Czym dokładnie jest syndrom oszusta?
Syndrom oszusta to uczucie, że wszystkie twoje osiągnięcia wynikają z przypadku, szczęścia, czy też z błędnego postrzegania cię przez innych, a nie z twoich rzeczywistych umiejętności. Często towarzyszy mu lęk przed odkryciem przez innych naszej „niekompetencji”.
Choć nie jest uznawany za zaburzenie psychiczne, ten stan znacząco wpływa na samopoczucie i postrzeganie własnej wartości. Objawia się nie tylko wśród osób odnoszących sukcesy, ale dotyka również osoby na początku drogi zawodowej, w tym pracowników naukowych i studentów.
Niezależnie od płci, wieku czy osiągnięć, niemal każdy może doświadczyć tego zjawiska psychologicznego, po raz pierwszy określonego jako impostor syndrome przez Pauline R. Clance i Suzanne A. Imes. Najważniejszym objawem jest brak wiary w siebie – poczucie, że nie jesteś tak kompetentny, za jakiego cię mają i nie zasłużyłeś na otrzymywane pochwały.
Jakie są najczęstsze objawy syndromu oszusta?
Syndrom oszusta blokuje człowieka i budzi w nim niepewność. Osoby dotknięte tym zjawiskiem:
- często bagatelizują swoje sukcesy, przypisując je szczęściu lub pomocy innych;
- mogą odczuwać chroniczny strach przed odsłonieniem „prawdziwego” poziomu swoich kompetencji, co prowadzi do nadmiernego perfekcjonizmu, prokrastynacji lub unikania nowych wyzwań.
Jeśli rozpoznajesz w sobie te objawy, pamiętaj, że to powszechne zjawisko, z którym można i warto walczyć – zarówno na polu zawodowym, jak i osobistym. Zadbaj o swoje poczucie własnej wartości, a będziesz zbierać owoce w każdej dziedzinie życia.
Jak pokonać syndrom oszusta?
Walka z syndromem oszusta wymaga zaangażowania. Możesz poszukać wsparcia u mentorów, coachów lub w grupach wsparcia, gdzie możesz dzielić się swoimi doświadczeniami i uczyć się od innych.
Próbuj też aktywnie dostrzegać i doceniać własne osiągnięcia, nawet jeśli nie jesteś przekonany, że osiągnąłeś coś samodzielnie. Rozwijaj pozytywny dialog wewnętrzny, zastępując autokrytykę afirmacjami. Możesz na przykład prowadzić dziennik, w którym wpisy będą odpowiadały na pytania:
- Co mi się udało w tym tygodniu/miesiącu?
- Czego nowego się nauczyłem?
- Jakie trudności zwalczyłem?
- Za co pochwalono mnie w pracy/w grupie znajomych?
Warto otwarcie rozmawiać o swoich obawach z zaufanymi osobami – wtedy przekonasz się, że wiele osób doświadcza podobnych uczuć i nie wierzy we własne możliwości. Psychoterapeuci zalecają praktyki mindfulness i techniki zarządzania stresem, aby łagodzić poczucie niekompetencji i podnosić swoją samoocenę.
Jak częste jest to zjawisko psychologiczne?
Szacunki mówią, że aż 70% ludzi na świecie w pewnym momencie swojego życia czuje się oszustem. To dotyczy nie tylko wysoko postawionych profesjonalistów, ale również studentów, artystów, naukowców, a nawet znanych osobistości.
Początkowo mówiło się o tym zjawisku głównie w kontekście kobiet na wysokich szczeblach kariery. Jednak ta cecha osobowości – silnie zakorzeniona u niektórych – nie wybiera na podstawie płci, wieku czy pochodzenia.
Badania wskazują, że mężczyźni rzadziej wyrażają swoje obawy związane z tym zjawiskiem. Otwarte mówienie o swoich uczuciach i doświadczeniach pomaga przełamywać stereotypy i buduje wsparcie dla osób, którym brakuje wiary we własne zdolności. Rosnąca świadomość społeczna i edukacja na temat syndromu oszusta przyczyniają się do zrozumienia, że nie jest to coś niezwykłego ani wstydliwego, ale raczej część ludzkiej psychiki, z którą wielu z nas się zmaga.
Znane osoby, które doświadczyły syndromu oszusta
Syndrom oszusta nie omija nikogo – dotyka nawet osoby szeroko uznawane za wybitne, utalentowane i odnoszące sukcesy. Wiele znanych postaci publicznych otwarcie mówiło o swoich zmaganiach z tym zjawiskiem, co pokazuje, jak uniwersalne i ludzkie jest to doświadczenie.
Aktor Tom Hanks przyznał, że czasami czuje, jakby w każdej chwili ktoś mógł go zdemaskować jako oszusta i wszystko mu odebrać. Neil Gaiman, uznany autor, w towarzystwie innych spełnionych twórców miał wrażenie, że do nich nie pasuje. Sheryl Sandberg, COO Facebooka, mówiła o lęku, że któregoś dnia nie uda jej się „ponownie wszystkich oszukać”. Nawet Albert Einstein przed śmiercią zwierzył się przyjacielowi, że jego zdaniem ludzie przeceniają jego dorobek naukowy.
Te przykłady pokazują, że syndrom oszusta może dotknąć każdego, niezależnie od osiągnięć. Otwarte przyznawanie się do tych uczuć przez znane i cenione osoby pomaga obalić mit, że sukces jest zarezerwowany tylko dla osób o niezachwianej pewności siebie. Zwątpienie w siebie jest częścią ludzkiej natury, ale nie powinno definiować naszych możliwości ani ograniczać naszych działań.
- Multitasking – odkryj zalety i wady wielozadaniowości
- Metoda SMART: jak skutecznie wyznaczać cele?
- Cel zawodowy – zwiększ szansę na upragnioną pracę
- Doradca zawodowy – profesjonalna pomoc w znalezieniu dobrej pracy
- Test Gallupa – czy warto go zrobić, aby odkryć swoje talenty?
Zobacz również:
