Przedawnienie roszczeń – co oznacza termin z kodeksu cywilnego?

Co oznacza termin przedawnienia roszczeń?

Przedawnienie roszczeń jest zagadnieniem regulowanym w Polsce przede wszystkim przez kodeks cywilny. Zgodnie z nim, roszczenie ulega przedawnieniu po upływie czasu określonego w prawie. Co to oznacza w praktyce? Po upływie terminu przedawnienia osoba, której przysługuje roszczenie, nie może już żądać od sądu, aby to roszczenie zaspokoił. Przy czym warto zaznaczyć, że przedawnienie nie skutkuje zanikiem roszczenia, ale jedynie niemożliwością jego egzekwowania w sądzie. 

Kiedy roszczenie ulega przedawnieniu?

Termin przedawnienia jest ściśle określonym w prawie okresem, po którym roszczenie ulega przedawnieniu. Bieg terminu przedawnienia zależy od konkretnego rodzaju roszczenia. Kodeks cywilny rozróżnia różne terminy przedawnienia w zależności od charakteru danego roszczenia. W większości przypadków są to 3 lata lub 6 lat, jednak istnieją roszczenia, które ulegają przedawnieniu po upływie krótszego lub dłuższego okresu.

Termin przedawnienia roszczenia zaczyna biec z chwili, gdy roszczenie staje się wymagalne, co oznacza, że można dochodzić swoich praw. Czasem jednak kodeks cywilny przewiduje odmienny moment rozpoczęcia biegu przedawnienia, co jest ściśle powiązane z charakterem danego roszczenia. Przykładowo w przypadku roszczeń wynikających z czynów niedozwolonych, bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie zobowiązanej do jej naprawienia, jednak nie później niż z upływem 3 lat od dnia, w którym szkoda nastąpiła.

Czym jest przerwanie biegu przedawnienia?

Ciekawym zagadnieniem jest przerwanie biegu przedawnienia. Zgodnie z kodeksem cywilnym, bieg przedawnienia ulega przerwaniu na skutek każdej czynności podejmowanej przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw, której celem jest dochodzenie lub zabezpieczenie roszczenia. Przerwanie biegu przedawnienia skutkuje tym, że bieg terminu rozpoczyna się na nowo, a czas, który upłynął przed przerwaniem, nie jest brany pod uwagę. Przerwanie biegu przedawnienia może nastąpić na skutek, na przykład, wniesienia pozwu do sądu, wezwania dłużnika do zapłaty lub złożenia wniosku o mediacje.

Jak działa zarzut przedawnienia?

Jednym z istotnych zagadnień związanych z przedawnieniem roszczeń jest zarzut przedawnienia. Po upływie terminu przedawnienia dłużnik może uchylić się od zaspokojenia roszczenia poprzez podniesienie zarzutu przedawnienia. W praktyce osoba, która ma roszczenie przeciwko komuś, nie może go już dochodzić w sądzie. Oznacza to również, że sąd rozpoznający sprawę może uwzględnić zarzut przedawnienia tylko na wniosek strony, która z takim zarzutem wystąpiła. Zarzut przedawnienia może być podniesiony na każdym etapie postępowania sądowego, nawet w trakcie rozprawy.

Przedawnienie roszczeń – kiedy następuje?

Kiedy następuje przedawnienie roszczeń? W Polskim prawie cywilnym okresy przedawnienia roszczeń różnią się w zależności od rodzaju roszczenia. Zgodnie z art. 118 Kodeksu cywilnego, okres przedawnienia dla roszczeń majątkowych wynosi 6 lat, a dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz roszczeń o świadczenia okresowe wynosi 3 lata.

Dwuletni i roczny okres przedawnienia

Istnieją jednak wyjątki od tej reguły. Jednym z nich są roszczenia o świadczenia okresowe oraz roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, które przedawniają się po 2 latach. Dotyczy to także roszczeń z tytułu rękojmi i gwarancji.

Okres dwóch lat dotyczy również:

• roszczenia przedsiębiorcy z tytułu niezapłacenia przez klienta faktur;
• z tytułu umowy sprzedaży;
• roszczenia dostawcy z tytułu dokonanej dostawy;
• roszczenia z tytułu umowy o dzieło;
• roszczenia dotyczące usługi telekomunikacyjnej oraz debetu na koncie. 

Roczny termin przedawnienia dotyczy roszczeń z tytułu:

• umowy przewozu i spedycji;
• przedwstępnej umowy sprzedaży.

Inne wyjątki w kwestii okresu przedawnienia roszczeń

Przedawnienie roszczeń z tytułu naprawienia szkody wynikłej z przestępstwa następuje po 20 latach, a jeżeli przestępstwo miało charakter zamierzony – po 3 latach od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie zobowiązanej do jej naprawienia.

Niektóre roszczenia nie podlegają przedawnieniu. Dotyczy to roszczeń o zapłatę alimentów, roszczeń o naprawienie szkody wynikłej z przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu, wolności seksualnej, a także roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przez czyn zabroniony.

Jak wygląda egzekwowanie roszczeń?

Egzekwowanie roszczeń to proces, który ma na celu odzyskanie długów lub innych należności. Przede wszystkim ważne jest przypomnienie dłużnikowi o jego zobowiązaniu. Może to odbywać się za pomocą telefonicznego lub pisemnego monitu, który zawiera informacje o długu, terminie spłaty oraz konsekwencjach nieuiszczenia płatności.

Jeżeli to nie przyniesie rezultatu, następnym krokiem może być wysłanie oficjalnego wezwania do zapłaty. Taki dokument zawiera precyzyjne informacje o wysokości długu, terminie zapłaty oraz o tym, że nieuiszczenie należności będzie skutkować wszczęciem postępowania sądowego.

Jeśli dłużnik nadal nie reguluje zobowiązania, wierzyciel może podjąć kroki prawne, począwszy od złożenia pozwu w sądzie. Jeżeli sąd wyda wyrok na korzyść wierzyciela, wówczas przygotowywany jest tytuł wykonawczy, który umożliwia egzekucję długu. Egzekucję przeprowadza komornik, który ma różne narzędzia do odzyskania długu. Są to zajęcie wynagrodzenia, blokada konta bankowego czy sprzedaż majątku dłużnika.

Skutki przedawnienia roszczeń

Przedawnienie roszczeń ma znaczący wpływ na możliwość ich egzekwowania i wiąże się z kilkoma kluczowymi skutkami.

Najważniejszym skutkiem przedawnienia roszczenia jest utrata przez wierzyciela możliwości dochodzenia swojego roszczenia w drodze procesu sądowego. Innymi słowy, po upływie okresu przedawnienia, wierzyciel nie ma już prawa domagać się zaspokojenia swojego roszczenia na drodze sądowej.

Inne skutki przedawnienia roszczeń

Skutkiem przedawnienia jest też tzw. efekt deklaratoryjny, co oznacza, że roszczenie nie zanika, ale staje się nieegzekwowalne. Dłużnik ma prawo odmówić spełnienia świadczenia, powołując się na upływ terminu przedawnienia. W praktyce oznacza to, że jeżeli dłużnik zapłaci dług, którego termin przedawnienia już minął, nie ma prawa domagać się zwrotu tych środków, ponieważ płatność była dokonana dobrowolnie.

Skutkiem przedawnienia roszczeń może być również ich umorzenie, jeżeli wierzyciel zdecyduje się na taki krok. Jest to jednak rzadko spotykane, ponieważ wierzyciel traci wówczas wszelkie prawa do dochodzenia roszczeń.

Przepisy te mogą ulegać zmianom, dlatego zawsze warto odwoływać się do aktualnego stanu prawnego i skonsultować się z prawnikiem w przypadku wątpliwości.

• 1. grupa inwalidzka – jakie choroby determinują ten status?
• 2. grupa inwalidzka – jakie choroby kwalifikują do jej uzyskania?
• Wypadek zbiorowy – ile osób obejmuje?
• Mir domowy – kiedy można mówić o jego naruszeniu? Kodeks karny, art. 193
• Zwolnienie lekarskie wstecz – na ile dni wstecz lekarz wystawi L4?
• Automatyzacja produkcji – na czym polega i jakie ma zalety?
• Choroby zawodowe fryzjera – na co najczęściej chorują specjaliści od włosów?
• Jakie są choroby zawodowe pielęgniarek? Przysługujące świadczenia
• Choroba zawodowa górników – pylica płuc. Ryzyko, profilaktyka, przepisy
• Choroby zawodowe rolników – na jakie schorzenia cierpią farmerzy?
• Ile można dorobić do renty socjalnej? Sprawdź obowiązujące limity świadczeń
• Choroby zawodowe policjantów – najczęstsze schorzenia stróżów prawa