społeczny inspektor pracy – kim jest i jakie ma uprawnienia? Poznaj społeczną inspekcję pracy
- Akt normatywny: ogłaszanie, budowa i hierarchia aktów prawnych w Polsce
Zobacz również: